ايتنا - خبرنگاران، حلال مشکلات صنف فاوا نیستند و نباید باشند؛ زیرا در بهترین حالت، آئینه تمام نمای صنفند.

عباس پورخصاليان،‌از روزنامه‌نگاران و كارشناسان باسابقه حوزه مخابرات و فناوري اطلاعات كشورمان است.
به مناسبت روز خبرنگار، پورخصاليان با ايتنا گفت‌وگويي كرده كه در ادامه مي‌خوانيد.





نقش رسانه‌های حوزهٔ فاوا در وقایع و تحولات فاوا چگونه است؟
نقش رسانه‌های حوزه فاوا را می‌توان به کمک برهان خلف به ۲ شیوه سلبی، دریافت.
اگر رسانه‌های حوزهٔ فاوا نباشند چه می‌شود؟
بدیهی است که در صورت فقدان رسانه‌های حوزهٔ فاوا، نوآوری‌های فاوا، رویدادها و تحولات آن، تنها برای خودی‌ها، آشنایان و اهل فن، آن هم بی‌واسطه، قابل فهم بود و چون از سوی ناآشنایان و غیر اهل، به صورت حسی درک نمی‌شد، وجود خارجی هم نداشت؛ در نتیجه دیر یا زود، با دستاوردها و آثارش به موزه‌ها و گورستان تاریخ می‌پیوست؛ ولی این نقض غرض است؛ زیرا فاوا، رسانه ساز و فاصله برانداز است.

پس، از پرسش سلبی اول به پرسش سلبی دوم می‌رسیم:
اگر رسانه‌های حوزه فاوا فعال، اما فاقد محتوای خواندنی و به درد بخور باشند، چه می‌شود؟
باز بدیهی است که در صورت فقدان محتوای خواندنی و به درد بخور، کج‌فهمی‌ها زمینه‌ای برای اشاعه و رشد می‌یابند و در نتیجه: سیاستگذاران، خط مشی‌های نادرستی را در پیش می‌گیرند، منابع و برنامه‌ها به بی‌راهه می‌روند و کشور و کاربران دچار سردرگمی و «ورطه و گسل دیجیتالی» می‌شوند.

پس، نقش اصلی رسانه‌های حوزهٔ فاوا را می‌توان چنین عنوان کرد: رسانه‌ای سازی فاوا برای فاواسازی زندگی و جامعه. در این راستا، رسانه‌های حوزهٔ فاوا، رسالت اشاعه ۴ رویکرد را بر عهده دارند:
- اشاعه رویکرد درون نگر بخشی؛ به معنای ایجاد و توسعهٔ بخش صنعت فاوا، به علاوه نهادهای صنفی‌اش در داخل کشور.
- اشاعه رویکرد درون نگر فرابخشی؛ به معنای استفاده از فاوا و خدماتش برای توسعه منابع انسانی، مردم سالاری الکترونیکی، دولت الکترونیکی (e-government) و تصدی‌گری الکترونیکی (e-governance)، ایجاد جامعه اطلاعات و جامعه دانش، فرصت آفرینی و توانمند سازی آحاد مردم.
- اشاعه رویکرد برون نگر بخشی؛ به معنای ایجاد بازار فروش فراوده های فاوا، در خارج از کشور و هدف‌گیری جهش صادراتی برای فراورده‌های نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و محتوای دیجیتالی.
- اشاعه رویکرد برون نگر فرابخشی؛ به معنای بهکرد همه شاخص‌های فاوا در عرصه های فنی-زیرساختی، خدماتی، کسب وکاری، و فرهنگی، به منظور کسب رتبه‌های برتر و مطلوب در فهرست رده‌بندی‌های جهانی.

بدیهی است که در عمل و در برنامه‌ریزی، هربار باید به یکی از نقش‌های رویکردی مذکور اولویت داد، اما محتواسازان رسانه‌ها می‌توانند و بهتر است به مناسبت، به یکایک آنها بپردازند.

رابطه نهادهای متولی خصوصی صنف آیتی با رسانه‌ها را چطور ارزیابی می‌نمایید؟
هنوز در ایران نهادهای واقعاً خصوصی صنف آی.تی. شکل نگرفته‌اند و آنچه شکل گرفته است، به خاطر نگاه امنیتی به رسانه و فاوا، شبه دولتی/شبه خصوصی، نیمه دولتی و تمام دولتی است. بنابر این، چون در همه انواع نهاد های فاوا، دولت به عنوان قدرقدرت، نقش عمده را دارد، خود این نهادهای شبه دولتی/شبه خصوصی، نیمه دولتی و تمام دولتی با هم و با رسانه‌ها، رابطه ساختاریافته و تعریف شده‌ای ندارند.

چه مشکلاتی در صنف فناوری اطلاعات با حضور موثر خبرنگاران حل می‌شود؟
خبرنگاران، نه با حضور مؤثر خود و نه در غیاب، حلال مشکلات صنف فاوا نیستند و نباید باشند؛ زیرا در بهترین حالت، آئینه تمام نمای صنفند و نه تحلیلگران اوضاع. رفع مشکلات صنف نخست نیاز به تحلیلگرانی دارد که الگوهای نمونه موجود در کشورهای دیگر و اصول دانش آکادمیک خود را ملاک ارزیابی‌شان قرار ندهند بلکه با شناخت آسیب‌گاه‌های صنف و محدودیت‌های آن، نخست بکوشند، شرایط اولیه‌ای را به وجود آورند که اِعمال الگوهای نمونه و اصول دانش آکادمیک در کشور، ممکن شود.

سطح علمی خبرنگاران آی. تی در ایران چگونه است؟
خبرنگاران فاوا، از لحاظ سطح علمی، عموماً بر ۳ نوعند:
عده‌ای مسلط به دانش ارتباطات اجتماعی‌اند اما فاقد دانش مهندسی فاوا.
عده‌ای مسلط به دانش مهندسی فاوا هستند ولی فاقد دانش ارتباطات اجتماعی‌اند.
عده‌ای هم نه مسلط به دانش مهندسی فاوا هستند و نه مسلط به دانش ارتباطات اجتماعی‌اند.
آنچه نیاز مبرم رسانه های حوزه فاوا است، داشتن عده ای است که هم مسلط به دانش مهندسی فاوا باشند، هم دانش ارتباطات اجتماعی را بدانند و هم از طیف وسیعی از آگاهی در حوزه‌های سیاسی، زبانی، فرهنگی و... برخوردار باشند.