میلیونها خانواده هر روزه از اینترنت برای یادگیری، تحقیق، خرید، انجام امور بانکی، به اشتراک گذاری تصاویر، بازی، دانلود فیلم و موسیقی، ارتباط با دوستان، ملاقات افراد جدید و ... استفاده می کنند که برای حفظ امنیت در این محیط دانستن اصول اولیه محافظت ضروری است.

با ورود اعضای خانواده به دنیای آنلاین، صرفنظر از سن آنها باید آموزش‌هایی در مورد امنیت فضای سایبر به آنها داده شود چرا که آمارها نشان می‌دهد هکرها هر ۳۹ ثانیه از طریق اینترنت به کامپیوترهای افراد حمله می‌کنند. همچنین بیش از دویست هزار ویروس کامپیوتری تاکنون شناخته شده که این تعداد هر روز در حال افزایش است و یک سوم سایت‌های اینترنتی نیز در تسخیر مسائل غیراخلاقی است.

طبق بررسی های صورت گرفته جرائم اینترنتی از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ نیز حدود ۳۳ درصد افزایش داشته‌اند و در سال ۲۰۰۸ حدود ۹.۹ میلیون آمریکایی قربانی سرقت یا جعل هویت قرار گرفته‌اند.

اما در کشور ما با توجه به جدید بودن بحث استفاده از ابزار الکترونیکی برای امور روزمره و عدم شناخت کافی از جرائم رایانه‌ای، اهمیت دانستن اصول اولیه محافظت در فضای سایبر امری است که به شدت احساس می‌شود.

گفته شده است که به دلیل نبود آموزش‌های مدون به کاربران رایانه ای حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد سیستم‌ها در ایران در خطر جاسوسی الکترونیک هستند.

ضرورت حفظ امنیت اعضای خانواده در اینترنت
شرکت‌هایی که در زمینه تولید ابزارهای فیلترینگ برای کنترل دسترسی کودکان به اینترنت فعالیت می‌کند، در گزارش‌های خود اعلام کرده‌اند که بیش از یک ‌سوم اینترنت را سایت‌های غیراخلاقی تشکیل می‌دهند که می‌توانند آسیب‌های فراوانی به کودکان و حتی بزرگسالان وارد کنند.

بر اساس نتایج حاصل از این مطالعات مشخص شده که از کل اینترنت بیش از ۳۷ درصد سایت‌ها با موضوعات غیراخلاقی فعالیت می‌کنند. تعداد سایت‌های اینترنتی ارائه دهنده خدمات بازی‌های آنلاین طی یک سال گذشته ۲۱۲ درصد افزایش یافته و سایت‌های حاوی بخش‌های خشونت‌آمیز ۱۰ درصد بیشتر شده که این امر هشداری برای استفاده بدون کنترل کودکان از اینترنت است.

بر این اساس و با وجودی که آگاهی کودکان و نوجوانان برای دسترسی آسان به این سایت‌ها روز به روز افزایش می‌یابد، لزوم دقت و کنترل خانواده ها برای کاهش ورود به این سایت‌های اینترنتی توسط کودکان ضروری خواهد بود.

توصیه‌هایی برای جلوگیری از تهدیدات سایبری
از آنجا که دانستن اصول اولیه محافظت در فضای سایبر امری ضروری به نظر می‌رسد رعایت نکاتی در این باره به تمامی خانواده‌ها توصیه می‌شود:

۱. به محل قرار دادن کامپیوتر در خانه دقت کنیم
در خانه‌ای که کودکان و نوجوانان در آن زندگی می‌کنند، محل قرار گرفتن کامپیوتر خانواده بسیار مهم است. بنابراین بهتر است که کامپیوتر خانوادگی در محلی از خانه قرارگیرد که محل رفت و آمد زیاد اعضای خانواده باشد و تعداد ساعاتی که بچه‌ها با این کامپیوتر کار می‌کنند نیز محدود باشد. بهتر است والدین اطمینان حاصل کنند که سیستمشان دارای نرم‌افزار امنیتی حاوی ابزارهای کنترلی والدین باشد.

