ایتنا - علیرضا شیرازی: گاه در جلسه یک نهاد حکومتی با فعالان وب، مدیران برخی سایت‌های متقلب نیز حضور دارند در حالیکه نه آنچنان کاربر واقعی دارند و نه بازیگر مهمی در این حوزه هستند اما انتخاب و دعوت فعالان براساس رتبه الکسا بوده است!

مقدمه:
فضای وب فارسی برای رشد استعدادهای فراوان در آن و نیز توجه علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران به این عرصه، نیازمند دقت و نیز بررسی مشکلات و آفات احتمالی آن است. توجه به این نکات است که می‌تواند با سرعتی شایان توجه، به افزایش تصاعدی «تولید محتوای فارسی و بومی» بیانجامد، و در عمل،‌ دغدغه مهم کارشناسان و مدیران مبنی بر پایین بودن نرخ محتوای مورد نظرمان در پهنه وب را رفع کند.
شاید اصلی‌ترین سنگ بنا در پایه‌گذاری و توسعه وب فارسی را بتوان التزام به فعالیت صحیح و اصولی و بدور از فضاسازی غیرواقعی دانست، یعنی آنچه که امروزه از آن به اعلام آمار و اعداد غیرواقعی و صرفا تبلیغاتی یاد می‌شود، و عملا نوع خاصی از تقلب محسوب می‌گردد.
تقلب در عرصه وب فارسی(که متاسفانه کم و بیش در میان برخی سایت‌ها در حال گسترش است) از سویی به بدنه این صنعت لطمه می‌زند، و از دیگر سو اعتماد و اطمینان دست‌اندرکاران به این فضا را خدشه‌دار می‌کند، و نتیجتا کشورمان را در بهره‌گیری از پتانسیل مهم موجود در فضای مجازی دچار اختلال می‌نماید. شاید از همین جنبه است که به نظر برخی کارشناسان، این موضوع می‌تواند نوعی جرم در فضای مجازی تلقی گردد و از این رو،‌ ورود دستگاه‌های ذیربط مانند پلیس فتا و دیگر نهادها ضروری به نظر می‌رسد.
با توجه به اهمیت موضوع، ایتنا در گذشته بارها به این موضوع پرداخته و البته در آینده نیز برای اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی دستگاه‌های ذیربط، به تلاش خود ادامه خواهد داد، و در این مسیر، با همراهی چند رسانه فعال و باسابقه دیگر در حوزه وب، همزمان به آگاهی‌بخشی در این زمینه خواهد پرداخت.

علیرضا شیرازی، کارشناس باسابقه و صاحبنظر در وب فارسی و نیز مدیر بلاگفا، در این خصوص با ایتنا گفت‌وگویی کرده که در ادامه می‌خوانید.



• به نظر می‌رسد بنا بدلایلی، اعلام آمار و رتبه کاذب برای سایت‌های ایرانی به صورت یک تب فراگیر درآمده است. مهم‌ترین دلایل بروز این بیماری به نظر شما چیست؟
به نظر می‌رسد بخشی از این مشکل به دلیل مانور بر رتبه سایت در الکسا توسط سایت‌هایی بوده است که به‌راستی و به درستی موقعیت برتری در الکسا داشته‌اند.
تبلیغ این سایت‌ها بر روی رتبه الکسای خود و معیار اصلی برای تایید ترافیک سایت(در بسیاری از موارد این مسئله در صفحه تبلیغات این سایت‌ها قابل مشاهده است) باعث شده است که برخی تازه‌کاران نیز تغییر در رتبه الکسا به هر روش ممکن را میانبری برای کسب اعتبار و جذب تبلیغ ببینند.

• از نظر فنی، چه راه‌هایی برای افزایش کاذب آمار بینندگان یک سایت وجود دارد؟ و کدامیک بیشتر در میان ایرانی‌ها متداول است؟
مهم‌ترین نکته در مورد آمار بازدیدکنندگان این است که آمار بازدید وقتی ارزش دارد که این کار به اراده کاربر صورت گیرد، بنابراین ممکن است در مواردی سایت‌هایی که به دنبال افزایش کاذب آمار خود هستند در واقع بازدید بالایی نیز داشته باشند اما این بازدید ساختگی و کاذب است.
یک روش بسیار مرسوم در بین ایرانیان و البته در کشورهای دیگر، استفاده از پاپ‌آپ‌های خودکار است. تقریبا همه کاربران ایرانی در بسیاری از سایت‌های دانلود یا آپلود فایل و محتوای زرد، باز شدن پنجره‌ای ناخواسته با اولین کلیک(یا گاهی به محض باز شدن سایت) را تجربه کرده‌اند. این پاپ‌آپ‌های ناخواسته اگر چه به اراده کاربر نبوده است اما به نوعی در رتبه سایت در الکسا تاثیر می‌گذارد.

• از دید شما به عنوان یک کارشناس باسابقه وب و مدیر بلاگفا، آیا این تقلب می‌تواند آثار و عوارض منفی در فضای وب و نیز صنعت اینترنت فارسی داشته باشد؟ اگر جواب شما مثبت است، چه نوع آثاری را مهم می‌دانید؟
شیوه‌های متقلبانه عملا نوعی فساد در این فضا هستند و بی‌تردید تاثیر منفی خواهند داشت.
مهم‌ترین تاثیر شاید عدم اعتماد و کاهش اعتبار رتبه‌بندی الکسا به عنوان معیاری برای سنجش فضای وب، پیشرفت سایت‌ها و علائق کاربران ایرانی است.
تاثیر منفی دیگر در تبلیغات اینترنتی است و برای مثال سفارش دهنده آگهی که سایتی با رتبه خوب را در الکسا(با رتبه تقلبی) برای تبلیغ انتخاب کرده است و جواب مناسبی نگرفته است، ممکن است رغبتی نیز به سفارش آگهی در سایت‌هایی خوبی که رتبه پایین‌تری در الکسا داشته باشند نداشته باشد.

