اندیشکده‌ای چینی با نام «آکادمی مهندسی» تحت نظارت وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین در سال ۲۰۱۳ استراتژی صنعتی جدیدی را برای این کشور طراحی کرد؛ طرحی که در مه ۲۰۱۵ به طور رسمی از آن رونمایی شد. مقامات و مسوولان سیاسی در این کشور طرح تایید شده را به عنوان راهکاری برای تقابل و غلبه بر فناوری های روز جهان معرفی می کنند.
این استراتژی با آنکه هنوز با اندکی پروپاگاندای رسانه‌ای دنبال می‌شود، همچنان بخش‌های مبهم و نامشخصی دارد؛ از آن جمله می‌توان به عبور از سد آهنین موجود در چین اشاره کرد؛ ساختار پیچیده و بروکراتیک حزب کمونیست.
اکنون سه سال بعد از رونمایی رسمی از برنامه «ساخت چین ۲۰۲۵»، به نظر می‌رسد این برنامه به جای آنکه موجب ارتقای اقتصاد جهانی شود با توجه به اختلافات میان پکن- واشنگتن، به تهدیدی اصلی برای اقتصاد جهانی تبدیل شده است.
«ساخت چین ۲۰۲۵» طرح بزرگی است که بنا دارد چین را از کشوری با اقتصاد کارگری، به کشوری مبتنی بر اقتصاد متمرکز بر فناوری تبدیل کند. پیش از این مردم جهان چین را به عنوان سازنده اسباب‌بازی و تولید‌کننده لباس می‌شناختند و اکنون دست‌اندرکاران و اداره‌کنندگان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا در تلاشند اقتصاد کشور را به اقتصاد فناوری محور با تمرکز بر فعالیت‌های رباتیک تبدیل کنند. صنایع رباتیک، وسایل حمل‌و‌نقل نسل جدید، پروژه‌های هوافضا، تجهیزات راه‌آهن پیشرفته، تجهیزات برق و انرژی‌های جایگزین از جمله زمینه‌های مدنظر در برنامه ۲۰۲۵ چین است. هوش مصنوعی نیز در این برنامه جایگاه ویژه‌ای خواهد داشت که از سال ۲۰۱۷ محل توجه قرار گرفته است.
در این میان، ایالات متحده امریکا به عنوان رقیب اصلی چین شناخته می‌شود. دولت دونالد ترامپ، پکن را متهم می‌کند که قصد دارد گوی فناوری را از امریکا برباید. در همین راستا، ترامپ تصمیم گرفت تعرفه واردات کالاهای چینی به خاک امریکا را افزایش دهد؛ برنامه‌ای که هدف اصلی آن جلوگیری از تداوم اجرای استراتژی ۲۰۲۵ بود.
آندرو پولیک، از بنیانگذاران شرکت «تریویوم» که شرکتی تحقیقاتی در چین است، اعتقاد دارد: «چین در مسیر دستیابی به اهدافی حرکت می‌کند که ایالات متحده قصد دارد آن را متوقف کند. رقابت از این نقطه آغاز می‌شود». البته علاوه بر رقابت، جنگ تجاری نیز از همین نقطه شروع شده است.
هدف چیست؟
در این طرح، قرار است میلیاردها دلار به ۱۰ صنعت اصلی چین اختصاص داده شود تا با استفاده از منابع مالی جدید، طرح تحول صنایع اصلی چین کلید زده شود؛ از تولید مواد بیولوژیکی و دارویی گرفته تا صنایع مرتبط با هوافضا و تولید دستگاه‌های مخابراتی. این در حالی است که حدود ۷۰ درصد مواد مورد نیاز برای این صنایع، در یک دهه گذشته در داخل کشور ساخته شده‌اند. از سوی دیگر، جزییات سند جداگانه‌ای نشان می‌دهد پکن در حال برنامه‌ریزی است تا در سال ۲۰۳۰ به قدرت اول جهانی در زمینه هوش مصنوعی تبدیل شود.
چینی‌ها برای رسیدن به «ساخت چین ۲۰۲۵»، از طرح مشابهی که آلمانی‌ها با نام «صنعت ۴.۰» دنبال می‌کردند، الهام گرفته‌اند. این طرح اتوماسیون کارآمدتری برای تولیدات کارخانه‌ای در آلمان به وجود آورد و موجب هوشمندسازی فضای تولیدی و صنعتی در این کشور شد. آلمانی‌ها برای راه‌اندازی روش‌های جدید تولیدی، چاره‌ای جز نوسازی نداشتند؛ چرا که میانگین سن در آلمان رو به افزایش است و نیروی کار لازم در سال‌های آینده برای کار در کارخانه‌ها وجود نخواهد داشت.
اشلی کیان وان، اقتصاددان چینی درباره طرح ساخت چین ۲۰۲۵ به نشریه بلومبرگ گفت: «در آینده نیروی کار کاهش پیدا خواهد کرد و این به مشکلی بزرگ برای چین آینده تبدیل می‌شود». بنابراین از آنجا که چینی‌ها با معضلاتی مشابه آلمانی‌ها دست به گریبان بودند، طرحی صنعتی و مشابه می‌توانست چالش‌های آینده را برای اژدهای زرد آسیا برطرف کند.
