شبکه یکپارچه ملی دیتا که در فاز نخست ۱۴ نقطه کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد توسعه خدمات مربوط به شبکه‌های نسل جدید (NGN) از جمله ارتباطات داده و خدمات صوت و تصویر بلادرنگ (Triple Play Services) را در برنامه دارد.

 نیارهای مخابراتی انسان، زمانی تنها به ارتباطات تلفنی محدود می‌شد اما نیاز به انتقال دیتا و تصویر عاملی شد تا شبکه مخابراتی از انحصار انتقال صوت خارج شده و به سمت انتقال اطلاعات با اشکال دیگر حرکت کند. 

این عامل که زمینه ظهور شبکه‌ای دیگر را فراهم آورد باعث شد تا اولین اقدامات برای راه اندازی شبکه ملی دیتا و تحت حاکمیت دولت و مدیریت شرکت ارتباطات زیر ساخت انجام گیرد.

لزوم ارائه‌ سرویس‌های مختلف در شبکه دیتا، بحث توسعه شبکه ملی دیتا را فراهم آورد توسعه‌ای که به واسطه آن بتوان ظرفیت و کیفیت سرویس‌ها را افزایش داد که در این راستا و برای توسعه ظرفیت شبکه دیتا پروژه IP/MPLS پیاده سازی شد.

این پروژه با برنامه اجرایی در دو لایه super core و core قرار است در فاز نخست ۱۴ نقطه در ۱۰ شهر تهران (دو نقطه)، تبریز (دو نقطه)، شیراز (دو نقطه)، اصفهان (دو نقطه) ، قزوین، بندرعباس، کرج، قم، سمنان و زنجان را پوشش دهد و در فاز دوم، توسعه شبکه را در بیش از ۴۱ نقطه کشور ادامه دهد.

ضرورت پیاده‌سازی شبکه ملی پروژه IP

پیاده‌سازی پروژه IP/MPLS برای توسعه زیرساخت دیتای کشور و نیل به اهداف برنامه چهارم توسعه و همچنین دستیابی به چشم‌انداز ۲۰ ساله جمهوری اسلامی در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات صورت گرفت که اجرای این پروژه شامل خرید و پیاده‌سازی تجهیزات شبکه، نرم‌افزارها و سیستم مدیریت مورد نیاز و نصب، پیکربندی و تست و راه‌اندازی شبکه دیتای ملی است.

شبکه ملی دیتای موجود، تجهیزات و نرم‌افزارهای لازم برای ارائه سرویس‌های رایج شبکه را دارا است اما برای ارائه انواع مختلفی از سرویس‌های جدید که امروزه در شبکه‌های IP دنیا ارائه می‌شود نیاز به یک شبکه " Multi services " احساس می‌شود که قادر باشد نسل جدیدی از خدمات را پشتیبانی و مدیریت کند.

در واقع شبکه IP/MPLS ملی شبکه‌ای یکپارچه، ایمن، پرظرفیت، با کارایی بالا و قابلیت ارائه انواع مختلفی از خدمات (صوت، تصویر و داده) است که ۴۷ شهر اصلی کشور را پوشش می‌دهد. اجرای این پروژه علاوه بر تقویت هسته مرکزی شبکه دیتای کشور، زیر ساخت‌های لازم برای بکارگیری فناوری‌های جدید مخابراتی را فراهم می‌سازد.

این پروژه در دو لایه super core و core پیاده‌سازی می‌شود که در لایه "سوپر کر" چهار شهر تهران، تبریز، شیراز و مشهد تحت پوشش قرار می‌گیرند و در لایه "کر" هم منطقه تحت پوشش این پروژه به ۴۷ شهر اصلی افزایش می‌یابد.

اهدافی که شبکه ملی IP دنبال می کند

ایجاد بستری مناسب و مقیاس پذیر برای توسعه ارتباطات دیتای بین‌المللی کشور و تامین متمرکز پهنای باند اینترنت کشور و توزیع بهنیه آن، همچنین افزایش اطمینان پذیری و قابلیت دسترسی ارتباطات دیتای بین‌اللملل کشور از جمله مهمترین اهداف پروژه شبکه ملی IP اعلام شده است.

