ايتنا - رویدادی مهم با محوریت ایران: تاسیس «اَپدیم» در تهران

عباس پورخصالیان - با تصویب مجلس، به‌زودی در تهران یک مرکز آموزشی-پژوهشی بین‌المللی وابسته به سازمان ملل در زمینه توسعه مدیریت اطلاعات بلایا تاسیس می‌شود.
مدیریت اطلاعات بلایا در واقع مدیریت اطلاعات برای مدیریت بلایاست. مدیریت اطلاعات بلایا در 66 کشور آسیاپاسیفیک باید توسعه یابد و به این منظور، «اپدیم» یا مرکز توسعه مدیریت اطلاعات بلایا در تهران تشکیل می‌شود.

اپدیم چیست؟
اگر «اپدیم» را به «اپ» و «دیم» بخش کنیم، هجای نخست «ديم» اشاره دارد به منطقه آسیاپاسیفیک (یا «آسیا-اقیانوسیه») و «دیم» به‌Disaster Information Management .
لذا صورت باز اختصار «اپدیم»‌ (APDIM) به انگلیسی عبارت است از:
Asian and Pacific Centre for the Development of Disaster Information Management که به فارسی می‌شود: «مرکز آسیاپاسیفیک توسعه مدیریت اطلاعات بلایا».

لایحه یک‌فوریتی تاسیس این مرکز، اکنون در مجلس مطرح است و اگر به‌زودی در مجلس شورای اسلامی ایران تصویب شود، مرکز مذکور به‌زودی در تهران تاسیس خواهد شد. سپس ممکن است در آینده شعبه‌هایی از آن در سایر شهرهای کشور نیز افتتاح شوند.
متن لایحه و متن موافقتنامه مذکور (به فارسی) را می‌توانید از این نشانی دریافت کنید: dotic.ir/News/View/1729

اپدیم، فراتر از دانشگاهی بین‌المللی و برتر از مرکز R&D
اپدیم (مرکز آسیاپاسیفیک توسعه مدیریت اطلاعات بلایا) به موجب قطعنامه شماره 7/11 کمیسیون اقتصادی و اجتماعی آسیاپاسیفیک (ESCAP)، و به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور و تصویب آن در جلسه 1397.05.24 هیات وزیران دولت روحانی تاسیس می‌شود و به‌عنوان یک موسسه منطقه‌ای وابسته به ESCAP، به‌نمایندگی از سازمان ملل متحد، در خدمت توسعه منابع در زمینه مدیریت سوانح کشور ایران قرار خواهد گرفت و به 65 کشور دیگر عضو کمیسیون ESCAP در زمینه ظرفیت‌سازی برای مدیریت سوانح کمک خواهد کرد.
لذا موقعیت اپدیم در ایران شبیه یک شرکت خارجی یا نمایندگی آن نیست؛ بلکه مانند موقعیت یک سفارت خارجی در کشور میزبان (ایران) است [با این تفاوت که یک سفارت خارجی، نماینده سیاسی دولتی بیگانه؛ ولی اپدیم، آژانسی فنی/آموزشی به نمایندگی از سازمان ملل متحد است].

پس‌زمینه اپدیم
در مورد پس‌زمینه اپدیم، باید چنين در نظر گرفت:
-‌کشورهای ایران، چین، پاکستان، بنگلادش، کامبوج، ماکائو، فیلیپین و نپال،Governing Council یا (به قول من) «شورای زمامداری‌ESCAP » را در دوره 2016 تا پایان سال 2019 تشکیل می‌دهند.
-‌سومین نشست شورای زمامداری‌ESCAP، ماه پیش به ‌دعوت دولت جمهوری اسلامی ایران، در تهران و در روزهای هجدهم و نوزدهم دسامبر 2018 (برابر با 27 و 27 آذر 1397) برگزار شد.
-‌‌در نشست مذکور، تصمیمات مهمی برای تامین مالی تاسیس اپدیم و استخدام مدیران و کارشناسان لازم در حوزه‌های مورد نیاز اتخاذ شدند.
- قرار است خدمات اپدیم، به‌علاوه محصولات آن، شامل دانش و اطلاعات پیشگیری از وقوع بلایا، آماده‌سازی و سازماندهی مدیریت‌های اطلاعات بلایا، از طریق یک پلتفرم فراداده‌ها‌ی ابر-پایه (cloud-based metadata platform) در همکاری با سازمان توسعه ملل متحد‌(UNDP)، ارائه و صادر شود.
-‌پلتفرم فراداده‌ها‌ی ابر-پایه درواقع پیشخوان سایبری مرکز آسیاپاسیفیک توسعه مدیریت اطلاعات بلایا ست. اما پسخوان آن، همایش‌ها، دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی برگزارشونده در جمهوری اسلامی ایران خواهد بود!
- **در نتیجه: کارکنان مرکز مذکور را عمدتا مدیران و کارشناسان متخصص از ملل مختلف در زمینه‌های فاوا، مهندسی تاب‌آوری (اقتصاد مقاومتی) و مدیریت مخاطره تشکیل خواهند داد.**
-‌کارکرد اصلی مرکز آسیاپاسیفیک توسعه مدیریت اطلاعات بلایا، توسعه منابع انسانی و ظرفیت‌سازی لازم برای مدیریت سوانح در 66 کشور عضو ESCAP است. لذا به نظر می‌رسد که این مرکز حداقل سه وظیفه مهم بر عهده دارد:
- اپدیم، نخست نقش دانشگاهی بین‌المللی و مرکز R&D را برای ظرفیت‌سازی و پژوهش در حوزه مدیریت اطلاعات بلایا (DIM) برای کشورهای عضو در آسیا-اقیانوسيه ایفا می‌کند.
- ‌اپدیم، گواهی‌نامه‌های مدیریت اطلاعات بلایا برای شرکت‌کنندگان در دوره‌های آموزشی و کارآموزی صادر خواهد کرد و
- اپدیم همچنین مرکز پخش و توزیع دانش و اطلاعات بلایا در منطقه خواهد بود.
هرسه وظیفه اصلی اپدیم، لازمه اجرای موفقیت‌آمیز مدیریت بلایا در همه کشورهای عضو است، اما برای ما همچنین لازمه اجرای موفقیت‌آمیز دو قانونی است که قبلا در مجلس به تصویب رسیده‌اند:
1.‌قانون ‌تشکیل ‌سازمان‌ مدیریت‌ بحران‌ کشور، مصوب جلسه مورخ 31/2/1387 کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی؛ و
2.‌قانون نحوه پيگيري تحقق سياست‌هاي كلي اقتصاد مقاومتي، مصوب جلسه 1394.03.05 مجلس شوراي اسلامي.
نهادهای مهندسی و مدیریت تاب‌آورسازی اقتصاد ملی در کشور نیازمند داشتن دسترسی سریع به اطلاعات متقن برای مدیریت بلایا و حادثه‌های ناگوار هستند.

