ایتنا- از چندی پیش فلیترینگ هوشمند بر روی اینستاگرام شروع شد و وزیر ارتباط از اعمال این نوع از فلیترینگ بر روی سایر شبکه‌های اجتماعی نیز خبر داد.

«دستورقضایی برای فیلترینگ واتس‌اپ، تانگو ولاین» خبری که از هفته گذشته تاکنون دهان به دهان از کاربری به کاربر دیگر می‌چرخد. کاربرانی که هر روز با ارسال یک پیام به دوستانشان در این شبکه‌های ارتباطی موبایلی، فیلتر شدن یا نشدن این سرویس‌ها را امتحان می‌کنند.

بحث فیلتر شدن این شبکه‌های موبایلی درحالی از هفته گذشته مورد توجه قرار گرفته که وزارت ارتباطات تقریباً از دوهفته گذشته فیلترینگ هوشمند را به صورت آزمایشی به اجرا گذاشت.

فیلترینگی که به گفته محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، راهی برای جلوگیری از فیلتر شدن کامل یک سایت یا سرویس اینترنتی است و تنها بخش‌های نامناسب را از دسترس کاربران خارج می‌کند. از زمان انتشار خبر فیلتر شدن سه سرویس یادشده با یک حکم قضایی، وزارت ارتباطات نسبت به این دستور واکنشی نشان نداده است، هرچند برخی این سکوت وزارتخانه را مورد انتقاد قرار می‌دهند، اما گروهی از کارشناسان این سکوت وزارتخانه را تصمیمی حرفه ای ارزیابی می‌کنند.

از ضرب‌الاجل قضایی تا فیلترینگ قضایی
چهارشنبه هفته گذشته که خبرگزاری ایرنا از دستور قضایی فیلترینگ سرویس‌های ارتباطی اینترنتی یعنی واتس‌اپ، تانگو و لاین خبر داد، اظهارنظرهای گوناگونی از سوی مقامات مختلف کشور شنیده شده است.

این خبرگزاری با استناد به گفته‌های یک منبع آگاه در کمیته تعیین مصادیق مجرمانه اعلام کردکه دستورقضایی برای فیلترینگ نرم‌افزارهای ارتباطی تلفن همراه شامل لاین، واتس‌اپ وتانگوصادرشده و این اپلیکیشن‌ها به طور کامل فیلتر می‌شوند. اما تنها دقایقی بعد از انتشار این خبر، خبرگزاری ایرنا در گفت‌وگو با یکی از اعضای کمیته تعیین مصادیق مجرمانه، از بی‌اطلاعی برخی از اعضای این کمیته از چنین تصمیمی خبر داد.

رمضانعلی سبحانی‌فر، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری ایرنا تأکیدکرده بودکه چیزی دراین زمینه به کارگروه نرسیده و اطلاعی از این موضوع ندارد. بسیاری اعلام دستور قضایی را برای چنین شبکه‌های ارتباطی به پایان ضرب‌الاجل یک ماهه دادستان کشور به وزارت ارتباطات مبنی بر ساماندهی شبکه‌های اجتماعی موبایلی ارتباط می‌دهند.

حدود۳ ماه پیش دادستان کل کشور در نامه‌ای به وزارت ارتباطات خواستار ساماندهی استفاده از نرم‌افزارهای موبایلی و شبکه‌های اجتماعی شد و به این وزارتخانه یک ماه مهلت داد که این دستور را اجرا کند.

بعد از پایان این فرصت بود که محمود واعظی، وزیر ارتباطات، از اجرای طرح فیلترینگ هوشمند خبر داد. چندی پیش نیز فیلترینگ هوشمند روی شبکه اجتماعی اینستاگرام به اجرا درآمد و به گفته وزیر ارتباطات این نوع فیلترینگ بزودی روی سایر شبکه‌های اجتماعی باقی مانده نیز اعمال می‌شود.