• گاهی برای برخی سایت‌های نوپا که غالبا وجهه یک وبلاگ شخصی یا گروهی دارند، و عموما هم مخاطبان خاص و محدودی را درنظر دارند، آماری عجیب از بازدیدکنندگان و رتبه‌ای قابل توجه در آلکسا اعلام می‌شود که در میان سایت‌های پربیننده وب فارسی هم کمی دور از دسترس است. سپس رقابت برای رسیدن به چنین رتبه‌های آلکسایی بتدریج اوج می‌گیرد و نتیجتا اعتماد به موقعیت همه سایت‌ها فارسی‌زبان را خدشه‌دار می‌کند. این عملکرد قطعا به زیان صنعت وب فارسی است، اما به نظر شما مدیران سایت‌هایی که به این نوع تقلب‌ها روی می‌آورند بدنبال چه هستند؟
جواب در اکثر مواقع "جذب تبلیغات" است و البته متاسفانه تا زمانی که مشتریان، تنها به چنین معیاری برای سفارش آگهی نگاه می‌کنند(شخصا اطلاع دارم برخی موسسات بزرگ دولتی و نیمه‌دولتی، تنها رتبه الکسا را برای انتخاب سایت جهت تبلیغات انتخاب می‌کنند) اوضاع همینگونه خواهد ماند.
البته در مواردی نیز مدیران سایت‌ها به دنبال کسب اعتبار و به نوعی ورود به بازی بزرگان هستند، برای مثال یک سازمان یا موسسه یا نهاد حکومتی از فعالان حوزه برای جلسه‌ای دعوت می‌کند و جالب است که مدیران برخی سایت‌های متقلب نیز به این جلسه دعوت می‌شوند، حال آنکه آنان نه آنچنان کاربر واقعی دارند و نه بازیگر مهمی در این حوزه هستند اما انتخاب و دعوت فعالان براساس رتبه الکسا بوده است!

• اساسا به نظر شما باید آماری مانند رتبه آلکسا چه میزان می‌تواند معیار ارزیابی یک سایت باشد؟
رتبه الکسا چیزی شبیه مدرک دانشگاهی است قاعدتا مدرک دانشگاهی می‌تواند معیاری برای سنجش سطح تحصیلات باشد اما وقتی مدرکی تقلبی بود دیگر ارزشی ندارد، اما تفاوت اینجاست که شاید بتوان مدرک دانشگاه را استعلام گرفت اما متاسفانه چنین کاری در مورد رتبه الکسای سایت‌ها امکان‌پذیر نیست، بنابراین بیننده همواره باید این مسئله را مد نظر قرار دهد که ممکن است این رتبه از اساس بر مبنای تقلب به دست آمده شده باشد.

• احتمالا شما هم اذعان می‌کنید که یکی از انگیزه‌های این آفت، جذب تبلیغات در سایت‌هاست. اما به نظر شما نقش بنگاه‌های جذب آگهی و همچنین کارفرمایان وسفارش‌دهندگان تبلیغات در این مسئله چیست؟ آیا این مجموعه‌ها نقش و وظیفه‌ای برای توجه به این معضل و تلاش برای رفع آن ندارند؟
دقیقا، بنگاه‌های جذب آگهی می‌توانند واسطه‌های بسیار خوبی در این میان باشند.
این بنگاه‌ها معمولا تجربه سفارش آگهی به سایت‌های مختلف را دارند و میزان بازدهی تبلیغات در سایت‌ها را می‌دانند، بنابراین می‌توانند به مشتری نهایی اطلاع خوبی در مورد انتخاب سایت‌ها جهت تبلیغات بدهند. در واقع معیار اصلی و مهم بایستی میزان بازدهی تبلیغات در سایت‌ها باشد و نه رتبه الکسا.
متاسفانه گاهی اوقات مشتری بر روی انتخاب‌های خود تاکید دارد و گاهی نیز بنگاه‌ها صرفا به پورسانت و تخفیفی که از سایت‌ها دریافت می‌کنند فکر می‌کنند و این دو عامل باعث شده که اوضاع تغییر مثبتی نداشته باشد.

• به نظر می‌رسد همزمان که این معضل کم و بیش در حال گسترش است، اما چندان واکنش و اطلاع‌رسانی صحیح پیرامون آن صورت نمی‌گیرد و کارشناسان نیز چندان به آن نمی‌پردازند و عملا کاری در حل این مشکل انجام نمی‌شود. اما چرا؟
شخصا اعتقاد دارم که اطلاع‌رسانی بایستی توسط رسانه‌ها صورت گیرد. در واقع باید پرسید چرا رسانه‌های تخصصی آی.تی در کشور چندان نسبت به این مسئله واکنش نشان نداده‌اند.

• چه راهکارهایی برای اطلاع‌رسانی این معضل و همچنین برطرف کردن این آفت را پیشنهاد می‌کنید؟
فکر می‌کنم یک کار خوب در این زمینه، افشای سایت‌های متقلب و سایت‌هایی است که با اسپم و شیوه‌های آزاردهنده، درصدد کسب رتبه بهتر هستند.
به نظرم سایت‌های متقلب باید از برخورد سایت‌های خبری و یا وبلاگ‌های معتبر آی.تی نسبت به خود بترسند.