ایتنا - تیم‌های فعال در مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با این حوزه آشنایی کافی نداشتند؛ امروز نام رسانه‌های دیجیتال را زیاد می‌شنویم، اما باید به صورت واقع بینانه بررسی شود که این نام چقدر واقعی است و چقدر عمق و کارکرد دارد.

‌عضو هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران مهم‌ترین مشکلات رشد رسانه‌های دیجتال را مشخص نبودن متولی صادرات بین وزارت ارشاد و سازمان توسعه تجارت و نیز عدم حمایت بانک‌ها از‌ شرکت‌های کوچک تولید محتوا عنوان کرد.

به گزارش ایتنا از فارس، متولی رسانه‌های دیجیتال در کشور ما، مرکز توسعه رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد است و امور جاری و تصمیم‌گیری‌های این حوزه در این مرکز دنبال می‌شود. علاوه بر این مرکز دولتی، چند نهاد عمومی و غیردولتی نیز در زمینه‌های مختلف از جمله رسانه‌های دیجیتال، کار می‌کنند و برای خود اعتقاداتی دارد؛ یکی از این مراکز، سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور است.
برای اطلاع از نظرات فعالان غیردولتی و خصوصی رسانه‌های دیجیتال و تولید کنندگان محتوی، به سراغ محمد ثروتی، عضو هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، رفتیم و از وی در این‌باره جویا شدیم.



بنا به گفته مسئولان صادرات نرم‌افزار ایران امسال ۱۵۰ میلیون دلار می‌شود
ثروتی در توضیح آماری از حجم صادرات فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال در کشور اظهار داشت: ‌تقریباً اطلاعات مشخصی از رسانه‌های دیجیتال در کشور نداریم، به این دلیل که تعریف مشخصی از آن در دست نیست؛ اینکه آیا منظور از رسانه‌های دیجیتال، بحث محتوایی است، یا نرم‌افزار نیز یک رسانه دیجیتال محسوب می‌شود باید مشخص شود اگر یک نرم‌افزار حسابداری برای تولید، از مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کمک می‌گیرد، آیا به این معنی است که جزو رسانه‌های دیجیتال حساب می‌شود یا فقط نرم‌افزارهای قرآنی مشمول این عنوان هستند؛ وقتی می‌گوییم رسانه‌های ما فلان میزان مخاطب دارند، باید مشخص شود که منظور رسانه‌های مکتوب است یا این آمار رسانه‌های مجازی را نیز شامل می‌شود؟

وی ادامه داد: در حال حاضر این خط و مرزها به درستی مشخص نشده است، زیرا مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد هم‌اکنون این دو کار را با هم انجام می‌دهد.

آمار‌های صادرات نرم‌افزار مبهم است
ثروتی افزود: همواره آمار صادرات رسانه‌های دیجیتال درکشور مبهم، غیرشفاف و همراه با سؤالات و اما و اگرهایی بوده است؛ زیرا این صادرات‌ها همیشه از طریق تعداد خاصی که در یک اتحادیه و مجموعه فعال هستند، انجام شده و به دلیل عدم ذکر پشتوانه آمار و ارقام، مبهم است؛ مبهم بودن آمار صادرات در این حوزه، میان تمامی دست‌اندرکاران بخش دولتی و خصوصی فناوری اطلاعات، وجود دارد و این موضوع دیگر عادی شده است.

وی ادامه داد: برای مثال اخیراً اعلام شده که صادرات نرم‌افزار ایران امسال ۱۵۰ میلیون دلار خواهد شد که بخشی از این رقم را رسانه دیجیتال تشکیل می‌دهد‌ اما اعلام‌ نشده که این محصولات چه چیز‌هایی هستند، چه شرکت‌هایی آنها را صادر و به چه کشورهایی صادر می‌کنند؛ این نقص از نبود مرجع مشخص ناشی می‌شود و به دلیل اینکه برخی مجموعه‌های غیردولتی و شبه‌دولتی متولی این بحث‌ها هستند.