در چنین شرایطی و با توجه به اینکه وزارت ارتباطات با اجرای فیلترینگ هوشمند به ضرب‌‌الاجل دادستانی برای ساماندهی شبکه‌ها و سرویس‌های اینترنتی پاسخ داده بود شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که مجدداً دستور قضایی برای فیلتر شدن چند شبکه اجتماعی موبایلی مطرح شود. مصطفی پورمحمدی وزیر دادگستری در گفت‌ و‌گو با «ایسنا» دستور قضایی برای فیلترینگ شبکه‌های یاد‌ شده را به خاطر شکایت‌های بالا به قوه‌قضائیه‌ اعلام کرد.

او با اعلام اینکه دولت تلاش دارد تا آنجا که می‌تواند با کنترل فنی و فیلترینگ‌های هوشمند از ادامه فعالیت این شبکه‌ها ممانعت نکند، تأکید کرد که این اقدام تا زمانی صورت می‌گیرد که این شبکه‌های اجتماعی از لحاظ اخلاقی به تهدید تبدیل نشوند.

وزیر دادگستری تصریح‌کرده بود: اگر نتوانیم به طور هوشمند از گسترش بخش‌های ناسالم این شبکه‌ها جلوگیری کنیم طبعاً در نهایت ناچار می‌شویم که اصل شبکه‌ها را با محدودیت مواجه کنیم. از این توضیحات برخی کارشناسان این برداشت را کردند که اجرای فیلترینگ هوشمند موفقیت‌آمیز نبوده و به همین خاطر مقامات قضایی دستور به فیلتر شدن این شبکه‌های اجتماعی ارتباطی داده‌اند.

در حالی اجرای فیلترینگ هوشمند با چنین دستوری زیر سؤال رفت که طول عمر اجرای طرح آزمایشی آن به یک‌ماه هم نمی‌رسد و براساس آخرین اظهارات مقامات وزارت ارتباطات فیلترینگ هوشمند روی شبکه اجتماعی اینستاگرام با موفقیت همراه بوده است.

سیاستی به نام سکوت
در حالی که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت تدبیر و امید طی تقریباً یک سال و پنج‌ماه گذشته از زمان فعالیتش، تمام تلاش خود را برای جلوگیری از محدودیت دسترسی کاربران ایرانی به سرویس‌های اینترنتی به کار بسته، اما گاهی خبرهایی از این دست نگرانی کاربران به افزایش فیلترینگ و از دسترس خارج شدن سرویس‌های اینترنتی باقی‌مانده را بیشتر می‌کند.

هر چند وزارت ارتباطات در خصوص خبر دستور قضایی فیلترینگ سه سرویس ارتباطی موبایلی سکوت اختیار کرده اما برخی از کارشناسان این سکوت وزیر را سکوت معناداری می‌دانند که می‌تواند کارگشا باشد. این گروه برای اثبات ادعای خود نیز به تجربه‌های پیشین در این خصوص اشاره می‌کنند.

از زمان شروع به کار محمود واعظی، این سومین‌باری است که وی نسبت به تصمیمات اتخاذ شده توسط نهاد دیگر برای افزایش فیلترینگ سکوت اختیار کرده است. نخستین‌ بار وزیر ارتباطات نسبت به دستور اجرای فیلترینگ به اوایل اردیبهشت ماه سال‌جاری باز می‌گردد زمانی که دبیر کمیته تعیین مصادیق مجرمانه خبر از تصویب فیلترینگ «واتس‌اپ» را داد.

عبدالصمد خرم آبادی با اعلام اینکه این دستور در انتهای سال گذشته به تصویب رسیده ولی هنوز زمان دقیق اجرای آن مشخص نیست تأکید کرده بود که وزارت ارتباطات این دستور را اجرایی نکرده است. وی در گفت‌و‌گو با باشگاه خبرنگاران تصریح کرده بود؛ دستور کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه لازم‌الاجراست و اجرا نشدن آن جرم محسوب می‌شود.

