مرز ميان نشريات IT و پيك‌هاي تبليغاتي معلوم نيست! مدير مسئول ماهنامه دنياي كامپيوتر و ارتباطات: ما با نشرياتي مواجه مي‌شويم كه داراي بخش بزرگ آگهي تبليغاتي، و بخش فقير و كم محتواي اطلاعات و اخبار هستند، بنابراين نشريات داخلي از استاندارد و سطح محتوايي مناسبي در مقايسه با ساير نشريات كامپيوتري دنيا برخوردار نيستند. محمود اروج‌زاده در گفت‌و‌گو با ايسنا اظهار داشت: مشكلات بسيار مطبوعات از جمله قيمت پايين، تامين هزينه‌ها و معضلات توزيع سبب شده است تا تبليغات تجاري جزو جدايي‌ناپذير نشريات كشور محسوب ‌شود، البته اين مسئله فقط در برگيرنده مطبوعات خصوصي و مستقل است چرا‌كه نشرياتي كه از حمايت دولتي برخوردارهستند ديگر نيازي به تبليغات و آگهي‌هاي تجاري ندارند. وي با بيان اين كه حوزه فناوري اطلاعات، حوزه‌يي جوان، پرتحرك و در حال پيشرفت است، تصريح كرد: اين حوزه خودبه‌خود نيازمند تبليغات براي ايجاد رابطه‌يي منطقي ميان توليد‌كننده و مصرف‌كننده و همچنين ايجاد رقابت بين مجموعه‌هاي فعال در اين حوزه است، بنابراين يكي از پايه‌هاي اطلاع‌رساني در حوزه IT تلقي مي‌شود. به عقيده اين مديرمسئول آنچه در عرصه نشريات كامپيوتري ديده مي‌شود، گسترده‌تر شدن بيش از حد بخش آگهي است چرا‌ كه به تدريج بعد از مدتي نقش و وظايف بخش‌هاي مختلف يك نشريه جا‌به‌جا مي‌شود، به عبارت ديگر به جاي آنكه در مطبوعات، تحريريه و بخش توليد محتواي اخبار توسعه و گسترش يابد اين بخش به حاشيه رانده ‌شده و در نتيجه يك گروه بزرگ و حرفه‌يي تبليغاتي، بخش اصلي مطبوعات را بر عهده مي‌گيرند و نشريه به يك بنگاه تجارتي آگهي تبديل مي‌شود و ديگر انگيزه‌يي براي فعاليت‌ حرفه‌يي روزنامه‌نگاري باقي نمي‌ماند. وي افزود: در اين راستا با نشرياتي مواجه مي‌شويم كه داراي بخش بزرگ آگهي تبليغاتي و بخش فقير و كم محتواي اطلاعات و اخبار هستند، بنابراين نشريات داخلي از استاندارد و سطح محتوايي مناسبي در مقايسه با ساير نشريات كامپيوتري دنيا برخوردار نيستند. اروج‌زاده ادامه داد: اين مسئله در حالي است كه در زمينه نشريات IT با تعداد كثيري از مطبوعات تخصصي مواجه هستيم كه براساس آمار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تعداد آنها به بيش از 15 نشريه تخصصي مي‌رسد و اكثر روزنامه‌هاي كثيرالانتشار نيز صفحه‌اي به موضوعات اطلاعات و ارتباطات اختصاص داده‌اند، بنابراين بايد راهكارهاي مناسبي براي تبليغات در كنار محتواي اطلاعات و اخبار اين حوزه اتخاذ كرد. وي با بيان اين كه تبليغات در عرصه IT حجم زيادي از منابع مالي را به همراه دارد، گفت: اين امر براي مديران مطبوعات وسوسه‌كننده است چرا ‌كه بعضاً ممكن است كيفيت محتواي خبري به دليل درگيري با تبليغات و جذب آگهي كاسته شده و به تدريج فرم، محتوا و مطلوبيت اخبار اهميت خود را از دست داده و صرفاً جذب آگهي و تبليغات بخش عمده فعاليت مطبوعات IT را