وی یادآور شد: دلیل دیگر، عدم شناخت کافی از بازارهای منطقه است؛ تیم‌های فعال در مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با این حوزه آشنایی کافی نداشتند؛ امروز نام رسانه‌های دیجیتال را زیاد می‌شنویم، اما باید به صورت واقع بینانه بررسی شود که این نام چقدر واقعی است و چقدر عمق و کارکرد دارد.

فرهنگ‌سازی با توزیع رایگان پایدار نخواهد بود
ثروتی افزود: در سال‌های گذشته، یکی از ابزارهای حمایتی‌ سازمان‌های دولتی خصوصاً وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از رسانه‌های دیجیتال، خرید محصولات در تعداد زیاد و توزیع به صورت رایگان بوده است.

وی تصریح کرد: شاید توزیع رایگان در مراحلی هدف باشد، اما با توزیع در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، الزاما محصول به دست مخاطب نمی‌رسد‌ به این معنی که مخاطب به دلیل مجانی بودن، محصول را گرفته، اما استفاده نکرده است؛ همچنان که در نمایشگاه‌های رسانه‌های دیجیتال به مقدار زیادی بن خرید داده می‌شود‌ اما افزایش حجم خرید به معنی افزایش ضریب نفوذ رسانه‌های دیجیتال در بین خانواده‌ها نیست.
ثروتی اضافه کرد: همین شیوه در بحث صادرات نیز وجود دارد؛ مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از برخی شرکت‌ها تعداد زیادی محصول خریده و به رایگان در نمایشگاه‌های خارجی یا رایزنی‌های فرهنگی توزیع کرده است. به رغم اینکه این تعداد محصولات، نباید جزو صادرات حساب شوند، اما محسوب می‌شوند.

متولی صادرات رسانه‌های دیجیتال کیست؟ سازمان توسعه تجارت یا وزارت ارشاد
وی درباره راه شکوفا شدن ظرفیت بخش خصوصی در تولید محتوا و توانمند ساختن این بخش، گفت: هیچ مسئله‌ای، بی‌ارتباط با مسئله اقتصادی و سیاسی کشور نیست، در حال حاضر حجم صادرات غیرنفتی پایین است و رسانه‌های دیجیتال و فناوری اطلاعات نیز متأثر از اوضاع کشور هستند از سوی دیگر، تجریه نشان می‌دهد رسانه‌های دیجیتال در ایران بیشتر ناشی از ایدئولوژی هستند و شاید کمتر روی بحث‌های تخصصی و فنی کار شده است.
وی اضافه کرد: در این زمینه نیز لازم است هدف خود را مشخص کنیم؛ اینکه آیا منظور ما از رسانه‌های دیجیتال بیشتر معرفی ایدئولوژی‌ها است یا بحث‌های فنی را نیز دنبال می‌کنیم‌؛ الان این دو موضوع با هم خلط مبحث شده است.

ثروتی گفت: طی سال‌های اخیر بخش خصوصی با نیازهایی که خود تشخیص داده، فعالیت کرده است و مجموعه و سازمانی که بتوان در قضیه صادرات کار کند، وجود ندارد.
وی ادامه داد: در کشور سازمان توسعه و تجارت عهده دار صادرات است که این سازمان نیز به صورت عام فعالیت می‌کند در کنار صادرات نفت، پسته، شیرینی و شکلات و از این قبیل متولی صادرات رسانه‌های دیجیتال نیز است.

ثروتی افزود: طبیعتاً با توجه به ساختار سازمان توسعه تجارت و تخصصی بودن حوزه رسانه‌های دیجیتال، این دو با هم هم‌خوانی نخواهند داشت در این زمینه، مجموعه‌ای به نام "اتحادیه صادرکنندگان نرم‌افزار" وجود دارد که آمارهایشان به اندازه کافی شفاف نیست و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز خود متولی حمایت می‌داند.
وی اظهار داشت: بنابراین این خلأء وجود دارد که چه کسی باید در حوزه صادرات رسانه‌های دیجیتال کار کند‌ سازمان توسعه تجارت که تیم تخصصی مناسب و بودجه مستقل برای این کار ندارد یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که وظیفه آن صادرات نیست و این یکی از مشکلات اصلی این حوزه است.