بعد از مدتی سکوت نسبت به این خبر، وزیر ارتباطات اعلام کرد که رأی‌گیری کمیته تعیین مصادیق در خصوص این سرویس با نقص همراه است و اجرای آن را غیر قابل قبول دانست در نهایت نیز پرونده فیلترینگ واتس‌اپ با ورود رئیس جمهوری بسته شد.

دومین تجربه رفتار توأم با حزم و احتیاط وزارت ارتباطات نسبت به ضرب‌‌الاجل معاون اول قوه‌قضائیه به وزارت ارتباطات برای فیلتر کردن نرم‌افزار‌هایی مانند واتس اپ، وایبر و تانگو در شهریور ماه سال‌جاری برمی‌گردد.

زمانی که محسنی اژه‌ای خواستار فراهم آوردن زمینه و بستر فنی مورد نیاز برای مسدودسازی و کنترل اطلاعاتی مؤثر بر شبکه‌های اجتماعی نظیر واتس اپ، وایبر و تانگو ظرف یک ماه شد و اعلام کرد اگر به این دستور توجه نشود قوه قضائیه خود به صورت مستقیم وارد این موضوع می‌شود.

بعد از انتشار این خبر و در حالی که بسیاری منتظر واکنش سریع وزارت ارتباطات در این خصوص بودند، محمود واعظی به فاصله دو روز بعد از انتشار خبر ضرب‌الاجل، باخویشتنداری و بدون هیچ اشاره مستقیمی اعلام کرد: درباره محتوای مجرمانه به طور جدی اعتقاد داریم که حذف شود و این حرف درستی است اما اینکه با مسدود کردن بخواهیم این کار را درست کنیم، حرف دیگری است. همچنین یک‌ماه بعد از این اظهارات نیز وی از شروع به کار فیلترینگ هوشمند خبر داد.

اما سومین نمونه حزم و احتیاط وزارت ارتباطات به داستان هفته گذشته باز‌می‌گردد. در حالی که بسیاری اجرای طرح فیلترینگ هوشمند را در راستای اجرای ضرب‌الاجل معاون اول قوه‌قضائیه می‌دانستند و تصور می‌کردند مجدداً یکی از اعضای کمیته فیلترینگ خبر از دستور قضایی به فیلتر شدن واتس‌اپ، تانگو و لاین داد.

با این خبر بسیاری منتظر اعلام نظر وزارت ارتباطات یا حداقل اطلاعیه‌ای از سوی این وزارتخانه بودند، اما روابط‌عمومی این وزارتخانه اعلام کرد که از طریق رسانه ها در جریان خبر فیلترینگ سه اپلیکیشن موبایلی قرار گرفته است. و اطلاعی در این خصوص ندارند.

تا زمان انتشار این گزارش نیز اظهار نظر جدیدی از سوی مقامات وزارت ارتباطات شنیده نشده است و تنها یک خبرگزاری در آخرین اظهارنظر درخصوص فیلترینگ این ۳ شبکه اعلام کرده است که «در پی حکم دستگاه قضا برای فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی موبایلی رؤسای قوای مجریه و قضائیه توافق کردند که فعلاً این حکم اجرا نشود.»

اگرچه کسی این خبر را تاکنون تأیید و تکذیب نکرده است.به هرحال اشاره به این وقایع حزم و سکوت وزارت ارتباطات در برابر آنها شاید تنها یک اتفاق باشد و نمی‌توان به طور قطع آن را سیاست وزیر ارتباطات دانست.

آنچه از عملکرد مدیریت وزارت ارتباطات روحانی طی ۱۸ماه اخیر پیداست این وزارتخانه در بحث حساس فیلترینگ به دنبال تأمین همزمان انتظارات حاکمیت و مطالبات مردم است و برقراری توازن میان این دو، دشوارترین بخش از مسئولیت محمود واعظی در وزارت ارتباطات است.

منبع: روزنامه ایران