۲. کارکردن تیمی برای مشخص کردن محدودیت‌ها
خانواده‌ها باید دقیقا در مورد اینکه چه چیزهایی مناسب یا نامناسب است تصمیم‌گیری کرده و در این کار فرزندان خود را مشارکت دهند. برای این کار باید مواردی چون انواع وب سایت‌های مناسب، اتاق‌های چت‌روم‌هایی که برای مشارکت مناسب هستند توجه کنند. همچنین از اتاق‌های چت نظارت شده استفاده شود و این اطمینان حاصل شود که به غیر از این موارد فرزندان از دیگر اتاق‌های چت استفاده نکنند چرا که این اتاق‌های چت می‌توانند حاوی موضوعات نامناسبی برای افراد جوان باشند. خانواده‌ها همچنین باید انواع چیزهایی که فرزندان می‌توانند به صورت آنلاین در مورد آن بحث کنند را مشخص کنند.

۳. در خانه در مورد قوانین کامپیوتر خانگی توافق شود
برای توافق بر سر استفاده از کامپیوتر خانگی بهتر است که برخی قوانین در این رابطه وضع شود. هرگز کلمه عبور خود را فاش نکنید. هرگز شماره تلفن یا آدرس خود را افشا نکنید. هرگز اطلاعاتی را که هویت شما را آشکار می‌کند ارسال نکنید و هرگز تصاویر نامناسب یا تصاویری که هویت شما را افشا می‌کند ارسال نکنید.
همچنین براساس این قوانین هیچگونه اطلاعاتی را با غریبه‌هایی که به صورت آنلاین ملاقات می‌کنید به اشتراک نگذارید. هرگز با غریبه‌هایی که به صورت آنلاین آشنا شده‌اید، قرار ملاقات نگذارید و هرگز ضمایم ایمیل‌های ارسال شده از طرف غریبه‌ها را باز نکنید. بهتر است این قوانین به اطلاع همه اعضای خانواده رسانده شود.

۴. نصب نرم‌افزارهای امنیتی روی سیستم
خانواده‌ها باید اطمینان حاصل کنند که نرم‌افزار امنیتی مستحکمی دارند که سیستمشان را در برابر ویروس‌ها، هکرها و جاسوس‌افزارها محافظت می‌کند. این نرم‌افزار امنیتی همچنین باید محتوا، تصاویر و وب سایت‌های خطرناک را فیلتر کند. این نرم‌افزار باید مرتب به روزرسانی شود چرا که هر روزه تهدیدات جدیدی متولد می‌شوند که به روزرسانی خودکار نرم‌افزارهای امنیتی بسیار می‌تواند در این زمینه موثر واقع شود.

۵. از ابزارهای کنترلی و نظارتی والدین استفاده شود
تمامی نرم‌افزارهای امنیتی مهم و پرکاربرد، ابزارهای نظارتی و کنترلی ویژه والدین ارائه می دهند. برای یاد گرفتن نحوه کار با این ابزارها باید زمان گذاشت و از گزینه هایی که موضوعات و محتوای نامناسب را فیلتر و مسدود می کنند استفاده کرد.
برخی تولید کنندگان نرم‌افزارهای امنیتی علاوه بر قرار دادن ویژگی های نظارتی در این نرم‌افزارها، نرم‌افزار خاصی نیز ویژه نظارت والدین بر فعالیت های آنلاین فرزندان خود عرضه کرده اند. برای مثال شورای عالی اطلاع رسانی نیز نرم‌افزار فیلترینگ خانگی را عرضه کرده که به صورت رایگان از طریق پرتال این شورا قابل دسترسی است.
این نرم‌افزارها فرزندان خانواده را از دسترسی به محتوای نامناسب، خطرات شبکه های اجتماعی، افراد غریبه و سایر تهدیدات آنلاین بر حذر می دارند. البته این ابزارها دارای محدودیتهای خاص خود نیز هستند و بهتر است والدین خود، شخصا به نظارت بر کار فرزندانشان در اینترنت بپردازند.

