ایتنا- نفوذ شبکه‌های اجتماعی و تاثیرات آن بر روی زندگی مردم، باعث تغییر عادات زیادی از جمله روزنامه‌خوانی شده‌اند.

محمدمهدی مولایی
روزگاری «مطبوعات» مهم‏‌ترین رسانه برای دنبال کردن اخبار بودند و پس از آن در اثر تحولات فناورانه، «رادیو»، «تلویزیون» و «وب‏سایت‏‌ها» وارد این عرصه رقابت شدند.
حال نوبت رسانه‏ ها و شبکه‌‏های اجتماعی آنلاین است که علاوه بر کارکرد اصلی‏شان در شبکه‏‌سازی از کاربران، به‏‌عنوان منبع اخبار روز نیز مورد توجه قرار گیرند.
بدین ترتیب می‏‌توان گفت از جمله پیامدهای گسترش شبکه‌‏های اجتماعی آنلاین در زندگی روزمره ایجاد تغییر در عادت‏‌های خبرخوانی و خبریابی کاربران است.

نتیجه جدیدترین پژوهش موسسه تحقیقاتی پیو(PEW) نشان می‏‌دهد که ۶۴ درصد بزرگسالان امریکایی عضو فیس‏بوک هستند، همچنین بخش قابل توجهی یعنی حدود یک‌‏سوم آمریکایی‌ها از فیس‏بوک به‌عنوان منبع خبری استفاده می‏‌کنند که این ششمین نوع استفاده کاربران از فیس‏بوک است.

این درصد برای توییتر کمتر از ۱۰ درصد امریکایی‏‌های بزرگسال را شامل می‏‌شود که با توجه به ۱۶ درصد تعداد کل کاربران آن در میان امریکایی‏‌ها رقم قابل توجهی است.
دنبال‏‌کنندگان اخبار در توییتر در جامعه امریکا محدودتر بوده و شامل گروه‌‏های جوان‏‌تر، تحصیل‏کرده‏‌تر و استفاده‌‏کنندگان از اینترنت همراه هستند.

در سال‏‌های اخیر گسترش انواع دستگاه‌‏های دیجیتال همراه از یک‏سو و فراگیر شدن پوشش اینترنت بی‏‌سیم در مکان‏‌های عمومی باعث شده دسترسی به شبکه‏‌های اجتماعی آنلاین در هر لحظه و هر مکان فراهم شود و کاربران بتوانند با دنبال کردن صفحات و پروفایل‏‌های منابع خبری، خبرنگاران و حلقه دوستان‏شان لحظه به لحظه دنبال‏‌کننده اخبار و رویدادهای جاری باشند.
در نتیجه شبکه‌‏های اجتماعی آنلاین در کنار کارکردهای پرشمارشان به منبعی برای دریافت اخبار و رویدادهای روزانه نیز تبدیل شده‏‌اند و رقیبی جدید برای رسانه‌‏های جمعی محسوب می‎شوند.

چه نوع اخباری در فیس‏بوک دنبال می‏شود؟
آنچنان که از ماهیت فیس‏بوک قابل پیش‏بینی است، در صدر اخباری که دنبال می‏‌شوند موضوع سرگرمی قرار گرفته است و ۷۳ درصد کاربران دنبال‏‌کنندگان این نوع اخبار هستند.
پس از آن به ترتیب موضوعات زیر قرار می‏‌گیرند: اخبار مربوط به افراد و رویدادهای مربوط به جماعتی که کاربر به آن تعلق دارد(۶۵ درصد)، ورزش(۵۷ درصد)، دولت محلی و سیاست‌‏هایش(۵۵ درصد)، جرائم(۵۱ درصد)، سلامت و بهداشت(۴۶ درصد)، دولت محلی و سیاست‏‌هایش(۴۴ درصد)، آب و هوای محلی و ترافیک(۴۲ درصد)، اخبار بین‏‌المللی(۳۹ درصد)، علم و فناوری(۳۷ درصد) و تجارت(۳۱ درصد).

اثرات خبرگیری از فیس‏بوک بر مصرف سایر رسانه‌‏ها
دنبال کردن اخبار در فیس‏بوک، در استفاده خبری از سایر رسانه‌‏ها نیز تاثیرگذار بوده است. بر این اساس کاربران به دو دسته تمامی بزرگسالان امریکایی (گروه اول) و دنبال‏‌کنندگان اخبار از فیس‏بوک (گروه دوم) تقسیم شده‌‏اند.

پژوهش نشان می‏‌دهد دریافت اخبار از سایر رسانه‏‌ها در گروه اول بیشتر از گروه دوم است.
به‌‏عبارتی گروه دوم بخشی از نیاز خبری‏شان را از طریق فیس‏بوک مرتفع کرده و نیازی به مراجعه به سایر رسانه‏‌ها نمی‏‌ببینند.
مثلا بیشترین مصرف رسانه‏‌ای، مشاهده شبکه‏‌های تلویزیونی محلی است که در گروه اول ۴۶ درصد و در گروه دوم ۴۲ است.

از سوی دیگر ۲۷ درصد امریکایی‏‌ها روزنامه می‏‌خوانند، ولی این آمار در میان کسانی که اخبارشان را از فیس‏بوک می‏گیرند ۲۱ درصد است.
به همین ترتیب استفاده از سایر رسانه‏‌ها از قبیل تلویزیون‏‌های ملی، تلویزیون‏‌های کابلی، رادیو و غیره نیز در گروه دوم کمتر از گروه اول است.

تعامل کاربران با اخبار روی فیس‏بوک
مواجهه کاربران فیس‏بوک با اخبار روزانه از جنس مواجهه آنها با اخبار در تلویزیون، مطبوعات و سایر رسانه‌‏های جمعی نیست.

به‏‌عبارت دیگر آنها تنها خواننده نیستند و به شیوه‏‌های مختلفی می‏‌توانند با مطالب خبری تعامل داشته باشند. در میان دنبال‏‌کنندگان اخبار در فیس‏بوک، ۱۹ درصدشان غالب اوقات و ۴۰ درصدشان گاهی اوقات، اخبار را «لایک» می‏زنند یا روی آن نظر می‏‌دهند.

حدود ۱۰ درصد کاربران غالب اوقات و ۳۳ درصدشان گاهی اوقات، مطالب خبری را به‏‌اشتراک می‏‌گذارند یا لینک می‏‌کنند.
حدود ۶ درصد کاربران غالب اوقات و ۲۶ درصدشان گاهی اوقات با سایر کاربران در فیس‏بوک به بحث و تبادل نظر درباره مطالب خبری مشغول می‏‌شوند.
همچنین ۶ درصد کاربران غالب اوقات و ۱۷ درصد کاربران گاهی اوقات بر روی صفحه فیس‏بوک خبرنگاران و سازمان‏‌های خبری عکس یا ویدئوی خبری قرار می‏‌دهند.

بدین ترتیب می‌‏بینیم که فرآیند یک‏طرفه دریافت اخبار روزانه از طریق رسانه‏‌های جمعی مانند تلویزیون، رادیو و مطبوعات به فرآیند تعاملی دریافت و اثرگذاری روی اخبار در شبکه‏‌های اجتماعی آنلاین تبدیل شده است.