نگاهي به تحولات بازار گوشيهاي تلفن همراه در سه ماهه اول سال 2008 درخشش كرهايها در بازار متلاطم، رقابت شديد براي كسب رتبه سوم و چشمانداز تحولات گسترده آتي هومن كبيري پرويزي- دنياي كامپيوتر و ارتباطات بازار تلفن همراه در سه ماهه اول سال 2008 عليرغم رشد 3/14 درصدي در تعداد، به نسبت دوره مشابه در سال 2007 با كاهش سودآوري براي اغلب توليدكنندگان و همچنين تغييرات گستردهاي در سهم بازار توليدكنندگان طراز اول، همراه بود. توليد تلفن همراه در اين دوره به دليل رشد تقاضا به خصوص در كشورهاي در حال توسعه آسيا و آفريقا به 282 ميليون دستگاه رسيد. به غير از نوكيا كه با تسلط جادويي خود در بازار، سهم خود را در صدر جدول در هر دوره غير فابل دسترستر ميسازد، شركتهاي كرهاي سامسونگ و الجي با رشدي 2 تا 4 برابر متوسط بازار عملكرد درخشاني داشتند. شايد بتوان مهمترين تحول در اين دوره را سقوط سريع سهم بازار موتورولا دانست. مبدع تكنولوژي تلفن همراه كه سكوي دوم بزرگترين توليدكننده تلفن همراه را به سامسونگ سپرده است، اكنون با خطر از دست دادن سكوي سوم از سوي دو مدعي با انگيزه و جدي يعني جدي الجي و سونياريكسون مواجه است. از ديگر نكات قابل توجه در اين دوره سقوط سهم بازار اپل به 6/0 درصد بود، رقيب تازه وارد بازار تلفن همراه، به دنبال افت تب گوشي انقلابي آيفون، نداشتن شبكه توزيع قوي و عدم معرفي گوشي جديد با كاهش سهم بازار روبرو شد. عملكرد شركتهاي طراز اول اين بازار، به شرح زير بود. 1- نوكيا: نوكيا در اين دوره با رشدي 8/26 درصدي به نسبت دوره مشابه سال گذشته، 5/115 ميليون دستگاه گوشي تلفن همراه به فروش رسانده و سهم بازار خود را به نزديك 41 درصد در بازار جهان رسانيد. اين سهم بازار تنها اندكي از مجموع سهم بازار چهار تعقيبكننده نوكيا در جدول سهم بازار، يعني سامسونگ، موتورولا، الجي و سونياريكسون، كمتر است! عمده موفقيت نوكيا در اين دوره در بازارهاي آسيا و آمريكاي جنوبي بوده است. اگرچه كسب اين سهم بازار خيرهكننده، نوكيا را بسيار قدرتمند نشان ميدهد ولي كارنامه اين شركت كاملا موفقيتآميز نبوده است. سهم بازار گوشيهاي هوشمند نوكيا به دنبال عملكرد قوي شركتهايي چون سامسونگ، HTC و RIM با كاهشي 6 درصدي به نسبت مدت مشابه سال گذشته به 44 درصد رسيده است كه پيشبيني ميشود با ورود گوشي هاي تحت پلتفورم «آندروئيد» و همچنين رونق گوشيهاي با سيستمعامل ويندوز موبايل، كه هيچ يك از آنها توسط نوكيا پشتيباني نميشوند، اين سهم بازار در دورههاي آتي باز هم كاهش يابد. از اين مهمتر كاهش نگرانكننده سهم بازار اين شركت در آمريكاي شمالي بوده است. جايي كه به دنبال سقوط سريع سهم بازار بزرگترين توليدكننده تلفن همراه آمريكاي شمالي، يعني موتورولا، نبرد عظيمي بر سر جانشيني اين شركت به عنوان پرفروشترين مارك تجاري تلفن همراه در جريان است. نوكيا طي دوسال گذشته 13 درصد سهم بازار خود را در آمريكاي شمالي از دست داده و در حال حاضر تنها 7 درصد سهم بازار اين منطقه را در دست دارد. با اين اوصاف شايد اين شركت نيز در دورههاي آتي با كاهش سهم بازار روبرو شود. 2- سامسونگ: سامسونگ به آرامي فاصله خود با نوكيا را كاهش ميدهد و جايگاه خود را در رده دوم بزرگترين توليدكننده تلفن همراه جهان، تحكيم ميبخشد. اين شركت در اين دوره توانست 46 ميليون دستگاه گوشي به فروش رسانده و رشدي تقريبا دو برابر رشد بازار را تجربه كند. عمده فروش سامسونگ در اين دوره در چين، هند، كرهجنوبي و البته آمريكاي شمالي، جايي كه اين شركت توانسته است سهم عمدهاي از بازار از دست رفته موتورولا را از آن خود كند، بوده است. سهم بازار سامسونگ در اين دوره با 3/2 درصد افزايش به نسبت مدت مشابه و نيز سه ماهه چهارم سال گذشته به 4/16 درصد رسيد. سامسونگ در كنار رشد در سهم بازار، موفق شد با اجراي برنامههاي كاهش هزينههاي توليد و تبليغات سود خود را 7 درصد به نسبت دوره مشابه سال گذشته افزايش دهد. 3- موتورولا: سقوط آزاد موتورولا با شدت عجيبي ادامه دارد. سهم بازار موتورولا براي اولين بار در ساليان اخير يك رقمي شده و با فاصله اندكي به نسبت نزديكترين رقيب خود يعني الجي به 7/9 درصد رسيده است. اين روند نزولي نشانگر عدم توفيق برنامههاي «گرگ بروان» مدير ارشد اجرايي جديد كه