چرا چین به این برنامه علاقه‌مند است؟
از زمانی که رییس‌جمهور کندی در ایالات متحده وعده داد انسان را به کره ماه می‌فرستد تا امروز، بیش از ۳۰ میلیون نفر از گرسنگی در چین جان باخته‌اند. مائو، بنیانگذار جمهوری خلق چین برای یک دهه دانشگاه‌های کشور را تعطیل کرد. این تعطیلی همزمان با دوره‌ای بود که محققان و پژوهشگران در «سیلیکون‌ولی» امریکا به رازهای فناوری دست پیدا کرده بودند. آنها اینترنت را کشف کردند. چینی‌ها به سرعت به عقب‌ماندگی خود پی بردند.
در همین راستا، چینی‌ها در سال‌های اخیر در تلاشند عقب‌ماندگی‌های خود را جبران کنند. اولین گلوله برای جبران کاستی‌ها، چندی پیش خودروی Fuxing با سرعت ۲۴۸ مایل در ساعت رونمایی شد و مهندسان چینی نیز نخستین هواپیمای تولید داخل را ساختند تا باند فرودگاه‌های پکن از این بعد در اشغال هواپیماهای داخلی باشد نه آنکه صفی از بویینگ‌ها و ایرباس‌ها باندها را پر کند.
چینی‌ها برای توسعه برنامه‌های خود شرکت‌های خارجی را نیز در برنامه‌های بلندپروازانه دخالت می‌دهند؛ اما در این راستا، ایالات متحده مدام در مسیر مانع‌تراشی برای برنامه چین اقدام می‌کند. ازجمله این برنامه‌ها می‌توان به وضع تعرفه‌های جدید برای کالاهای چینی اشاره کرد. در همین راستا، سخنگوی وزارت امور خارجه چین به رسانه‌ها گفت: همه می‌دانیم ایالات متحده چه قصد و برنامه‌ای در قبال برنامه‌های چین خواهد داشت.
چرا این برنامه برای امریکا مهم است؟
از زمانی که دونالد ترامپ به عنوان رییس‌جمهوری ایالات متحده به کاخ سفید رفت، درباره خطرات پیشرفت و توسعه چین سخنرانی کرده است. ترامپ از ابتدای دوره ریاستش، درباره گسترش و پیشرفت اقتصاد چین به شرکت‌ها و صنایع امریکایی هشدار داده است.
دست‌اندرکاران اقتصاد امریکا همزمان با این اظهارات ترامپ، در هراسند که در آینده توان رقابت با شرکت‌های چینی را از دست بدهند و عرصه را به رقیب واگذار کنند. آنها همچنین نگران این هستند که یارانه‌های سنگین دولت چین برای صنایع این کشور، منجر به کاهش شدید قیمت کالا در جهان شود؛ موضوعی که در نهایت آسیب‌هایی جدی به اقتصاد امریکا خواهد زد.
رابرت لایتیزر، نماینده تجارت امریکا، در نشست ماه مارس با سناتورهای کشورش درباره برنامه‌های توسعه فناوری چین تا سال ۲۰۲۵ گفت: «آنها قصد دارند میلیاردها دلار صرف این برنامه کنند تا از طریق توسعه فناوری دنیا را تحت‌تأثیر قرار دهند.»
آرتور کروبر، مدیرعامل شرکتی که در ارتباط با برنامه‌های چین تحقیق می‌کند، معتقد است در ایالات متحده امریکا اجماعی وجود دارد که بر این اعتقاد است که واشنگتن و پکن در رقابت با یکدیگرند و بر اساس آن تلاش می‌کنند رهبری دنیای فناوری را بر عهده بگیرند. به باور کروبر، «جنگ اقتصادی» پاسخی به شرایط موجود است.
آیا ترامپ شرایط را درست مدیریت می‌کند؟
شی جین پینگ، رییس‌جمهوری چین به‌تازگی در دیدار با سرمایه‌گذاران کشورش گفته است این کشور دنبال توسعه بازارهای جهانی است. چین در تلاش است به نیازهای خارجی در بخش صنعت پایان بخشد؛ به عنوان مثال، چینی‌ها تلاش می‌کنند جایگزینی محلی برای کمپانی‌ای مانند جنرال موتورز بیابند.
دیوید دالر، عضو ارشد موسسه بروکینگز و مقام سابق وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در چین گفت: مشکل این است که برنامه‌های کاربردی فناوری چین شامل «برنامه‌هایی برای استفاده از ابزارهایی مانند اعتبارات تحت پوشش یارانه و محدودیت دسترسی به بازار است»؛ بنابراین برای امریکا منطقی است که با این سیاست‌ها مخالفت کند.
از سوی دیگر سخنگوی وزارت امور خارجه چین، ایالات متحده را متهم می‌کند که با هر کشوری که قصد توسعه فناوری داشته باشد، مقابله می‌کند تا همچنان خود به عنوان رهبر و قدرت اصلی در جهان شناخته شود. از این رو مذاکرات درباره برنامه «ساخت چین ۲۰۲۵» به سرانجام نمی‌رسد؛ چرا که هیچ کدام از دو طرف حاضر به انعطاف و نرمش نیستند. در این چارچوب برخی کارشناسان و صاحب‌نظران امریکایی معتقدند امریکا باید دست از شکایت برداشته و در قالب سیاست‌های صنعتی به تقابل به برنامه‌های چین بپردازد.
دونالد ترامپ در پی مذاکرات اقتصادی با چین از مقام‌های این کشور خواسته بود برای برخورداری از چتر حمایتی امریکا، باید طرح بلندپروازانه ۲۰۲۵ را رها کنند. ترامپ همچنین با وضع تعرفه 50 میلیارد دلاری بر کالاهای چینی قصد داشت مانع از چیزی شود که آن را زیاده‌خواهی چینی‌ها خوانده بود.
منبع: روزنامه اعتماد
دریافت لینک صفحه با کد QR