۶. افراد آنلاین، غریبه هستند
هر کسی که آنلاین می‌شود باید این نکته را به خاطر بسپارد که صرفنظر از اینکه دوستان آنلاین را چند دفعه به صورت آنلاین ملاقات کرده و صرف نظر از اینکه چه مدت با این افراد چت کرده و صرف نظر از اینکه چقدر آنها را می شناسد، افرادی که به صورت آنلاین ملاقات کرده افرادی غریبه هستند و دروغ گفتن در مورد هویت شخصی برای فرد آنلاین کاری بسیار ساده است. همچنین کودکان و نوجوانان باید بدانند که فردی که وانمود می‌کند هم سن آنهاست، می تواند ۴۰ ساله باشد.
با وجودی که وب سایت‌های شبکه‌های اجتماعی می تواند راه ایده آلی برای ملاقات افراد جدید به صورت آنلاین باشد به خانواده ها توصیه می شود وارد این سایتها شده و پروفایل فرزندان خود را چک کنند تا اطمینان حاصل کنند که مکالمات نامناسبی رخ نداده باشد و تصاویر غیرقابل قبولی ارسال نشده باشد.
والدین باید مکالمات آنلاین فرزندان خود را بررسی کنند تا مطمئن شوند در معرض خطر افراد خطرناک قرار ندارند.

۷. انتخاب کلمات عبور قوی
برای ایجاد کلمات عبور قوی که به راحتی کشف نشوند، باید کلمه عبور شما حداقل ۸ کاراکتر داشته باشد و ترکیبی از حروف، ارقام و نشانه ها باشد. کلمات عبور باید در فواصل زمانی معین تغییر کنند تا احتمال سوءاستفاده از یک کلمه عبور در طول زمان کاهش یابد. همچنین رعایت این نکته نیز الزامی است که کلمه عبور خود را با دیگران به اشتراک نگذارید.

۸. چک کردن نرم‌افزار امنیتی سیستم
کاربران باید نرم‌افزار امنیتی خود را باز کرده و اطمینان حاصل کنند که سه ویژگی آنتی ویروس، ابزار ضدجاسوسی و فایروال را دارا است. این هسته های محافظتی باید با ابزار ضد هرزنامه و نرم افزار جستجوی امن نیز تقویت شوند.
ایده بسیار خوبی است که خانواده ها یک مجموعه امنیتی برروی کامپیوتر خانوادگی خود داشته باشند که شامل ابزارهای کنترلی والدین و ابزارهای جلوگیری از سرقت هویت نیز باشد.

۹.با کودکان خود صحبت کنیم
والدین باید مراقب باشند که فرزندانشان با افراد هم سن و سال خود در اینترنت ارتباط برقرار نکنند. به همین علت به والدین توصیه می‌شود که برای فرزندان کوچک خود در مورد کامپیوتر، اینترنت و اهمیت حفظ امنیت در اینترنت توضیح داده و نحوه نفوذ هکرها به کامپیوتر آنها و از کار انداختن سیستم را برای آنها شرح دهند.
والدین باید برای فرزندان در مورد اهمیت عدم افشای اطلاعات شخصی در اینترنت کاملا توضیح دهند و بگویند که نباید در مورد محل زندگی یا مدرسه خود برای دیگران توضیح دهند.
از کودکانمان بخواهیم که فرم‌های آنلاین را بدون حضور ما پر نکنند و برای جست‌وجو، موتورهای جست‌وجوی ویژه کودکان مانند Yahoo! Kids را به آنها معرفی کنیم. برای فرزندان بزرگ‌تر نیز در مورد ویروس‌ها، جاسوس افزارها و هکرها و نحوه کار آنها شرح داده و به آنها بگوییم که سرقت هویت چگونه اتفاق می افتد. برای آنها توضیح دهیم که هر اتفاقی بر روی کامپیوتر می افتد توسط شما قابل بررسی و ردیابی است. به آنها اطمینان دهیم که در صورت وقوع هر اتفاقی به آنها کمک خواهیم کرد و نحوه مسدود کردن کاربران مزاحم را به آنها یاد دهیم.

۱۰. آگاهیمان را افزایش دهیم
هر چه بیشتر بدانیم از امنیت بیشتری برخوردار خواهیم بود. برای این منظور به اخبار امنیتی و به روزرسانی‌های امنیتی توجه کرده و مقالات ساده امنیتی را مطالعه کنیم.