نوشین هژبرنژاد
امروزه دانش طراحی و ساخت روبات‌ها که خود تلفیقی از علوم گوناگون است در سطحی گسترده در مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی دنیا راه پر فراز و نشیبی را طی می‌کند. این درحالی است که هم دولت‌ها و هم سرمایه‌گذاران در صدد پیشرفت آن هستند.
هر چند که روبات‌ها امروزه در مراحل گوناگون زندگی بشر نقش مهمی ایفا می‌کنند ولی پیش‌بینی‌های بعمل آمده حاکی از این مسئله است که روبات‌ها در آینده‌ای نزدیک بخش جدانشدنی از زندگی ما خواهند بود و به عضوی از اعضای هر خانواده، شرکت، کارخانه، دانشگاه و مدرسه تبدیل خواهند شد.
به هر ماشین هوشمندی روبات گفته نمی‌شود، روبات می‌بایست از مواد مصنوعی ساخته شده، قادر به درک محیط اطراف و اشیای پیرامون آن باشد، قابل برنامه‌ریزی بوده و همچنین دارای درجه‌ای از هوشندی باشد که بر اساس شرایط بتواند انتخاب و برنامه‌ریزی کند.
یکی از معیارهای سنجش هوشمندی روبات‌ها آزمون تورینگ است که توسط آلن تورینگ در سال ۱۹۵۰ طراحی شد.
این آزمون بگونه‌ای طراحی شده است که فرد با یک روبات یا ماشین هوشمند گفت‌وگو کند و برای فهم هوشمندی او پرسش‌های گوناگونی را بپرسد.
اگر در پایان نتواند تعیین کند که با انسان گفت‌وگو می‌کرده یا با روبات، تست تورینگ با موفقیت انجام شده است و روبات از هوشمندی کافی برخوردار است ولی تاکنون هیچ روباتی از این آزمون با موفقیت بیرون نیامده است.
طبق تعریف، روباتی هوشمند است که بطور منطقی فکر کند، بطور منطقی عمل کند، مانند انسان فکر کند و مانند انسان عمل کند.
در این راستا سه کشور در این زمینه فعالیت‌های چشمگیری انجام داده‌اند در رتبه‌بندی بعمل آمده کشور ژاپن پیشگام در این علم است و دومین رتبه مربوط به کشور آلمان و سومین رتبه مربوط به کشور امریکاست.
هر یک از این کشورها در زمینه خاصی از علم روباتیک به پیشرفت‌های زیادی دست یافته‌اند زیرا هر کدام با تعریفی خاص از عملکرد روبات‌ها به تولید روبات‌های هوشمندی اقدام نموده‌اند که بتواند در مکان‌ها و شرایطی ویژه جایگزین مناسبی برای انسان باشد.
کارشناسان در این زمینه معتقدند که تفاوت‌های عمده‌ای بین روبات‌های غربی با روبات‌های ژاپنی وجود دارد هم از لحاظ ظاهر و هم از لحاظ توانایی.
روبات‌های ژاپنی روز به روز به انسان شبیه‌تر می‌شوند از طرفی روبات‌های ژاپنی بیشتر در جهت همکاری در کارهای روزمره انسان طراحی و ساخته می‌شوند از جمله نگهداری سالمندان، کشاورزی و کاشت برنج در مزارع یا ارائه خدمات گوناگون در رستوران یا هتل و حتی انجام کارهای منزل از کارهایی است که برای روبات‌های ژاپنی تعریف شده است.
امروزه در ژاپن تقریبا ۳۷۰ هزار روبات در انجام کارهای گوناگون به افراد کمک می‌کنند.
این در حالی است که روبات‌های آلمانی بیشتر در بخش‌های تحقیقاتی و مراکز تولیدی بکار گرفته می‌شوند زیرا این کشور طراحی و ساخت روبات‌های هوشمند در مراکز تحقیقاتی و تولیدی را در دستور کار خود قرار داده و سرمایه‌گذاری زیادی در این زمینه نموده است.
این روبات‌ها از لحاظ هوش مصنوعی حتی از روبات‌های ژاپنی هم پیشرفته‌ترند. پروفسور ریتر از ژاپن معتقد است که در آینده روبات‌ها نقش عمده‌ای در زندگی بشر خواهد داشت.
او می‌گوید جوامع غربی هم مانند ما به این نتیجه می‌رسند که روبات‌ها تنها برای کار در کارخانه‌ها نیستند بلکه آنها می‌توانند کارهایی را که انجامش برای انسان سخت، وقت‌گیر و پرهزینه است را با دقتی زیاد و در مدت زمان کوتاه‌تری انجام دهند.
همچنین او بیان می‌کند که چهره روبات‌ها می‌بایست به انسان شباهت داشته باشد این مسئله از نظر روانشناسی بسیار حائز اهمیت است.