توانایی‌های اپدیم
اپدیم می‌تواند از طریق مدیریت‌های محلی بلایا دستاوردهای مهمی داشته باشد:
•دیتابیسی را فراهم‌ آورد حاوی تاریخچه انواع بلایای تاکنون رخ‌داده در کشورهای منطقه، انواع هنوز اتفاق نیفتاده بلایای ممکن‌الوقوع ولی هنوز رخ‌نداده در منطقه؛
•تحلیل‌هایی از رویداد سوانح گذشته را در دسترس مدیریت‌های بلایا قرار دهد؛
•نگاشتی از فازهای تجربه‌شده مدیریت بلایا (disaster management phases) با منابع اصلی داده‌ها (major data sources) تهیه و عرضه کند؛
•‌به کمک این اطلاعات، مدیریت‌های مخاطره و درنهایت مدیریت‌های بلایا را برای پایدارسازی و استمرار خدمات سامانه‌های در معرض خطر نابودی کمک کند؛
•‌به مدیریت‌های سوانح برای فائق آمدن بر آشوب و مشکلات ناشی از بلایا یاری رساند؛
•‌از رنج و آلام و میزان خسارات ناشی از بلایا بکاهد؛
•‌خسارات جانی و مالی وارده از سوانح به مردم را به حداقل برساند؛
•و در اسرع وقت، شرایطی عادی برای آسیب‌دیدگان و بازماندگان برقرار کند.
ضرورت تاسیس چنین مرکزی در منطقه، بدیهی است: بسامد بلایا و حوادث ناگوار در منطقه در حال افزایش است و تاثیرات بلایا و حوادث ناگوار بر مردم در سال‌های اخیر بیشتر آشکار شده است.

در راستای مقابله با تاثیرات بلایا و حوادث ناگوار بر مردم، کشورها برای نوآوری‌های خود در کاهش آثار بلایا در سطح ملی، محلی و فرامرزی سرمایه‌گذاری بسیار و کوشش فراوان می‌کنند.
عموما باید توجه كرد که «مدیریت بحران» بدون «مدیریت مخاطره» و بدون آماده‌سازی نیروها و منابع پیش از وقوع واقعه، امکان‌پذیر نیست. بدون «مدیریت مخاطره»، «مدیریت بحران» بی‌معنی است! از همین رو، رویکرد قبلی به ایجاد «مدیریت بحران» متوقف شده و رهیافت مدیریت مخاطره و مدیریت آماده‌سازی منابع پیش از وقوع بلایا، جای آن را گرفته است.

در اهمیت مدیریت آماده‌سازی منابع پیش از وقوع بلایا، اغلب گفته می‌شود:
به ازای هر «واحد» سرمایه‌گذاری‌شده در پیشگیری از بلایا و آماده‌سازی منابع برای برقراری مجدد شرایط عادی، هفت «واحد» صرفه‌جویی در هزینه‌های بازیافت (recovery) حاصل می‌شود.
در جهانی که تغییرات اقلیمی و حوادث شدید آب و هوایی باعث می‌شوند تا سالانه بیش از 26 میلیون نفر در جهان به زیر خط فقر مطلق کشانده شوند، توسعه مدیریت‌های مخاطره (و آماده‌سازی منابع) امری حیاتی است.
انواع تهدیدهای بلاخیز و پدیداری فرصت‌های جدید تولید و اشتغال در بازار open API
گسترش روزافزون انواع مخاطرات و تهدیدها (از قبیل سیل، آتش‌سوزی، رانش زمین، ریزش کوه، خشکسالی، جنگل‌سوزی، زلزله، ریزگرد، توفان شن، پوشش ناگهانی جاده‌ها و بزرگراه‌ها با مه غلیظ، گردباد، یخبندان، موج گرما، بارش شدید باران و برف سنگین و تگرگ، تشعشع پرتوهای فرابنفش خورشید، تشعشع امواج رادیواکتیو، و امثالهم) باعث پدیداری میان‌رشته‌ای‌های جدید (مانند طب سوانح و بهداشت عمومی یاdisaster medicine and public health در شرایط بحرانی)، ظهور استارت‌آپ‌های جدید در بازار برنامه‌های کاربردی و بانی رونق اقتصاد open API (یا publicly available application programming interface) شده است.
و در نهایت اینکه از هم‌اکنون، کمیسیون اقتصادی و اجتماعی آسیاپاسیفیک (ESCAP) شروع کرده است به انتشار آگهی در اینترنت برای استخدام نیروهای متخصص مورد نیاز اپدیم، از سراسر جهان.
منبع: عصرارتباط