دربر‌گيرد. اروج زاده يكي از شاخص‌هاي مهم نشريات حرفه‌يي را ايجاد تناسب منطقي ميان محتواي توليد شده و حجم آگهي‌ها دانست و بيان كرد: متأسفانه اين شاخص در نشريات تخصصي ما وجود ندارد و شاهد ارتقاي بيش از حد تبليغات تجاري و رپورتاژ ‌آگهي‌ در اينگونه نشريات هستيم. وي درباره پيك‌هاي تبليغاتي ابراز داشت: پيك‌هاي تبليغاتي براساس قوانين وزارت ارشاد داراي تعريف خاص خود هستند اما هرگز به عنوان يك نشريه‌ رسمي تلقي نمي‌شوند، اما متأسفانه در حال حاضر مرز ميان مطبوعات تخصصي و اين گونه آگهي‌نامه‌ها در ايران مشخص نيست. اروج زاده در پايان با اشاره به شكل و فرم آگهي‌هاي تجاري و رپورتاژ آگهي‌ها در مطبوعات IT تصريح كرد: در اين حوزه، آگهي‌هاي تجاري از بعد عناصر گرافيكي و زيباشناختي و محتواي پيامي از كيفيت مناسب و استاندارد لازم برخوردار نيستند و به نظر مي‌رسد در اين زمينه پيشرفت چنداني نداشته‌اند، بنابر اين بايد مديران و دست‌اندركاران اين حوزه در انتشار آگهي‌ها، برنامه‌ها‌ي خود را بازنگري كنند. مرز ميان رپورتاژآگهي‌ و خبر در روزنامه‌ها بايد مشخص شود دبيرسرويس كامپيوتر روزنامه صبح اقتصاد، گفت: در مطبوعات، بايد مرز بين رپورتاژآگهي‌ و خبر مشخص شود، چرا كه مخاطب بايد بداند آنچه كه در روزنامه مي‌خواند خبر است يا رپورتاژآگهي. مصطفي قاوانلو قاجار در گفت‌و‌گو با ايسنا اظهار داشت: در بررسي روزنامه‌ها‌ي مهم دنيا مي‌توان مشاهده كرد كه درباره آگهي‌هاي تجاري چه راهكارهايي را اتخاذ كرده‌اند؛ به عنوان مثال در سال 1950 روزنامه“لوموند“ سهمي در حدود 34 درصد براي آگهي‌هاي تجاري تعيين كرد كه در حدود يك سوم حجم روزنامه را دربرگرفته بود كه درآمدي بالغ بر 13 ميليون فرانك براي روزنامه‌ حاصل مي‌شد و اين روزنامه توانست ميان محتواي اخبار خود و آگهي‌هاي تجاري تناسب لازم را برقرار كند. وي افزود: مديران مسئول همواره خود تعيين‌كننده حجم آگهي‌ها در روزنامه به شمار مي‌آيند كه اين امر براساس قوانين مشخص انجام نمي‌پذيرد و اين مسئولان يك روزنامه‌اند كه حجم آگهي‌ها را بنابر سياست‌هاي نشريه افزايش يا كاهش مي‌دهند و اين براساس نياز مخاطبان صورت مي‌گيرد، يعني در حقيقت مخاطبان هستند كه تصميم مي‌گيرند كه روزنامه مورد نظر آن‌ها تا چه اندازه‌ به انتشار آگهي‌هاي تبليغاتي بپردازد. به عقيده اين روزنامه‌نگار IT، در ايران مطبوعات از استانداردهاي لازم براي تعيين حجم آگهي‌ها برخوردار نيستند، همچنين بايد آگهي‌هايي كه داراي مضمون خاصي‌اند در صفحه‌ي مرتبط با موضوع خود قرار گيرند، به طور مثال آگهي‌هاي صنعت بايد در صفحه صنعت منتشر شوند تا خواننده‌اي كه خبرهاي اين زمينه را پيگيري مي‌كند به آگهي‌هاي مورد نياز خود دسترسي سريع‌تري داشته باشد. قاجار تصريح كرد: آگهي تجاري مانند فعاليت‌هاي هنري، تخصص ويژه خود را مي‌طلبد بنابراين روزنامه‌هاي مهم دنيا براي طراحي آگهي تجاري خود از طراحان