دانشمندان ژاپنی معتقدند که چهره و ظاهر روبات‌ها باید تا جایی که ممکن است به ظاهر انسان شبیه باشد تا افراد هنگام کار کردن با آنها از لحاظ روانی احساس خوبی داشته باشند و به روبات‌ها با اطمینان کامل اعتماد کنند.
همکنون پژوهشگران آلمانی و ژاپنی درصدد ساخت روبات‌های هوشمند انسان‌نما هستند که قادر به انجام کارهای سخت و طاقت‌فرسا باشند.
یکی از چالش‌ها در ساخت روبات‌ها تقویت حس لامسه آنهاست که این امر مستلزم داشتن پوستی طبیعی است که در ارتباط با انسان نقش مهمی ایفا می‌کند و از طرفی روبات‌ها باید بتوانند اطلاعات کافی را از اشیایی که می‌بینند یا لمس می‌کنند را دریافت کنند تا وظایفشان را بخوبی انجام دهند.
جنس پوست روبات‌ها شبیه جنس ماده‌ای است که در پوشش صفحات تلفن‌های همراه استفاده می‌شود با این تفاوت که این پوست بسیار نرم و انعطاف‌پذیر است.
این پوست که بصورت شبکه‌های مثلثی از اسفنج‌های سیلیکونی ساخته می‌شود در تمامی نقاط بدن روبات قابل استفاده است و می‌تواند فشار سخت و نرم را از هم تشخیص دهد.
دانشمندان در صدد هستند که روبات‌هایی با حس لامسه قوی تولید کنند که در نگهداری از کودکانی که دچار مشکلات رفتاری یا حرکتی هستند یاری رساند زیرا آدم آهنی هوشمند هیچگاه از ارتباط برقرار کردن با این کودکان و تربیت آنها خسته و درمانده نمی‌شوند.
آنها کودکان را در کارهای گوناگون تشویق و یا نهی می‌کنند و از برخی از کارهای کودکان خشنود شده و از برخی دیگر ناراحت می‌شود که از ظاهر آن بخوبی قابل فهم است و کودک درمی‌یابد که چه اعمالی پسندیده و چه اعمالی ناپسند است.
در این روبات‌ها تقریبا ۷۰ حسگر وجود دارد که به کامپیوتری متصل است که حس لامسه روبات را نشان می‌دهد هنگامی که روبات لمس می‌شود لکه قرمز رنگی بر روی صفحه کامپیوتر ظاهر می‌گردد هر چه فشار وارده بیشتر باشد لکه قرمز پرنگ‌تر خواهد شد و اگر فشار یا سطح تماسی نباشد لکه‌ای هم دیده نمی‌شود.
این طرح با هدف تقویت حس لامسه روبات‌ها برنامه‌ریزی شده است.
آنچه که بیش از پیش امروزه مورد توجه قرار گرفته است ساخت روبات‌هایی است که بتواند در کارهای روزانه به انسان کمک کند چندین نوع از این روبات‌ها که ساخت شرکت‌های معتبر در ساخت آدم آهنی‌های هوشمند بودند در نمایشگاه CEBIT به نمایش گذاشته شد که البته باعث شگفتی و تحسین بینندگان شد.
یکی از این روبات‌ها برای کار در رستوران‌ها طراحی و ساخته شده است که قدی تقریبا یک و نیم متر دارد این روبات دارای ۳ انگشت در هر دست است.
همچنین در یک دست سینی حمل می‌کند حرکت او بوسیله چرخ‌هایی است که در انتهای پاهای او وجود دارد چشمان این روبات مجهز به دوربین است که به او کمک می‌کند تا اطراف را ببیند و با صدایی مردانه و مودبانه از مشتریان سفارش می‌گیرد سپس وارد آشپزخانه می‌شود و در نهایت با بطری نوشیدنی به سمت مشتری مورد نظر آمده و با لبخند و تشکر و تعظیم وظیفه اش را به پایان می رساند.
کارشناسان معتقدند که سرعت عمل این آدم آهنی پایین است و می‌بایست روی آن بیشتر تمرکز کرد.
قیمت این روبات ۲۵۰ هزار یورو اعلام شده است و پیش‌بینی می‌شود که طی ۵ تا ۱۰ سال آینده نمونه بهینه شده آن به تولید انبوه برسد.
روبات دیگری که در نمایشگاه CEBIT به نمایش گذاشته شد ساخت کشور کرواسی بود که هدف از ساخت آن بکار بردن این آدم آهنی هوشمند در مکان‌های مشتعل و صعب‌العبور است.
همچنین استفاده آن در پالایشگاه‌های نفت و گاز و نیروگاه‌های هسته‌ای است که حضور انسان در این مکان‌ها بسیار خطرناک است و نیز در همه صنایع و مکان‌هایی که امکان مشتعل شدن مواد در هر لحظه امکان دارد.
