ایتنا- البته بعد از گوگل نوبت به یاهو و مایکروسافت و سایر موتورهای جست‌وجو هم خواهد رسید و «حق فراموشی» در سراسر جهان فراگیر می‌شود.

روزنامه ایران - میترا جلیلی - وقتی «لری پیج» و «سرگئی برین» دو دانشجوی دکترای دانشگاه استنفورد کالیفرنیا در ۴ سپتامبر ۱۹۹۸موتور جست و جوی گوگل را پایه ریزی کردند شاید کسی تصورش را هم نمی‌کرد که در مدتی کوتاه این ایده خلاقانه تبدیل به یکی از بزرگ ترین شرکت‌های چندملیتی امریکا شود؛ موتور جست و جویی قدرتمند که حالا دیگر نمی‌توان هیچ کاربری را یافت که حداقل روزانه یک بار سری به این موتور جست‌وجوگر قوی نزند و از دریای اطلاعات آن بهره نگیرد؛ اطلاعاتی که می تواند در قالب آگهی‌های تبلیغاتی یا مقاله‌هایی علمی و... ارائه شود اما در این میان گاه اطلاعات شخصی نیز دیده می‌شوند که ممکن است افشای آن باعث به وجود آمدن مشکلاتی شود.

همین اطلاعات شخصی که مدت‌هاست در گوشه و کنار جهان بر سر بود و نبودش در فضای وب حرف و حدیث فراوانی وجود داشت اما حالا دیگر بلای جان گوگل شده و حکمی در اتحادیه اروپا، دامان این موتور جست و جو را گرفته است.

طی این حکم، مردم اروپا می‌توانند تقاضای حذف اطلاعات خود از موتور جست و جوی گوگل که پذیرای بیش از ۹۰ درصد جست‌وجوهای اینترنتی است را داشته باشند و سهامداران این شرکت بزرگ فناوری نیز موظف به پاسخگویی هستند.

پس از جدال‌های فراوان سرانجام گوگل تسلیم شده و بتازگی عملیات فراموش کردن اطلاعات کاربران در موتور جست‌وجوی خود را آغاز کرده است؛ پروژه‌ای که گفته می‌شود هرچند بسیاری با آن مخالفند ولی با هدف تبعیت از دستور دادگاه مبنی بر اعطای حق فراموش شدن و احترام گذاشتن به درخواست کاربران خود آغاز شده است.

این شرکت در اطلاعیه‌ای اعلام کرده است که از این پس درخواست‌ها به ترتیب زمانی که ارسال شده اند مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد تا در صورت تأیید، حذف اطلاعات شخصی مورد نظر کاربران آغاز شود.
البته از آنجا که هر یک از درخواست‌ها باید به طور جداگانه و با تحقیق و تفحص بررسی شود بنابراین شهروندان اروپایی باید اندکی صبور باشند ولی انتظار می‌رود این روند در مدت زمانی کوتاه سرعت بیشتری بگیرد.

«حق فراموشی» از اسپانیا تا دادگاه عالی اروپا
«حق فراموشی» در گوگل سال‌هاست که در اتحادیه اروپا به ویژه فرانسه و همچنین کشورهای دیگری همچون آرژانتین در سال‌های اخیر مورد بحث است اما بسیاری آن را با آزادی بیان مغایر می دانستند و آن را نوعی سانسور تلقی می کردند؛ موضوعی که بسیاری جلوی آن قد علم کرده بودند اما با شکایت یک مرد اسپانیایی از گوگل این مسأله وارد مرحله دیگری شد.

داستان از این قرار بود که «حق فراموشی» گوگل با شکایت یک مرد اسپانیایی جرقه خورد و شعله‌های آن کم کم در هر ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا زبانه کشید.

این مرد اسپانیایی درخواست پاک شدن ماجرای به مزایده گذاشته شدن خانه اش در سال ۱۹۹۸ را داشت؛ خانه ای که به دلیل ناتوانی در پرداخت وام در آستانه مزایده قرار داشت و این موضوع ۱۵ سال قبل درمقاله‌های ۲ روزنامه به چاپ رسیده بود.

این مرد مدعی شد ازآنجا که وی بعداً موفق به پرداخت بهای این خانه شده و آن را دوباره تصاحب کرده است دلیلی ندارد کسی از این ماجرای شخصی وی بااطلاع شود.

وی در شکایت خود علیه گوگل، این کار را نقض حریم خصوصی و حقوق شهروندی عنوان کرد و خواستار برداشته شدن این متن از فضای مجازی شد. البته دادخواست وی پس از رسیدگی در آژانس حفاظت از اطلاعات اسپانیا به دلیل قانونی بودن روند پرونده، به جایی نرسید و اعتراض وی وارد شناخته نشد.

