ایتنا- انتخابات یازدهم، تنها انتخاب یک رییس جمهور بود اما حواشی اطرافش شاید جذاب‌تر از انتخاب یک رییس جمهور بود.
دوشنبه ۲۵ شهريور ۱۳۹۲ ساعت ۲۳:۱۸
نقش رسانههای اجتماعی در رویدادهای پس از انتخابات
محمدمهدی مولایی
علیرغم پایان یافتن فصل تبلیغات، انجام انتخابات و اعلام نتایج و مشخص شدن رییس جمهور جدید، شبکهها و رسانههای اجتماعی هنوز در حال و هوای انتخاباتی قرار دارند.
در ادامه برخی فعالیتها و تجربههای اجتماعی (به مفهوم شکلگرفته در فضای رسانههای اجتماعی آنلاین) پس از انتخابات از جمله تعقیب لحظه به لحظه رییسجمهور منتخب از سوی کاربران، شکلگیری کارناوالِ مجازیِ «روحانی مچکریم»، ایجاد کمپینهای مطالبهگرانه از دولت جدید و مباحث حول انتخاب اعضای کابینه را مرور میکنیم.
تعقیب لحظه به لحظه رییسجمهور منتخب
از لحظه اعلام نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری، کاربران شبکهها و رسانههای اجتماعی لحظه به لحظه پیگیر اخبار مربوط به رییس جمهور منتخب بودهاند.
تمامی مصاحبهها، دیدارها، سفرها و سایر فعالیتهای رییسجمهور جدید را کاربران رسانههای اجتماعی دنبال میکنند و به شیوههای مختلف به آن واکنش نشان میدهند.
این فضای تعقیبکنندگی در میان کاربران اجتماعی فضای مجازی از همان روز انتخاب رییس جمهور جدید و بهخصوص در نخستین کنفرانس خبری او نمایان شد.
نخستین کنفرانس خبری رییس جمهور علاوه بر بخش زنده در رادیو و تلویزیون، از سوی کاربران توییتر هم پوشش داده شد.
کاربران توییتر لحظه به لحظه مهم‌ترین بخشهای صحبتهای روحانی و همچنین حواشی این کنفرانس خبری را پوشش دادند و علاوه بر این، نظرات و احساساتشان را نیز درباره صحبتهای روحانی و خبرنگاران پرسشگر توییت کردند.
نقطه اوج این کنفرانس خبری جایی بود که رییس جمهور جدید گفت: «مردم در خیابان‌ها، مجامع، ورزشگاه‌ها و فضای مجازی غوغا کردند». اشاره روحانی به غوغای مردم در «فضای مجازی» که بهعنوان بهرسمیت شناختهشدن فعالیتهای آنلاین اجتماعی تلقی شد با واکنش مثبت کاربران شبکه‌های اجتماعی همراه بود.
پیگیری اخبار مربوط به رییس جمهور جدید در فضای رسانههای اجتماعی هم از جانب موافقان و هم از جانب مخالفانش در سایر رویدادهای مربوط به او نیز با جدیت دنبال شد و در روزهای پس از انتخابات دهها هزار پست و توییت درباره او منتشر شد.
فضای مجازی در ایام پس از انتخابات نشان داد رییس جمهور جدید زیر ذرهبینِ نگاهِ نکتهسنج کاربران رسانههای اجتماعی قرار دارد و از این روی کار دشواری پیش روی خواهد داشت.
کارناوال مجازی: روحانی مچکریم
اما در آشفتهبازار رسانههای اجتماعی در روزهای پس از انتخابات هر جا سخن از «روحانی» به میان میآمد، لزوما مسئله مربوط به رییس جمهور جدید نبود، و گاهی «روحانی» به بهانهای برای شوخیهای مجازی تبدیل میشد.
پیروزی تیم ملی فوتبال ایران مقابل کرهجنوبی و صعود به جام جهانی که موجی از شادی در میان ایرانیان پدید آورد، تنها سه روز پس از انتخاب حسن روحانی اتفاق افتاد و برخی طرفداران آنرا به «پاقدم روحانی» نسبت دادند و به شوخی از روحانی به خاطر صعود به جام جهانی تشکر کردند.
همین شوخی کوچک سرآغاز کارناوالی مجازی باعنوان «روحانی مچکریم» شد. کاربران اجتماعی ابتدا در پستها و توییتهایشان بابت اتفاقات بیربط و با ربط از رییس جمهور جدید تشکر میکردند و جملاتشان را با عبارت «روحانی مچکریم» به پایان میبردند.
بهزودی صفحات تخصصی «روحانی مچکریم» نیز در فیس‌بوک راهاندازی شد و در زمان کوتاهی چند ده هزار نفر به عضویت آنها درآمدند.
موج «روحانی مچکریم» بهسرعت به فرصتی برای شوخی در فضای رسانهها و شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد که در آن موافقان و مخالفان رییس جمهورِ جدید نه در مقابل هم، که در کنار هم میخندیدند.
کمپینهای مطالبهگرانه از دولت جدید
کاربران فضای مجازی، رسانهها و شبکه‌های اجتماعی را فضای مناسبی برای طرح مطالبات خود از دولت جدید تصور کرده و کمپینهای اجتماعی (به مفهوم کمپینهای شکل گرفته در رسانههای اجتماعی) مطالبهگرانهای بهراه انداختند.