در همین راستا استفاده بهینه از ظرفیت لینک‌های بین‌الملل با توزیع بهینه ترافیک اینترنت کشور بر روی آنها و اعمال مدیریت و کنترل بهینه بر ترافیک دیتای بین‌الملل، ایجاد بسترهای لازم برای فعالیت اپراتورهای متعدد دیتا و امکان رقابت عادلانه آنها از دیگر اهداف راه اندازی این پروژه ملی اعلام شده است.

با راه اندازی شبکه ملی دیتا امکان ارتباط بین اپراتورهای مختلف دیتای کشور فراهم و بستر لازم برای تبدیل شدن ایران به عنوان هاب منطقه و ترانزیت ترافیک بین‌الملل فراهم می‌شود.

در بخش core نیز اهدافی همچون توسعه زیرساخت دیتای کشور برای نیل به اهداف برنامه چهارم توسعه و همچنین چشم‌انداز ۲۰ ساله در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات و ایجاد یک شبکه ملی پرظرفیت، با اتکاپذیری بالا با خرابی و اطمینان از عملکرد شبکه با کارآیی لازم در هنگام وقوع خرابی و مقاوم در برابر آسیب‌های امنیتی برای توسعه فناوری اطلاعات در کشور عنوان شده است.

در این راستا توزیع بهینه باند اینترنت در سراسر کشور و امکان ارائه ارتباطات پرظرفیت به شرکت‌های ISP ، PAP و ICP و امکان ارائه ارتباطات پرسرعت و مطمئن به سازمان‌ها، نهادها، مراکز آموزشی و شرکت‌ها در قالب این شبکه دیده شده است.

ارائه خدمات صوت و تصویر بلادرنگ بر پایه شبکه ملی دیتا

در شبکه ملی دیتا بسترهای لازم برای توسعه شبکه‌های شهری و ارتباط آنها با یکدیگر و بسترهای لازم برای ارائه انواع مختلف از سرویس‌های VPN به مشتریان و بسترهای ارتباطی مورد نیاز جهت فعالیت مراکز داده اینترنتی در داخل کشور برای محلی سازی ترافیک و سهولت دسترسی کاربران داخل کشور با دیگر مراکز اطلاعاتی کشور با کیفیت مناسب فراهم خواهد شد.

در قالب این شبکه بستر ارائه انواع مختلفی از خدمات مبتنی بر شبکه‌های IP از قبیل دولت الکترونیکی، تحارت الکترونیکی، بهداشت الکترونیکی و آموزش از راه دور در سراسر کشور بکار گرفته می‌شود و بسترهای لازم برای ارائه انواع خدمات پیشرفته الکترونیکی از قبیل VOIP، IPTV وVOD و نیز ایجاد یک شبکه یکپارچه ملی برای توسعه خدمات مربوط به شبکه‌های نسل جدید (NGN) از قبیل ارتباطات داده، خدمات صوت و تصویر بلادرنگ (Triple Play Sevices) در این شبکه اجرایی می‌شود.

با توجه به روند رشد انواع مختلفی از سرویس‌های فناوری اطلاعات در بستر شبکه‌های IP در دنیا و نیز اهداف توسعه کشور در این زمینه، شبکه هسته IP/MPLS ملی باید یک شبکه " Multi services " بوده و قادر باشد انواع مختلفی از سرویس‌ های رایج در شبکه های IP و به ویژه نسل جدید این شبکه را پشتیبانی کند که در پی آن سرویس‌های ارتباط با اینترنت، اینترانت داخلی و انواع مختلفی از سرویس‌های IP از قبیل وب ، ایمیل و FTP ، VPN ، VOIP ، VOD و IPTV برای ارائه شدن در این پروژه الزامی است.