اما با این حال به دلیل اصرار بیش از حد این مرد، دادگاه پذیرفت که شکایت و دادخواستی علیه گوگل تنظیم کرده و خواستار حذف این سند شود.

با این دادخواست، گوگل در دادگاهی در اسپانیا محکوم شد و این طرح دعوی پس از ۲ سال سرانجام به دادگاه اروپا رسید و در نهایت در ۳۰ مه ۲۰۱۴ دادگاه به نفع این شهروند اسپانیایی رأی داد؛ اتفاقی که موجی گسترده در پی داشت و بسیاری از افراد دیگر نیز که به هر دلیل علاقه ای به وجود اطلاعات شخصی خود در فضای مجازی نداشتند وارد عمل شدند.

طوری که با گذشت کمتر از ۲۴ ساعت از صدور این حکم ۱۲ هزار تقاضا به شرکت گوگل ارسال شد و با دریافت این تعداد درخواست، این حکم با وجود اعتراض گروه‌های مختلف مورد پذیرش این غول دنیای فناوری قرار گرفت و این رقم در ۵ روز نخست به ۴۱ هزار مورد رسید.

پس از مدتی نیز گوگل با پذیرفتن این حکم، فرمی ویژه را روی شبکه اینترنت قرار داد تا شاکیان دقیقاً مشخص کنند با نمایش چه بخشی از این اطلاعات در فضای وب مشکل دارند و چرا.

این عمل گوگل نیز واکنش بسیاری از شهروندان اروپا را به همراه داشت و تنها در مدت ۲۰ روز بعد از قرار گرفتن این فرم ویژه بر روی وب، میزان تقاضاها از مرز ۵۰ هزار مورد نیز گذشت. بررسی هر تقاضا مدت زمان زیادی طول می کشد و گفته می شود برای ۴۱ هزار تقاضای قبلی باید ۲۰ نفر به طور تمام وقت پرونده‌ها را بررسی کنند.

در قالب این پرونده‌ها مردم اروپا می خواهند اطلاعاتی خاص مربوط به برهه ای مشخص از زمان زندگی شان را به طور کامل از موتور جست و جوی گوگل حذف کنند که این اطلاعات می‌تواند مربوط به اخبار، عکس، ویدیو، صدا و... آنها باشد و شخص سومی نتواند به این اطلاعات دسترسی داشته باشد.

یک بخش ویژه برای بررسی حق فراموشی
با وجودی که پروژه «حق فراموشی» آغاز شده است ولی همه می دانند که این تقاضاها زمان زیادی از گوگل می‌گیرد و البته هنوز هم بسیاری به این موضوع مشکوک هستند که گوگل تا چه اندازه می‌تواند بین راضی نگه داشتن کاربران و گروه‌هایی که برای آزادی بیان تلاش می کنند موفق عمل کند.

با توجه به حساسیت موضوع، بخش ویژه ای در گوگل با نام Google's legal department ایجاد شده تا درخواست‌های کاربران مورد بررسی قرار گیرد. در این بخش «اریک اشمیت» مدیرعامل شرکت گوگل، «دیوید دروموند» مشاور وی و همچنین «جیمی ولز» بنیانگذار ویکی پدیا و «لوچیانو فلوریدی» فیلسوف موسسه اینترنت آکسفورد حضور دارند تا درباره درخواست‌های ارسالی تصمیم بگیرند هرچند «اریک اشمیت» این موضوع را بسیار سخت می‌داند و از این امر رضایت چندانی ندارد.

وی در این باره می‌گوید: این تصمیم درواقع، مرزی بین حق دانستن و ندانستن و سانسور است که نمی توان برای آن نظر قطعی و مشخصی داد.
همچنین اعضای این بخش تصمیم گرفته‌اند گوگل در پایین هر صفحه که بخش یا کلمه‌ای از آن حذف می‌شود علامتی قرار بگیرد تا مشخص شود که از این متن چیزی پاک شده است چون آن را حق مردم می‌دانند.

از آنجا که در حال حاضر ممکن است بخشی از بررسی این درخواست‌ها به طور سلیقه‌ای انجام شود و مشکل دیگری دامان گوگل را بگیرد قرار است اعضای این بخش و همچنین ناظران حمایت از اطلاعات اروپا در بروکسل گرد هم بیایند تا یک شیوه‌نامه مناسب برای بررسی درخواست‌ها تدوین شود هرچند ممکن است تهیه این شیوه‌نامه تا سپتامبر طول بکشد.

البته گفته می‌شود این مسأله در درازمدت فقط به گوگل، آن هم در اروپا ختم نمی‌شود و در صورت اجرای درست این طرح، این موضوع به تدریج دامان یاهو، مایکروسافت و... را نیز خواهد گرفت و «حق فراموشی» در سراسر جهان فراگیر می‌شود.