اين حرفه استفاده مي‌كنند، چرا كه اين امر در جذاب كردن صفحات روزنامه‌ها براي مخاطب نقش عمده‌يي ايفاء مي‌كند. اين كارشناس IT با بيان اين كه بايد ميان محتواي خبري روزنامه‌ها و آگهي‌هاي تجاري موازنه برقرار شود، گفت: در سال 1963 “هيكل“ روزنامه‌نگار معروف مصري در كنار روزنامه الاهرام سازمان تبليغاتي قوي براي انتشار آگهي ايجاد كرده بود كه علاوه برآن به تربيت 50 روزنامه‌نگار در اين زمينه پرداخت و با اين امكانات توانست در روزهاي تعطيل، تيراژ اين روزنامه را به يك ميليون نسخه برساند كه اين امر نشان دهنده اين مساله است كه يك روزنامه‌ در كنار يك تيم حرفه‌يي تبليغات، مي‌تواند به تيراژ بالايي دست يابد. وي ادامه داد: متأسفانه در مطبوعات ايران به دليل وجود نداشتن روزنامه‌نگاران متخصص و در كنار آن تيم‌هاي تبليغاتي حرفه‌يي، آگهي‌هاي تجاري ما از كيفيت مناسبي برخوردار نيستند، چرا‌كه روزنامه‌نگاران و طراحان تبليغاتي ما به دليل نبود ثبات اين حرفه مجبورند در چندين تحريريه به طور همزمان به فعاليت بپردازند. قاجار در پايان، يادآور شد: در بعضي مواقع شاهديم در روزنامه‌ها رپورتاژآگهي‌ها و مطالب خبري با يكديگر مخلوط مي‌شوند، بنابراين لازم است تا رپورتاژآگهي‌ها با نوعي گرافيك خاص مشخص شوند تا خواننده بداند آنچه كه مي‌خواند خبر است يا رپورتاژآگهي. بعضا با خبر فروشي در مطبوعات IT مواجه‌ايم اگر مديران مسئول مطبوعات در انتشار نشريات صرفا به درآمدزايي بيانديشند و هرگونه ارزش‌هاي فرهنگي را زيرپا گذارند، در دراز مدت اثرات جبران‌ناپذيري را بر جامعه رسانه‌يي كشور مي‌گذارند. ايمان بيك در گفت‌وگو با ايسنا اظهار داشت: رسانه‌هاي خصوصي بويژه مطبوعات براي ادامه حيات به تبليغات و آگهي‌هاي تجاري نيازمندند چرا كه در شرايط فعلي اين عرصه‌ي تبليغات مهم ترين گزينه براي درآمدزايي مطبوعات محسوب مي‌شود. وي افزود: در اين راستا مطبوعات براي جذب آگهي مجبورند كه امتيازات ويژه‌اي را براي آگهي دهندگان قائل شوند، بنابراين در برخي مواقع ما با يكسري معضلاتي پنهان و خبرفروشي عمدتا در زمينه مطبوعات اقتصادي به ويژه در حوزه IT مواجه‌ايم كه بايد براي رفع اين معضلات دست‌اندركار اين حوزه چاره‌اي بيانديشند. به عقيده اين روزنامه‌نگار IT اگر حجم آگهي‌هاب تجاري و رپورتاژآگهي‌ها به همين شكل در صفحات روزنامه‌ها افزايش يابد، به تدريج از محتواي اطلاعات و اخبارمورد نياز مخاطبان كاسته مي‌شود جاي خود را به تبليغات مي‌دهند و در نتيجه حس ‌بي‌اعتمادي در مخاطبان ايجاد مي‌شود و باعث رويگرداني آنها از مطبوعات مي‌شود. وي افزود: اگر ما با مخاطبان خود صادق باشيم و هيچ‌گاه رپورتاژآگهي را بجاي خبر به خواننده القاء نكنيم بنابراين مخاطب نيز ديگر دچار بي‌اعتمادي نمي‌شود، همچنين با افزايش درآمد مطبوعات از طريق تبليغات تجاري، مسئولان نشريه مي‌توانند با تقويت تحريريه و افزايش مطالب اين مشكلات را