ايتنا - با پیشگامان اینترنت آشنا شوید

ایتنا - در هنگام مطالعه تاریخچه جالب اینترنت، بدون یاد کردن از فهرست بلندی از افراد که عمدتاً مربوط به دهه ۷۰ میلادی هستند، نمی‌توانیم به بررسی کامل تولد و تکامل اینترنت بپردازیم. در اینجا به مرور برخی از ایده‌های تأثیرگذار در این زمینه می‌پردازیم.

وقتی تاریخچه اینترنت را مطالعه می‌کنیم، نام‌هایی همچون وینتون سرف(یکی از نویسندگان پروتکل‌های تی‌سی‌پی/آی‌پی) یا تیم برنرز-لی(پدیدآورنده شبکه جهانی وب)، همواره به چشم می‌خورند.
اما اینترنت بدون شک یکی از بزرگ‌ترین اختراع‌ها از زمان پیدایش انسان بوده و نمونه‌ای از خلق جمعی است: در واقع بدون یاد کردن از فهرست بلندبالایی از نام‌ها که عمدتاً مربوط به دهه ۷۰ میلادی هستند، نمی‌توانیم به بررسی کامل پیدایش و تکامل اینترنت بپردازیم؛ یعنی همان زمانی که شبکه آرپانت(ARPANET) از آژانس پروژه‌های پژوهشی پیشرفته(ARPA) در وزارت دفاع ایالات متحده شروع به پرورش جنینی کرد که بعدها به‌عنوان یک شبکه جهانی شناخته شد.

با این حال، ریشه‌های برخی از مفاهیم و فناوری‌ها، از این هم قدیمی‌تر هستند.
به گزارش ایتنا تام استانداج(روزنامه‌نگار بریتانیایی) در کتاب خود با نام «اینترنت در دوران ویکتوریا: داستان قابل توجه تلگراف و پیشگامان مفهوم آنلاین در قرن نوزدهم» می‌گوید: اینطور نیست که انقلاب کبیر در پایان قرن بیستم و با پیدایش اینترنت آغاز شده باشد؛ بلکه بیش از یک سده پیش از آن و با پیدایش تلگراف بود که عصر ارتباطات جهانی به‌صورت بلادرنگ پا به عرصه ظهور گذاشت.

استانداج می‌گوید ساموئل مورس(۱۷۹۱-۱۸۷۲) با نوآوری خودش، پیچیدگی را از سخت‌افزار به نرم‌افزار انتقال داد و اتفاقاً در توسعه اینترنت و فناوری‌های مرتبط با آن نیز شاهد همین ایده هستیم: در واقع افزودن ویژگی‌های جدید به گوشی‌هایمان را به‌راحتی و با اضافه کردن نرم‌افزارها(برنامه‌ها) و نه سخت‌افزارها(تراشه‌های جدید داخل آنها) انجام می‌دهیم.
وی اظهار می‌دارد: «نگاه کنید وینت سرف با پروتکل اینترنت چه کاری انجام داد؛ او لایه شبکه را تا جایی که ممکن بود، ساده‌سازی کرد؛ درست همان کاری که مورس انجام داد. سپس تمام انواع برنامه‌ها را در نرم‌افزار و در سطح بالاتری پیاده‌سازی نمود.»
وی ادامه می‌دهد: «جالب آنکه پیشگامان اینترنت از تاریخچه آن بی‌اطلاع بودند و پس از کشف شباهت‌ها، بسیار شگفت‌زده شدند.»

علاوه بر مورس، یکی دیگر از شخصیت‌های تأثیرگذار، سایروس فیلد بود. فیلد، یک سرمایه‌گذار بود که به توان تلگراف برای متصل کردن جهان پی برد. رویکرد «جهان متصل» از آن پس برای توسعه اینترنت امری جدی قلمداد شد و شخصی که آن را به عصر فناوری کنونی آورد، ژوزف کارل رابنت لیکلیدر(۱۹۱۵-۱۹۹۰) بود. وی نخستین مدیر اداره فنون پردازش اطلاعات در دارپا بود.
لیکلیدر ایده شبکه رایانه‌ای «میان‌کهکشانی» را مدت‌ها پیش از کار در این اداره مطرح کرده بود. او در واقع یک پشتیبان بزرگ پروژه ARPANET و سپس اینترنت بود.

