ایتنا- سرعت توسعه فناوری به بالاترین سطح خود رسیده است و به همین نسبت میزان تولید زباله‌های الکترونیکی افزایش یافته است.

فناوری به‌سرعت پیشرفت می‌کند، انواع جدید دستگاه‌های الکترونیکی هر روز به دست کاربران جهانی می‌رسند، سرعت توسعه فناوری در سال ۲۰۱۴ به بالاترین سطح خود در تاریخ رسیده است و به همین نسبت میزان تولید زباله‌های الکترونیکی افزایش یافته است.

سازمان ملل متحد بر اساس جدیدترین بررسی خود اعلام کرد سالانه به طور میانگین ۵۰ میلیون تن زباله الکترونیکی در جهان تولید می‌شود و از این رقم امریکا به‌تنهایی ۳/۳ میلیون تن و چین ۶/۲ میلیون تن را به خود اختصاص می‌دهد.

در کشور امریکا هر سال حداقل ۱۰۰ میلیون دستگاه تلفن همراه، ۵/۴۷ میلیون دستگاه انواع رایانه و ۲۵ میلیون دستگاه تلویزیون دور انداخته می‌شوند و البته بیش از ۷۰ درصد آنها در حالی از رده خارج می‌شوند که هنوز عمر مفیدشان به اتمام نرسیده است.

سال ۲۰۲۰ وداع با شارژ الکترونیکی
بنا بر آمارهای منتشر شده گفته می‌شود که ۲۰۲۰ سال پایان استفاده از یخچال، تلویزیون، تلفن همراه، رایانه شخصی، مانیتور، اسباب‌بازی الکترونیکی و هر محصول دیگری خواهد بود که مبتنی بر باتری یا شارژرهای الکترونیکی امروزی کار می‌کنند و احتمال می‌رود که در آن سال بیش از ۱۰۰ میلیون تن از این دستگاه‌ها دور ریخته شود.

این آمارها در حاشیه کنفرانس سازمان ملل متحد برای اجرای طرحی با نام «حل بحران زباله الکترونیکی» (StEP) مطرح شده است که به موجب آن تمام دولت‌ها، صنایع، سازمان‌های غیردولتی، مراکز علمی و... موظف می‌شوند تکلیف این زباله‌های مخرب را هرچه سریع‌تر روشن کنند.

سازمان ملل متحد برای انتشار گزارش خود در این زمینه یک نقشه الکترونیکی از جهان منتشر کرده است که نشان می‌دهد در هر نقطه از کره خاکی چه میزان زباله الکترونیکی وارد طبیعت می‌شود. این گزارش بر اساس اطلاعات به‌دست آمده از ۱۸۴ کشور جهان تدوین شده است و در آن گفته شده که در سال گذشته میلادی ۹/۴۸ میلیون تن زباله الکترونیکی در سراسر جهان تولید شد و اگر جمعیت جهان را حدود ۷ میلیارد نفر محاسبه کنیم، می‌توان گفت در سال ۲۰۱۳ میلادی به‌ازای هر یک نفر ۷ کیلوگرم زباله الکترونیکی ایجاد شد.

البته این رقم همچنان رو به افزایش است و پیش‌بینی می‌شود که تنها در سال ۲۰۱۷ میلادی ۴/۶۵ میلیون تن زباله الکترونیکی در جهان تولید شود که برای روشن‌تر شدن قضیه این میزان زباله الکترونیکی را می‌توان ۲۰۰ برابر بزرگتر از آسمانخراش ۱۰۲ طبقه Empire State نیویورک یا ۱۱برابر بزرگتر از هرم بزرگ باستانی مصر دانست.

کالبد شکافی تلفن‌همراه
در شرایط کنونی عمر مفید پیشرفته‌ترین گوشی هوشمند موجود در بازار بین ۱۸ تا ۲۴ ماه محاسبه می‌شود. این مسأله نشان می‌دهد هر تلفن همراه جدیدی که در بازار فروخته می‌شود، جایگزین یک محصول قدیمی خواهد شد و اگر قرار باشد در این زمینه بر اساس «قانون مور» جلو برویم، در چند سال آینده سرعت جایگزینی دستگاه‌های الکترونیکی جدید با مدل‌های قدیمی بیشتر خواهد شد.

بر اساس پیش‌بینی‌های مرکز تحقیقاتی گارتنر تا پایان سال ۲۰۱۴ میلادی بیش از ۸/۱ میلیارد دستگاه تلفن همراه در سراسر جهان فروخته می‌شود و در مقابل حدود یک میلیارد دستگاه تلفن همراه قدیمی هم برای همیشه کنار گذاشته می‌شود و البته تنها ۳ درصد آنها بازیافت می‌شوند.

هر دستگاه تلفن‌همراه به طور میانگین ۳۰۰ میلی‌گرم نقره و ۳۰ میلی‌گرم طلا دارد و با این توضیح اگر فقط تلفن‌های همراهی که امسال کنار گذاشته می‌شوند را بازیافت کنیم ۳۰ هزار کیلوگرم طلا و ۳۰۰هزار کیلوگرم نقره به‌دست می‌آید.