رفع كنند. ايمان بيك گفت: مطمئنم كه در واقع اكثر مديران مسئول اينگونه مي‌انديشند اما اميدوارم مديران مسئول مطبوعات كشور اين درك را در خود تقويت كنند كه هدف از انتشار يك مجموعه صرفا كسب درآمد اقتصادي نيست چرا كه خواه ناخواه با انتشار هر مطبوعه وارد حوزه فرهنگ در جامعه‌ مي‌شويم، بنابراين بايد به نيازهاي فرهنگي جامعه مخاطب نيز پاسخگو باشيم. وي در پايان تصريح كرد: علاوه بر عوامل اجتماعي، سياسي و اقتصادي در جامعه كه سبب رويگرداني مخاطب از مطبوعات شده‌اند، ما نيز به عنوان فعالان اين حوزه هدف‌هاي بلند مدتي را براي خود ترسيم نكرده‌ايم و بيشتر بدنبال رفع نيازهاي ‌آني بوده‌ايم كه اين امر باعث از ميان رفتن جذابيت مطبوعات براي مخاطبان شده است. برخي افراد مطبوعات را با بنگاه‌هاي تجاري اشتباه گرفته‌ و تنها به درآمد خود مي‌انديشند با روندي كه در برخي مطبوعات و در حوزه‌ي تبليغات شكل گرفته، وضعيت هشدار آميزي براي روزنامه‌نگاران ايجاد شده است، چرا‌كه روزنامه‌نگاران را به سمت تبليغات و كسب پورسانت ترغيب و تشويق كرده و آن‌ها را از وظايف اصلي‌خود دور مي‌كند‌. شهرام شريف دبير سرويس كامپيوتر روزنامه ابرار اقتصادي در گفت‌و‌گو با ايسنا اظهار داشت: در شرايط فعلي عرصه مطبوعات، روزنامه‌هاي خصوصي از طريق دولت حمايت نمي‌شوند و براي تأمين هزينه‌هاي خود نيازمند آگهي‌هاي تجاري هستند، همچنين سيستم‌هاي تك‌فروشي مجلات و روزنامه‌ها آنقدر ضعيف است كه از اين طريق نمي‌توانند درآمد قابل توجهي كسب كنند. وي افزود: در اين راستا نوعي رويكرد تجاري در طي يكي دو سال اخير در حوزه مطبوعات رخ داده است كه برخي از افراد، مطبوعات را با بنگاه‌هاي تجاري اشتباه گرفته‌اند و تنها به درآمد خود مي‌انديشند، بنابراين اين امر سبب مي‌شود روزنامه‌هاي ما به خبرفروشي روي بياورند كه در نتيجه با رشد اين ديدگاه در مطبوعات ديگر روزنامه‌هاي مستقل نخواهيم داشت. به عقيده اين روزنامه‌نگار IT، با شكل‌گيري اين وضعيت مطبوعات ديگر نمي‌توانند عملكرد يك شركت كه از وضع مالي مناسبي برخوردار است و به نوعي تأمين كننده آگهي‌هاي روزنامه‌ محسوب مي‌شود را به نقد بكشانند و آن را مورد بررسي قرار دهند چرا‌كه آنها مطبوعات را وام دار خود فرض مي‌كنند. شريف با بيان اينكه در مطبوعات ما آگهي‌هاي تجاري محتواي خبري روزنامه‌ها را مورد تهديد قرار داده‌اند، تصريح كرد: بايد براي توليد روزنامه‌ها‌ي با كيفيت و مناسب و برخورداري آن‌ها از محتواي لازم، تفكيك‌بندي را ميان بخش‌هاي آگهي و تحريريه ايجاد كنيم، چرا‌كه اگر اين بخش‌ها از يكديگر جدا نشوند آن نشريه با يك بولتن تبليغاتي تفاوتي نخواهد داشت. وي در پايان تصريح كرد: در صورتي كه مطبوعات ما از گرفتن آگهي‌هاي تبليغاتي توسط خبرنگاران پرهيز كنند و به سمت افزايش محتواي خبري روزنامه خود پيش روند، در حقيقت قادر خواهند بود تا به‌تدريج صاحبان صنايع و شركت‌هاي