ايتنا - سال نوری چیست؟ - نسخه قابل چاپ

ایتنا - یک «سال نوری»، واحد اندازه‌گیری طول است و نه زمان. یک سال نوری برابر با فاصله‌ای است که پرتوی از نور، در طول یک سال زمینی می‌پیماید که تقریباً برابر است با ۹٫۵ تریلیون کیلومتر.

تلسکوپ فضایی هابل این تصویر زیبا از کهکشان NGC 3972 را گرفته است. این کهکشان ۶۵ میلیون سال نوری با زمین فاصله دارد و می‌توان در صورت فلکی خرس بزرگ (دب اکبر) آن را مشاهده کرد.

به گزارش ایتنا و به نقل از Space، در مقیاس کیهانی، اندازه‌گیری فواصل بر حسب کیلومتر، کار مناسبی نیست. درست مثل وقتی که فاصله تا شهرهای دیگر را بر حسب زمان رانندگی می‌سنجیم (مثلاً می‌گوییم فاصله تهران تا کرج نیم‌ساعت است)، ستاره‌شناسان نیز فواصل میان ستاره‌ها را بر حسب زمانی می‌سنجند که نور برای رسیدن به آنها طی می‌کند. مثلاً نزدیکترین ستاره به خورشید که پروکسیما قنطورس نام دارد، ۴٫۲ سال نوری با ما فاصله دارد.

سرعت نور در سرتاسر کائنات مقداری ثابت است. نور در خلاء با سرعت ۱ میلیارد و ۷۹ میلیون و ۲۵۲ هزار و ۸۴۹ کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کند. بنابراین مسافت یک سال نوری، برابر است با نزدیک به ۹٫۵ تریلیون کیلومتر. هرچند در نگاه نخست ممکن است این فاصله بسیار زیاد باشد، ولی در مقایسه با بزرگی کائنات، مقداری ناچیز است.

چرا از واحد سال نوری استفاده می‌کنیم؟
اندازه‌گیری برحسب کیلومتر در مقیاس کیهانی، بسیار پرزحمت و غیرعملی است. مثلاً یکی از نزدیکترین همسایگان کیهانی خودمان یعنی سحابی شکارچی نزدیک به ۱۲٬۵۷۷٬۶۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ کیلومتر با ما فاصله دارد؛ یعنی تنها هزار و سیصد سال نوری. مرکز کهکشان راه شیری نیز ۲۷ هزار سال نوری با ما فاصله دارد. نزدیکترین کهکشان مارپیچی نیز ۲٫۵ میلیون سال نوری با ما فاصله دارد. برخی از دورترین کهکشانها هم میلیاردها سال نوری با ما فاصله دارند.

اندازه‌گیری بر حسب سال نوری همچنین به ستاره‌شناسان کمک می‌کند تا مشخص کنند وقایعی را که مشاهده می‌کنند، مربوط به چه زمانی بوده است. در واقع برای آنکه نور به چشم ما برسد به زمان نیاز دارد و هرچه که در آسمان شب می‌بینیم، مدتها قبل رخ داده است. به عبارت دیگر، هنگامی که شیئی را که در فاصله یک سال نوری قرار دارد، مشاهده می‌کنیم، در واقع چیزی را می‌بینیم که یک سال پیش رخ داده است. مثلاً کهکشان آندرومدا را آنطور می‌بینیم که در ۲٫۵ میلیون سال پیش بوده است.

بدین‌ترتیب، دورترین شیئی که می‌توانیم ببینیم، قدیمی‌ترین مشاهده ما از کیهان است که ۱۳٫۸ میلیارد سال پیش و درست پس از مهبانگ رخ داده است.