شرکت‌های رسانه‌های دیجیتال برند نیستند
وی ضمن تأکید بر لزوم حمایت مالی، معنوی و مدیریتی دولت از شرکت‌های کوچک تولید محتوی، گفت: بخش خصوصی به طور مستقل، توان صادراتی کمی دارد، بنابراین باید سازماندهی وجود داشته باشد که با حمایت مالی، معنوی و مدیریتی دولتی بتواند تولی‌گری صادرات را انجام دهد و کم‌کم شرکت‌ها به حدی برسند که بتوانند به طور مستقل، صادرات انجام دهند که نمونه این اقدام در بسیاری از کشورهای دنیا نیز تجربه شده و پتانسیل این کار در کشور نیز وجود دارد.
وی ادامه داد: سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور به عنوان سازمانی متشکل از بیش از ۷ هزار عضو شرکتی و فروشگاهی، نهاد مناسبی برای کمک به صادرات محصولات رسانه‌های دیجیتال در حوزه بین‌الملل خواهد بود و قادر است شرکت‌های بخش خصوصی رسانه‌های دیجیتال را سازماندهی کند.

ثروتی تأکید کرد: شرکت‌های بخش خصوصی فعال در زمینه رسانه‌های دیجیتال، بسیار کوچک و در حد چند نفر هستند و به تنهایی توان صادرات ندارند؛ در این قضیه دولت حتماً باید کمک‌کننده باشد، زیرا اقتصاد کشور از نوع دولتی است و سیاست خارجی و داخلی موثر از هم هستند، به این دلیل حتماً دولت باید کمک‌کننده شرکت‌ها باشد.

تولید کنندگان داخلی محتوی باید برند شوند
وی اظهار داشت: یکی دیگر از موضوعات حوزه‌رسانه‌های دیجیتال این است که شرکت‌های مرتبط با رسانه‌های دیجیتال در کشور، هیچ کدام برند نیستند بنابراین یکی از اهداف حضور در نمایشگاه‌های خارجی باید این باشد که بگوییم ایران غیر از نفت، فرش و انرژی برندینگ هم دارد.
وی تأکید کرد: در این حوزه روی برندینگ کار نشده است دولت باید ابتدا روی برندینگ کار کند و سپس شرکت‌های زیرمجموعه فعال شوند.

بخش دولتی‌، تجریه چالش‌های بخش خصوصی را ندارد
وی درباره نقش بخش خصوصی در قانون سازی و سیاست‌سازی، گفت: این بخش باید نمایندگان واقعی داشته باشد که در قالب سازمان و گروه منسجم شده باشند و نظرات بخش خصوصی را به بخش دولتی منتقل کنند.
وی تصریح کرد: بخش دولتی کشور، از بخش خصوصی شناخت کافی ندارد، تقریباً هیچ‌یک از مدیران دولتی که در بخش رسانه‌های دیجیتال کار می‌کنند، قبلاً در بخش خصوصی کار نکرده‌اند؛ تجربه کار در بخش خصوصی را ندارند، تجربه چالش‌ها و حساب و کتاب‌های خصوصی را ندارند و به دلیل اینکه آشنایی ندارند، نمی‌توانند تصمیم‌سازی منطبق بر واقعیتی داشته باشند.

عدم صرفه اقتصادی رسانه‌های دیجیتال علت نبود سیستم توزیع است
وی در پاسخ به این سؤال که چرا رسانه‌های دیجیتال نتوانسته‌ سیستم توزیع مناسبی داشته باشد، گفت: زیرا این حوزه مقرون به صرفه نیست؛ برای مثال حوزه‌های کتاب، دارو، لوازم خانگی و غذا حوزه‌های اقتصادی هستند، بنابراین داشتن سیستم توزیع برای آنها به صرفه است، اما رسانه‌های دیجیتال هنوز کاربردی نشده و در سبد خانوارهای ایرانی قرار نگرفته؛ هنوز خریدهای در این حوزه، دولتی و عمده هستند.

