irantux - روش توسعه نرم‌افزارهاي بازمتن به گونه‌اي است كه پيشرفت آنها براي كاربران به اندازه نرم‌افزارهاي اختصاصي(Proprietary) محسوس نيست. مگر اينكه با اين مدل توسعه آشنا باشند يا در آن شركت كرده باشند. عموماً انتشار نسخه‌هاي جديد نرم‌افزارهاي اختصاصي با تبليغات گسترده شركت‌هاي توزيع‌كننده همراه است. كاربران از اين طريق، هم از انتشار نسخه‌اي از نرم‌افزار اختصاصي مطلع مي‌شوند و هم با امكانات جديد آن آشنا مي‌گردند.
در مقابل يك نرم‌افزار بازمتن در جرياني مي‌افتد كه از ارائه يك نسخه تا يافتن اشكالات و گزارش آن توسط كاربران و توسعه‌دهندگان شروع مي‌شود و با ارائه نسخه رفع اشكال شده و/يا وصله مناسب، انتشار نسخه جديد با امكانات بيشتر، يافتن اشكلات نسخه جديد و گزارش آن توسط توسعه‌دهندگان و كاربران و... ادامه مي‌يابد. اين روش، مسير پيوسته‌اي است كه لزوماً پيشرفت‌هاي عمده در آن يكباره بروز نمي‌كند يا اگر هم بروز كند چنان تبليغ گسترده‌اي همراه ندارد كه توجه رسانه‌هاي عمومي و كمتر تخصصي را به خود بكشد.
اما در چند ماه گذشته يكي از انواع نرم‌افزارهاي آزاد توجه زيادي به خود جلب كرده است. با آشكار شدن نقايص فراوان امنيتي مرورگر اختصاصي Internet Explorer و توصيه CERT به استفاده از مرورگري جايگزين IE براي تامين امنيت بيشتر سيستم‌ها، توجهي فراوان به مرورگري جلب شد كه حاصل تلاش توسعه‌دهنگان بنياد موزيلا و حمايت كاربران آن بود. مرورگري با نام Firefox.
نسخه 0.1 مرورگر Firefox در 23 سپتامبر 2002 با هدف در دسترس بودن رايگان محصول Netscape و همچنين آزاد ماندن كد منبع آن در قالب پروژه موزيلا منتشر شد. توسعه فايرفاكس در دو سال گذشته ادامه يافت و نسخه 1.0 در نهم نوامبر سال 2004 در اختيار عموم قرار گرفت. امكانات ويژه اين مرورگر، به همراه برتري‌هايش در ويژگي‌هاي مشترك با ساير مرورگرها و حجم كم فايل نصاب آن كه براي سيستم‌عامل‌هاي ويندوز به 5 مگابايت هم نمي‌رسد، بعلاوه اين نكته كه براي پلاتفورم‌هاي مختلف ارائه مي‌شود، باعث جلب نظر كاربران فراواني در سرتاسر دنيا شد. همچنين پشتيباني خوب از يونيكد در مسير توسعه فايرفاكس، موجب شده تا كاربراني با زبان‌هاي مختلف امكان استفاده از اين مرورگر را داشته باشند. از زمان انتشار نسخه 1.0 در روز 9 نوامبر (19 آبان) تا لحظه‌اي كه اين سطرها نوشته مي‌شوند، فايرفاكس 13 ميليون و 78 هزار و 481 بار از سايت اصلي دريافت شده است.
تمام ويژگي‌هاي اشاره شده تنها بخشي از عواملي را تشكيل مي‌دهند كه باعث جلب نظر كاربران به اين مرورگر شده است. Firefox مرورگري است كه عده‌اي از كاربران آن چند ماه پيش شروع به جمع كردن كمك‌هاي داوطلبانه براي چاپ آگهي دو صفحه‌اي تبليغ آن در روزنامه نيويورك تايمز كردند. اين آگهي هنوز منتشر نشده و سامان دهندگان آن در پي اعمال آخرين تغييرات هستند تا آگهي را در اوايل سال آينده ميلادي (سال 2005) در روزنامه نيويورك تايمز منتشر كنند. همچنين عده‌اي از كاربران اروپايي اين مرورگر محبوب در اقدامي مشابه آگهيي تمام صفحه‌اي در روزنامه Frankfurter Allgemeine Zeitung به چاپ رساندند.
فايرفاكس مرورگري است كه كاربرانش فقط به استفاده از آن فكر نمي‌كنند و تنها در پي امكانات خوب فني نيستند. آنها براي تبليغ فايرفاكس بنر و آيكون درست مي‌كنند. براي كمك به بنياد موزيلا و تبليغ محصولات آن در رسانه‌هاي گروهي پول مي‌دهند. از انتشار هر خبر خوبي درباره آن خوشحال مي‌شوند. تازه با انتشار نسخه اصلي‌اش جشن هم مي‌گيرند. اميدوارم فراموش نكرده باشيد اينها همه براي يك مرورگر است. يك نرم‌افزار نه چندان پيچيده رايانه كه شايد مشابه‌هاي فراواني داشته باشد.
اما چه چيز عامل اين همه علاقه است؟ رايگان بودن اين مرورگر؟ شايد؛ پس چرا عده زيادي از اين كاربران به بنياد موزيلا يا ساير موضوعات مرتبط با فايرفاكس كمك مالي مي‌كنند؟ برتري‌هاي فني؟ ممكن است؛ ولي مرورگرهاي ديگري هم هستند كه امكانات بسيار خوبي دارند. حتي شايد در بعضي موارد بهتر از فايرفاكس. پس عامل اصلي چيست؟ چه عاملي ممكن است آنقدر شما را خوشحال كند كه تصميم بگيريد مهماني بدهيد يا برويد؟ شايد نگاهي به يكي از مقالات پيش شماره اين مجله تا حدودي روشنگر باشد.
براي كساني كه از نرم‌افزار آزاد و بازمتن چيزي نمي‌دانند و اطلاعات آنان در اين زمينه محدود به خبرها، گزارش‌ها و تبليغاتي است كه در رسانه‌هاي عمومي منتشر مي‌شود، فايرفاكس همچون يك نشانه است. نمادي از همه آنچه در دنياي بازمتن مي‌گذرد. همچون كوهي از يخ كه فقط نوك آن از آب بيرون است و به چشم مي‌آيد. بد نيست بدانيد كه درصد كاربران مرورگر مايكروسافت در طي سه ماه، از 4 ژوئن تا 29 اكتبر 62/2 درصد كاهش داشته در حالي كه در همين بازه زماني كاربران مرورگرهاي خانواده Netscape شامل نت‌اسكيپ، موزيلا و فايرفكس 48/2 درصد افزايش يافته‌اند و اين روند همچنان ادامه دارد. منتظر باشيد تا نشانه‌هاي ديگري از جهان‌گشايي نرم‌افزارهاي آزاد و بازمتن را در بين كاربران عادي ببينيد. براي نمونه لازم نيست چندان از بنياد موزيلا دور شويد. Thunderbird شايد سورپرايز سال نوي بعد باشد.
راستي فراموش نكنيد كه موزيلا يك بنياد است. يك بنياد غيرانتفاعي. موزيلا شركت يا هر چيز ديگري نيست.