شمایی از نقشه اتصالات تلگراف در سال 1891

لورنس رابرتس نیز یکی دیگر از پیشگامان اینترنت که در دارپا به‌عنوان دانشمند ارشد روی پروژه آرپانت مشغول به کار بود، اذعان می‌داشت که ایده شبکه «میان‌کهکشانی» که توسط لیکلیدر و در اوایل دهه ۶۰ میلادی توسعه داده شده بود، الهام‌بخش وی بوده است.
وی زمانی گفته بود: «لیکلیدر درباره شبکه کامپیوتری مطالبی نوشته بود و این برای من بسیار جالب بود. از میان کسانی که می‌شناسم، هیچ‌کسی به چنین شبکه‌ای و ارزش آن برای هم‌رسانی اطلاعات فکر نکرده بود.»

اما اگر نخستین بازوی اینترنت، فناوری باشد، قطعاً دومین بازوی آن، اطلاعات است. در این زمینه نیز یک پیشگام وجود داشت که به زمان حتی پیش از پیدایش رایانه‌های دیجیتالی برمی‌گردد و او کسی نیست جز وانوار بوش(۱۸۹۰-۱۹۷۴)، رئیس اداره تحقیق و توسعه علمی در دولت ایالات متحده در جریان جنگ جهانی دوم.

وانوار بوش در دهه ۳۰ میلادی ایده Memex را مطرح کرد. در واقع ممکس ایده دستگاهی بود که می‌شد از آن برای ذخیره تمامی کتاب‌ها، سوابق و ارتباطات استفاده کرد و می‌توانست از سرعت و انعطاف‌پذیری بالایی نیز برخوردار باشد.

وانوار بوش ممکس را نوعی حافظه افزوده قلمداد می‌کرد. هرچند این دستگاه هرگز ساخته نشد، اما قرار بود یک میز کار همراه با نمایشگرهایی باشد برای پخش کردن میکروفیلم، برخوردار از یک صفحه‌کلید و دکمه‌ها و اهرم‌های مختلف. اما چیزی که از همه اینها مهم‌تر بود، نوآوری عمده او برای دسترسی به اطلاعات بود. در واقع ممکس به‌جای نمایه‌گذاری به روش سنتی، با مرتبط‌سازی ایده‌ها کار می‌کرد؛ بدین‌ترتیب که کاربر را از برخی اسناد بر اساس محتویاتشان، به دیگر مستندات می‌بُرد و بنابراین پیشتاز ایده‌ای بود که امروزه به ناوبری موسوم است.

کارهای پژوهش وانوار بوش به‌عنوان پیشگام اولیه ایده‌هایی است که منجر به ایجاد پیوندهای ابَرنوشتاری(hypertext links) و مرور وب شد.
زمانی که رایانه‌ها تنها کمی پیشرفته‌تر از ماشین حساب عددی غول‌پیکر بودند، دیدگاه پیشرفته بوش الهام‌بخش مبدعان ابرنوشتار یعنی داگلاس انگلبارت(پدر ماوس رایانه) و همینطور تد نلسون بود.

مطابق گزارش ایتنا از اوپن‌مایند، فهرست پیشگامان اینترنت در اینجا به پایان نمی‌رسد. آقای سرف از افرادی همچون پاول باران، لئونارد کلاین‌راک، دونالد دیویس، رابرت کان، استفن کروکر، لوئی پوزن و غیره نیز نام می‌برد که همگی آنها نقش مهمی در برقراری ارتباط میان رایانه‌ها بازی کرده‌اند.
این ارتباط جهانی اکنون نه‌تنها روی سطح زمین که فراتر از آن نیز رفته و به ایستگاه بین‌المللی فضایی هم رسیده است به‌گونه‌ای که ناسا آن را نخستین گام در «اینترنت منظومه شمسی» می‌نامد.