این روبات دارای بدنه‌ای مقاوم در برابر گرما و سرماست و مانند یک تانک قوی و پرقدرت است.
در این روبات هفت دوربین در نقاط مختلف نصب شده است و مجهز به تکنولوژی ثبت تصاویر بصورت مادون قرمز است بدین معنا که در نقاط تاریک، این روبات قادر به تشخیص مسیر و محیط پیرامون خود می‌باشد.
همچنین دارای سرعتی معادل ۱۰ کیلومتر در ساعت است و هنگامیکه انسانی را پیدا کند علائمی می‌فرستد تا امدادگران را به مکان مورد نظر هدایت کند. تاکنون دو دستگاه از این روبات هوشمند توسط کشور روسیه خریداری شده است.
نمونه دیگری از روبات‌های هوشند Atom ساخت شرکت Automata است. این روبات با چهره انسانی چشمان آبی و صدایی زنانه در کشور هنگ‌کنگ ساخته شده است.
Atom بعد از روشن شدن نقش مشاور تغذیه و درمان اعتیاد را برای افراد بازی می‌کند.
او پرسش‌های گوناگونی از قبیل وزن، نوع تغذیه، میزان ورزش و در نهایت هدف از کاهش وزن یا ترک اعتیاد را از افراد می‌پرسد.
این اطلاعات از طریق صفحه نمایش وارد حافظه این روبات می‌شود سپس او به تحلیل اطلاعات می‌پردازد.
سپس از طریق نمودار، وضعیت کاربر را شرح می‌دهد و با توجه به روحیات افراد برای آنها رژیم غذایی تجویز می‌کند در حال حاضر این روبات به زبان انگلیسی و چینی صحبت می‌کند و قیمت آن ۴۱۵ دلار است.
پروفسور هیروشی ایشیگورو روبات‌های زیادی ساخته است ولی معروفیت او بیشتر به سبب ساخت روبات‌های انسان‌نمای است که ظاهری بسیار شبیه انسان دارد.
یکی از روبات‌های او به نام ژنویید به انسان شباهت کامل دارد، بطوری که تشخیص آن و تفاوت قائل شدن بین این روبات و یک دختر خانم جوان کمی مشکل است بطوری که افرادی که از این آدم آهنی دیدن کردند در نگاه اول تصور نمی‌کردند که آن موجودی بی‌جان باشد.
پروفسور هیروشی ایشیگورو همچنین روبات تله‌نوئید را با اهدافی مانند تلفن همراه ساخته است که از لحاظ ظاهری شباهت کمتری به انسان دارد.
آنچه که در این علم بسیار مهم است نحوه ارتباطی است که بین روبات و انسان برقرار می‌شود و اینکه روبات از انسان حرکات گوناگون را فرا گرفته یا معنی حرکات انسان را بفهمد و پاسخ مناسبی به آن بدهد.
یکی از انواع روبات‌هایی که با این هدف ساخته شد SmartPal VII است که در سال ۲۰۱۱ رونمایی شد این روبات با استفاده از تکنولوژی کينكت به تقليد از حركات افراد مي‌پردازد و از راه دور قابلیت کنترل دارد.
این روبات براي زندگي در كنار سالمندان و افراد ناتوان طراحي شده است تا بتواند اشیاء گوناگون را برای آنها جابجا کند، همچنین این روبات می‌تواند صاف بایستد و دارای سیستم جهت‌یاب نیز می‌باشد.
پژوهشگران آلمانی روبات تازه خود را به نام فلوبی می‌خوانند که صورتی گرد، چشم و ابرو و پلک‌های متحرک دارد و می‌تواند احساسات خود مثل شادی، ناراحتی، ترس یا تعجب را بخوبی نشان دهد.
از سال ۱۹۶۰ که اولین شرکت روباتیک توسط جو انگلبرگر پدر علم روباتیک بنیان‌گذاری شد تا به امروزه این دانش پیشرفت‌های زیادی کرده است و در زندگی و دنیای امروزی تاثیرات فراوانی گذاشته است. در آینده هم شاهد تاثیرات و تحولاتی خواهیم بود که این ماشین‌های هوشمند در زندگی بشر ایجاد خواهند کرد.
قبل از اینکه آدم‌های آهنی هوشمند انسان‌نما در تمامی شئون زندگی ما وارد شوند ابتدا باید افراد به آنها اطمینان داشته و رابطه تعاملی مناسبی بین انسان و روبات برقرار گردد.
هنگامی که انسان در یابد که روبات هوشمند منظور یا احساس او را درک می‌کند با نگرشی مثبت و اطمینان خاطر وظایفی را به آنها واگذار می‌کند.
دریافت لینک صفحه با کد QR