خصوصي را به سمت خود جذب كنند و بدين ترتيب شاهد نشريه‌هايي داراي ارزش‌هاي محتوايي بسيار بالا و گردش اقتصادي پررونق خواهيم بود. بايد در تبليغات تجاري و رپورتاژآگهي به ارزش‌هاي فرهنگي كشور توجه داشته باشيم دبير سرويس IT روزنامه هدف و اقتصاد، گفت: در طراحي آگهي‌هاي تجاري و رپورتاژآگهي‌ها بايد به ارزش‌هاي فرهنگي جامعه توجه بيشتري داشت. فواد رحمان سرشت در گفت‌و‌گو با ايسنا اظهار داشت: در حوزه IT، به نوعي فرهنگ‌سازي ميان مخاطبان و كارشناسان اين حوزه نياز داريم‌، چرا‌كه اگر فرهنگ‌سازي لازم در اين زمينه انجام شود اطلاع‌رساني و در كنار آن‌ تبليغات تجاري نيز شكل مي‌گيرد. وي افزود: اگر در تبليغات تجاري و رپورتاژآگهي‌ها به ارزش‌هاي فرهنگي كشور توجه داشته باشيم، در اين‌صورت آگهي‌هاي تجاري نيز از بار خبري برخوردار مي‌شوند و خوانندگان نيز رغبت بيشتري براي مطالعه روزنامه‌ها پيدا مي‌كنند. به عقيده اين روزنامه‌نگار IT، خبررساني از طريق آگهي تجاري مي‌تواند نوعي بازدهي مالي براي مطبوعات داشته باشد، چرا‌كه اين زمينه سبب مي‌شود مخاطبان بيشتر‌ي به حوزه فناوري اطلاعات و در كنار آن با سرويس‌هاي خدمات‌دهنده IT آشنا شوند. وي در خصوص عملكرد مسئولان نشريات IT، گفت: افرادي كه دست‌اندركار اين حوزه هستند با ويژگي‌هاي آن آشنا نبوده و بيشتر براي كسب درآمد مالي وارد اين حوزه شده‌اند. رحمان‌سرشت، تصريح كرد: اگر در اين حوزه حمايت‌هاي مالي و پشتيباني‌هاي لازم فراهم شده و آگهي‌هاي تجاري طبق استانداردهاي مشخص ارائه شود، ديگر محتواي خبري مطبوعات دچار آسيب نمي‌شوند. مديران نشريات حوزه فناوري اطلاعات براي ارزش‌هاي فرهنگي امتيازي قائل نيستند بايد در حوزه مطبوعات IT روندي به‌وجود آيد تا تفاوت بين خبر و رپورتاژآگهي مشخص شود. علي مولوي خبرنگار حوزه IT در گفت‌و‌گو با ايسنا اظهار داشت: مقوله اقتصادي يكي از دغدغه‌هاي مطبوعات ما، به‌ويژه در زمينه فناوري اطلاعات محسوب مي‌شود، چرا كه يك نشريه براي ماندگاري در اين عرصه نيازمند تبليغات و آگهي‌هاي تجاري است؛ بنابراين بايد در انتشار مطبوعات به ويژگي‌هاي آگهي‌هاي تجاري توجه ويژه‌اي داشت. وي افزود: بايد معيارهاي مشخصي در زمينه آگهي‌هاي تجاري در نشريات تدوين شود تا مخاطباني كه با اين آگهي‌ها مواجه‌اند بتواند آنچه را كه نياز دارند در برخورد با اين آگهي‌ها كسب كنند. به عقيده مولوي، مديران نشريات اين حوزه بيشتر به دنبال كسب اهداف اقتصادي خود هستند و براي ارزش‌هاي فرهنگي در عرصه مطبوعات، امتيازي قائل نيستند و در اين حالت خبرنگار مجبور مي‌شود مانند يك بازارياب براي روزنامه ‌آگهي‌هاي تجاري فراهم كند. وي افزود: اين امر با حرفه روزنامه‌نگاري در تعارض است چرا‌كه خبرنگار بايد در حرفه خود آزادانه به‌دنبال كسب اطلاعات و اخبار واقعي باشد نه اينكه براي افزايش درآمد روزنامه به فكر تأمين آگهي‌هاي تجاري و رپورتاژآگهي‌ها باشد.