ایجاد صفحات فیسبوکی مهم‌ترین شکل این کمپینهای اجتماعی بود. این کمپینها مطالبات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و صنفی متفاوتی را در بر میگرفت.
برخی کمپینها شامل ارائه پیشنهاداتی برای کابینه بعدی دولت رییس جمهور جدید بود. «درخواست از رييس جمهور روحانى براى انتخاب دست‌كم دو وزير زن در كابينه دولت»، «کمپین درخواست از روحانی برای انتخاب عارف به عنوان معاون اول»، «كمپين پيشنهادِ سيد محمد بهشتي به عنوان وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي» و کمپین درخواست از روحانی برای انتخاب رضایی به عنوان وزیر اقتصاد از این جمله هستند.
«کمپین درخواست از دکتر روحانی برای آزادی زندانیان سیاسی» و «کمپین درخواست از روحانی برای تاسیس حزب» از جمله موارد سیاسی و «درخواست از رئیس جمهور برای تغییر مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی تهران» از جمله مطالبات صنفی کاربران شبکه‌های اجتماعی بود.
در این حوزه جدیترین فعالیت اجتماعی کاربران در «کمپین درخواست از روحانی برای رفع فیلتر فیس‌بوک» تبلور یافت که در صورت تحقق به تسهیل فعالیت کاربران در این فضای مجازی منجر خواهد شد.
مباحث اجتماعی برای انتخاب کابینه
گمانهزنی و طرح خواستههای گروههای مختلف درباره ترکیب کابینه آینده از جمله موضوعات مورد توجه رسانهها در روزهای پس از انتخابات بود.
از سویی مطبوعات، خبرگزاریها و وبسایتهای خبری-تحلیلی، گزارشها و یادداشتهایی درباره ترکیب کابینه آینده منتشر میکردند که بیشتر منعکس کننده مطالبات احزاب و جریانهای سیاسی بود، و از سوی دیگر کاربران فضای مجازی با نوشتن پستهای وبلاگی و فیسبوکی و توییتهایشان مطالبات غیررسمیتر را منعکس میکردند. بهعنوان نمونه صفحه «کابینه تدبیر و امید» در فیس‌بوک محلی برای پیشنهاد/پیشبینی ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ دولت بود.
در این میان دکتر حسامالدین آشنا، یکی از نزدیکان رییسجمهور جدید که عضو شبکه‌های اجتماعی است، در وبلاگ، صفحه فیس‌بوک و صفحه گوگل پلاس خود متنی به این شرح نوشت: «سلام بر همه / به روحانی وزیر پیشنهاد کنید و بگویید چرا او را پیشنهاد میکنید / همینجا بنویسید و جدی بگیرید». کاربران نیز با نوشتن چندصد «کامنت» از این پست استقبال کردهاند و نظرات و پیشنهاداتشان را در مورد ترکیب کابینه آینده به این همراه نزدیک رییس جمهور منعکس کردند.
گمانهزنیها و مطالبهگریهای رسانه‌ای درباره کابینه آینده به حدی جدی بود که رییس جمهور منتخب در چندین نوبت از رسانهها خواست که به این موضوع نپردازند و در نهایت نیز دفتر امور رسانههای او با انتشار اطلاعیهای از قشرهای مختلف مردم ایران بهویژه صاحب نظران، اساتید و کارشناسان درخواست کرد پیشنهادهای خود را به صندوق پستی و یا پست الکترونیکی news@president92.ir ارسال کنند. بدین ترتیب برای نخستین بار امکان طرح پیشنهاد وزیر به رییس جمهور برای همه شهروندان از طریق فضای مجازی فراهم شد.
دولت جدید و رسانههای اجتماعی
در جریان دومین همایش روز رسانههای اجتماعی که چند هفته پس از برگزاری انتخابات در تهران برگزار شد، محمد سلطانی‌فر، مدير گروه مطالعات رسانه‌ای مرکز تحقیقات استراتژیک که از نزدیکان رسانه‌ای رییس جمهور منتخب نیز محسوب می‌شود، درباره فعالیتهای ستاد روحانی در حوزه رسانههای مجازی توضیحاتی ارائه کرد: «یکی از کارهایی که در شبکه‌های اجتماعی انجام شد شبکهسازی بود و موتور کوچک موتور بزرگ را به حرکت در میآورد.
از طریق شبکه‌های اجتماعی رابطه‌ای میان اس.ام.اس و شبکه اجتماعی به دست آوردیم». او سپس مواردی از استفاده ستاد روحانی از شبکه‌های اجتماعی آنلاین برای تبلیغات انتخاباتی را بیان کرد.
بهنظر میرسد گروه مشاوران و نزدیکان رییس جمهور جدید، نگاهی صرفا تهدیدمحور به شبکهها و رسانههای اجتماعی ندارد و تاکنون تلاش کردهاند از امکاناتی که این ابزارهای جدید در اختیار آنها قرار میدهند در جهت تعامل با کاربران فضای مجازی استفاده کنند.
تداوم این نگاه در دولت آینده می‌تواند زمینه را برای بهرهگیری از فرصتهای رسانههای اجتماعی در جهت ترمیم رابطه دولت-شهروندان و در نهایت پیشرفت و تعالی کشور فراهم سازد.
منبع: ماهنامه دنياي كامپيوتر و ارتباطات
کد مطلب: 27528