وی افزود: اگر بخش خصوصی بتواند یک سیستم توزیع خوب ایجاد کند، می‌تواند کم‌کم مخاطب را با این حوزه آشنا کند و فرهنگ رسانه‌های دیجیتال را جا بیاندازد در این راستا برپایی نمایشگاه‌ها می‌تواند در تقویت فرهنگ کاربردی شدن رسانه‌های دیجیتال نقش داشته باشد و باعث می‌شود که کم‌کم خانواده‌ها به این مقوله نیاز پیدا کنند و به دنبال آن بروند.
وی تصریح کرد: مشابه‌ترین تجریه در این حوزه، حوزه فیلم است که طی سال‌های اخیر سیستم توزیع گسترده‌ای در مغازه‌ها ایجاد کرده است.

فراگیری فیلم‌های موسسه تصویری، تجربه خوبی برای رسانه‌های دیجیتال است
ثروتی درباره مهم‌ترین قانون مورد نیاز در این حوزه تأکید کرد: مهم‌ترین قانون مورد نیاز، قانون کپی‌رایت است؛ در رابطه با کپی‌رایت کارهای خوبی انجام و حتی دادگاه‌هایی نیز برپا شده است، اما هنوز فراگیر نشده است، هنوز قبح دزدی اطلاعات و عدم رعایت کپی‌رایت نریخته و بین مردم جا نیفتاده است.

وی ادامه داد: حتی تا چند وقت پیش نیز، فیلم‌های مؤسسه رسانه‌های تصویری کپی می‌شد، اما الان قیمت این محصول بسیار مناسب شده و سریع در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد ضمن اینکه مؤسسه رسانه‌های تصویری با عزم جدی، پشت این موضوع قرار گرفت؛ بخش خصوصی نیز نفع خود را در آن دید و با این هماهنگی و تلاش کار به درستی انجام شد که در رابطه با رسانه‌های دیجیتال نیز باید از این تجربه استفاده شود.
وی اضافه کرد: هنوز در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، بخشی برای رسانه‌های دیجیتال وجود ندارد که مردم بتوانند در کنار سایر خریدها با این محصول نیز آشنا شوند.

شرکت‌های تولید محتوی، در عین خلاقیت، با کمبود سرمایه مواجهند
وی در پاسخ به این سؤال که آیا بخش خصوصی می‌تواند برنامه مشخصی داشته باشد که براساس این برنامه برای صادرات برنامه ریزی بلندمدت و جذب سرمایه کند؟ گفت: بخش خصوصی حتماً می‌تواند این کار را انجام دهد البته اگر نهادهای دولتی برای بخش خصوصی امنیت اقتصادی ایجاد کنند، اگر حساب و کتاب و منفعت و ضرر بخش خصوصی در آن باشد حتماً راه خود را پیدا می‌کند‌ باید بخش خصوصی به بازی گرفته و به آن اعتماد شود.
ثروتی افزود: در خصوص حمایت از سرمایه ایرانی باید بتوانیم فضایی را مهیا کنیم که سرمایه‌گذاری ایرانی به این بخش سوق پیدا کند، شرکت‌های ما جوان، خلاق و نوآور هستند و ایده‌های خوبی دارند، اما در عین حال کم سرمایه‌اند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر نهادهای سرمایه‌‌گذاری ما برای محتوا ارزش قائل نیستند و بانک‌ها به آنها کمک نمی‌کنند؛ باید به بانک بگوییم ۵۰ هزار دلار جنس می‌خواهیم صادر کنیم که حجم آن دو تریلر می‌شود و اگر بگوییم ۵۰ هزار دلار یک سی‌دی می‌شود، برای این سیستم غیر قابل پذیرش است بناباین سرمایه‌گذاران بانکی و مالی در این حوزه کاری نکرده‌اند و شرکت‌های کوچک تولید محتوا در این زمینه با کمبود سرمایه مواجه هستند.