جايگزين «اد زاندر» شد، براي نجات كسبوكار توليد تلفن همراه اين شركت بوده است. موتورولا كه به تازگي سياست تجزيه شركت و جدا كردن بخش توليد تلفن همراه خود را از بدنه اصلي شركت، زير فشار سهامداران به رهبري «كارل آيكان»، اعلام كرده است، اقدام به بستن كارخانجات خود در سنگاپور و كاهش نيرو براي جلوگيري از فروپاشي بخش توليد تلفن همراه خود نموده است. «كارل آيكان» مولتي ميلياردر يهودي كه بالاخره توانسته است يك كرسي در هيئتمديره موتورولا كسب كند، به شدت از جداسازي بخش توليد تلفن همراه از بدنه اصلي شركت به منظور جلوگيري از آسيب جدي به ساير كسبوكارهاي سودآور موتورولا حمايت ميكند. موتورولا در اين دوره با نزديك به 7 درصد كاهش در سهم بازار به نسبت مدت مشابه سال گذشته، 4/27 ميليون دستگاه گوشي به فروش رساند كه عمده آن در بازار آمريكاي شمالي بوده است. هرچند كه اكنون سهم بازار اين شركت در آمريكا هم بطور جدي توسط سامسونگ و الجي تهديد ميشود. سقوط سريع موتورولا چه از نظر سهم بازار و چه از نظر سودآوري اين شركت را بطور جدي در معرض خطر تبديل شدن به يك «زيمنس» ديگر قرار داده است. 4- الجي: الجي در اين دوره يكي از بهترين دورههاي خود را تجربه كرد. سقوط سريع متورولا در كنار تعلل سونياريكسون در ارائه گوشيهاي پيشرفته موجب شد اين شركت بتواند دوباره جايگاه چهارمي خود را به دست آورد. اين شركت با به فروش رساندن 4/24 ميليون دستگاه گوشي در اين دوره توانست 4 برابر سريعتر از رشد بازار حركت كرده و با 2/2 درصد افزايش در سهم بازار به نسبت مدت مشابه سال گذشته، سهم بازار خود را به 6/8 در صد برساند. الجي نه تنها توانست سهم بازار خود را افزايش داده و سونياريكسون رقيب قديمي خود را به زير بكشد بلكه توانست سود خود را به نسبت سه ماهه چهارم سال 2007 با بيش از 5 درصد افزايش به 9/13 درصد برساند. الجي اكنون تنها 1/1 درصد با موتورولا براي كسب عنوان سوم فاصله دارد و اين شركت اميدوار است با ارائه گوشيهاي پرطرفداري مانند پراداي 2 و نيز سيكرت بتواند در دوره آينده اين جايگاه را از آن خود كند. 5- سونياريكسون: سونياريكسون كه پيش از اعلام نتايج عملكرد شركت، نسبت به كاهش فروش و نيز سودآوري هشدار داده بود، در اين دوره جايگاه خود را در رتبه چهارم بزرگترين توليدكنندگان تلفن همراه به الجي واگذار كرد. هرچند اين شركت از دست رفتن جايگاه خود را بدليل سرمايهگذاري در بخش تحقيق و توسعه و نيز كمبود مواد اوليه دانسته است ولي شايد بتوان عمدهترين دليل اين افت را در سياست اشتباه اين شركت در خصوص تمركز بر گوشيهاي ارزان قيمت براي به دست آوردن سهم بازار و عدم توجه كافي به توليد گوشيهاي پيشرفته، جايي كه اين شركت در آن بسيار شناخته شده و تحسين شده است، بود. سونياريكسون علاوه بر اينكه سهم بازار خود را به ميزان 3/1 درصد از دست داد، كاهش سودآوري نزديك به نصف به نسبت سه ماهه چهارم سال گذشته را نيز تجربه كرد و تنها توانست 7 درصد سودآوري داشته باشد. اين عملكرد ضعيف نخستين هشدار براي «ديك كومي ياما» رئيس جديد سونياريكسون بود و اخطاري جدي براي هدف دستيابي به رتبه سومين توليدكننده بزرگ تلفن همراه در جهان. هرچند كه اين شركت هنوز فرصت دارد در رقابت نزديك كسب رتبه سوم با الجي و موتورولا شركت كرده و هدف خود را محقق سازد. هدفي كه قطعا با توليد گوشيهاي ارزان قيمت به تنهايي محقق نخواهد شد. 6- ساير توليدكنندگان: در بين ساير توليدكنندگان اپل مشهورترين چهره محسوب ميشود. اين شركت در اين دوره تنها 7/1 ميليون دستگاه گوشي به فروش رساند و سهم بازار اين شركت به 6/0 درصد تنزل يافت. هر چند اپل مشهورترين شركت در بين ساير توليدكنندگان بود ولي عملكرد شركتهاي چيني مانند هووائي و ZTE در اين دوره بسيار موفق بود. ZTE در اين دوره توانست 6 ميليون دستگاه گوشي به فروش برساند و سهم بازاري براير ½ درصد را از آن خود كند نكته قابل توجه در اين خصوص اين است كه فروش اين شركت تنها منحصر به چين نبوده و درحال حاضر گوشيهاي ZTE در آمريكاي شمالي نيز به فروش مي رسند. همچنين هووائي نيز عملكرد قابل توجهي داشت و نكتهاي كه اين شركت را در رأس اخبار اين دوره قرار داد، شايعه خريد موتورولا توسط اين شركت بود. شايعهاي كه هنوز هم به قوت خود باقي است.