ايتنا - بزرگ‌ترین فواره‌های سیاه‌چاله‌ای

ستاره‌شناسان بزرگ‌ترین جفت فواره‌های سیاه‌چاله‌ای را کشف کرده‌اند که طولی معادل ۲۳ میلیون سال نوری دارند؛ یعنی به اندازه ۱۴۰ کهکشان راه شیری.

بزرگ‌ترین فواره‌های سیاهچاله‌ای که تا به حال دیده شده‌اند، به اندازه ۱۴۰ کهکشان راه شیری طول دارند!

به گزارش ایتنا و به نقل از لایوساینس، این فواره‌های عظیم که با نام «پورفیریون» (به افتخار یکی از غول‌های افسانه‌ای یونان) شناخته می‌شوند، شامل پرتوهای عظیمی از مادهٔ یونیزه شده هستند که با سرعتی نزدیک به سرعت نور از یک سیاهچاله خارج می‌شوند.

منشأ این فواره‌ها، سیاهچاله‌ای عظیم در فاصله ۷٫۵ میلیارد سال نوری از زمین است که این پرتوهای انرژی را با قدرتی برابر با تریلیون‌ها ستاره به بیرون پرتاب کرده است.

این فواره‌ها در میان ۱۰ هزار فواره دیگر توسط تلسکوپ رادیویی LOFAR اروپا کشف شدند. دانشمندان با مطالعه این جریان‌های عظیم از ماده و انرژی، امیدوارند که درک کنند چگونه این فواره‌ها جهان اولیه را به شکل کنونی‌اش تغییر داده‌اند.

نویسنده اصلی این مطالعه، مارتین اوی (Martijn Oei)، پژوهشگر اخترشناسی در دانشگاه کلتک، در یک بیانیه ایمیلی گفت: «این جفت فواره‌ها فقط به اندازه یک منظومه شمسی یا یک کهکشان راه شیری نیستند؛ بلکه ما در مورد ۱۴۰ برابر قطر کهکشان راه شیری صحبت می‌کنیم. کهکشان راه شیری در برابر این دو فواره عظیم مانند یک نقطه کوچک است».

گفتنی است سیاهچاله‌های بسیار عظیم معمولاً در مرکز کهکشان‌ها قرار دارند و مواد اطراف خود را جذب می‌کنند و سپس آن‌ها را با سرعت‌های بسیار زیاد به بیرون پرتاب می‌کنند. این فرآیند به عنوان یک سیستم بازخوردی عمل می‌کند که چگونگی تکامل کهکشان‌ها را شکل می‌دهد.

اما دانشمندان هنوز به طور کامل نمی‌دانند که این موتورهای کیهانی و فواره‌هایی که ایجاد می‌کنند، چگونه بر کهکشان‌های اطراف خود تأثیر می‌گذارند.

برای پاسخ بهتر به این پرسش، محققان به دنبال فواره‌های پنهان سیاهچاله‌ها گشتند و تصاویر رادیویی LOFAR را با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی و دانشمندان آماتور اسکن کردند تا هرگونه فواره‌ای که از قلم افتاده بود را شناسایی کنند.

وقتی که آن‌ها برای اولین بار ردپای فواره‌های عظیم پورفیریون را دیدند، مشاهدات بیشتری با استفاده از تلسکوپ رادیویی GMRT هند و دستگاه DESI در آریزونا انجام دادند تا منشأ این فواره‌ها را ردیابی کنند.

آنها به یک کهکشان عظیم رسیدند که حدود ۱۰ برابر بزرگ‌تر از کهکشان راه شیری است.

مشاهدات بیشتر توسط رصدخانه Keck در هاوایی نشان داد که فواره‌های پورفیریون به‌طور عمیق در رشته‌های کیهانی که کهکشان‌ها را به هم متصل و تغذیه می‌کنند، گسترش یافته‌اند؛ این شبکه عظیم کیهانی به عنوان «تار کیهانی» شناخته می‌شود.

اوی می‌گوید: «تا به امروز، این سیستم‌های فواره‌ای عظیم پدیده‌هایی بودند که در جهان کنونی دیده می‌شدند. اگر فواره‌های دوردستی مانند این بتوانند به ابعاد تار کیهانی برسند، این احتمال وجود دارد که در هر نقطه‌ای از جهان، فعالیت سیاهچاله‌ها تأثیری داشته باشد».

اندازه عظیم پورفیریون، که حدود ۴۰ برابر بزرگ‌تر از بزرگ‌ترین ساختار فواره‌ای شناخته شده قبلی به نام «الکیونوس» است، نشان می‌دهد که فعالیت سیاهچاله‌های بسیار عظیم نقشی حتی مهم‌تر در شکل‌گیری جهان کنونی نسبت به آنچه قبلاً تصور می‌شد، ایفا کرده‌اند.

نکتهٔ جالب دیگر این است که پورفیریون از نوعی سیاهچاله به وجود آمده که معمولاً در جهان اولیه رایج بود، اما قبلاً تصور نمی‌شد که بتواند فواره‌های عظیمی مانند این تولید کند. این بدین معناست که احتمالاً فواره‌های بیشتری در جهان اولیه وجود داشته که هنوز کشف نشده‌اند.

اوی اضافه کرد: «ممکن است ما تنها بخش کوچکی از این پدیده عظیم را مشاهده کرده باشیم. بررسی LOFAR ما فقط ۱۵ درصد از آسمان را پوشش داده است و احتمالاً بیشتر این فواره‌های عظیم دشوار است که دیده شوند، بنابراین باور داریم که بسیاری از این پدیده‌ها هنوز کشف نشده‌اند».

گام بعدی محققان این است که بررسی کنند چگونه این فواره‌های عظیم با پخش کردن ذرات پرانرژی، اتم‌های سنگین، حرارت و میدان‌های مغناطیسی در کهکشان‌ها، جهان اولیه را شکل داده‌اند.