این ماجرا را می‌توان به گونه‌ای دیگر محاسبه کرد. از آنجایی که قرار است تا پایان سال‌ جاری میلادی ۸/۱ میلیارد دستگاه تلفن همراه در سراسر جهان فروخته شود، ارزش دو فلز یاد شده در این گوشی‌ها به بیش از ۵/۲ میلیارد دلار می‌رسد.

تلفن‌های همراه با انواع فلزات گران‌بها از جمله مس، روی، سرب، بریلیوم، تانتالوم، طلا، نقره و... ساخته می‌شوند و در کنار آن دیگر مواد از جمله پلاستیک و شیشه به کار گرفته می‌روند. با این وجود علم امروزی به اندازه‌ای پیشرفت کرده است که فقط می‌توان ۱۷ مورد از مواد به‌کار رفته در تلفن‌های همراه را به میزان ۹۵ درصد بازیافت کرد که البته همین اتفاق هم می‌تواند کره زمین را از مرگ حتمی نجات دهد.

حقایق اصلی زباله‌های الکترونیکی
گزارشی که سازمان ملل متحد به صورت جامع و با جزئیات کامل در مورد وضعیت هر یک از کشورهای جهان در زمینه تولید زباله‌های الکترونیکی منتشر کرده، بسیار نگران‌کننده است.

با اینکه بسیاری از کشورها این نگرانی را درک می‌کنند و برای حل آن مراکز ویژه بازیافت زباله‌های الکترونیکی راه‌اندازی کرده‌اند، اما همچنان بخش اعظم این محموله خطرناک وارد کشورهای آفریقایی می‌شود.

گزارش سازمان ملل ۱۱ حقیقت در مورد زباله‌های الکترونیکی را به قرار زیر اعلام کرده است:
۱- بین ۸۰ تا ۸۵ درصد محصولات الکترونیکی در مراکز دفن زباله یا کوره‌های زباله‌سوز انداخته می‌شوند که این کار مواد سمی را به صورت مستقیم وارد هوا می‌کند.

۲- زباله‌های الکترونیکی ۲درصد از تمام زباله‌های تولید شده در امریکا را شامل می‌شوند. اما ۷۰ درصد مواد سمی موجود در این کشور را همین دستگاه‌های الکترونیکی بی‌فایده تولید می‌کنند. این مواد سمی به‌صورت مستقیم روی سیستم عصبی بدن، خون و کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد.

۳- سالانه بین ۵۰ تا ۶۰ میلیون تن مکعب زباله الکترونیکی در جهان تولید می‌شود.

۴- تلفن‌های همراه بیش از دیگر دستگاه‌های الکترونیکی فلزات گرانبها از جمله طلا و نقره را شامل می‌شوند. امریکایی‌ها به واسطه تلفن‌های همراهی که هر ساله از رده خارج می‌کنند بیش از ۱۰۰ میلیون دلار طلا و نقره را دور می‌ریزند.

۵- اگر تمام توان کشورهای جهان را به‌کار بگیریم تنها ۵/۱۲درصد از کل زباله‌های الکترونیکی را می‌توان بازیافت کرد.

۶- از بازیافت یک میلیون دستگاه تلفن همراه حدود ۱۷ هزار کیلوگرم مس، ۳۵۰ کیلوگرم نقره، ۳۵کیلوگرم طلا و ۱۵ کیلوگرم پالادیوم به‌دست می‌آید.

۷- با بازیافت یک میلیون دستگاه لپ‌تاپ سالانه می‌توان انرژی الکتریسیته برای ۳۶۵۷ خانواده امریکایی را تأمین کرد.

۸- زباله الکترونیکی پرسرعت‌ترین نوع زباله‌ای است که در جهان تولید می‌شود و هنوز راهی برای کاهش میزان تولید آن ارائه نشده است.

۹- بخش اعظم آنچه «زباله الکترونیکی» خوانده می‌شود در اصل زباله نیست و کاربران در بیشتر موارد دستگاه‌هایی را کنار می‌گذارند که هنوز می‌توان آنها را فروخت یا از آنها استفاده کرد.

۱۰- برای ساخت یک دستگاه رایانه شخصی و یک مانیتور حدود ۲۵۰ کیلوگرم سوخت فسیلی، ۲۲کیلوگرم ماده شیمیایی و ۵/۱ تن آب استفاده می‌شود که این رقم بیش از وزن یک کرگدن یا یک دستگاه اتومبیل است. این حجم وسیع آب در فرآیند تولید و به‌طور خاص برای خنک کردن تجهیزات کارخانه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۱۱- دستگاه‌های الکترونیکی سمی‌ترین مواد شیمیایی موجود را شامل می‌شوند و تلویزیون‌ها و مانیتورها، تیوب‌های اشعه کاتدی به عنوان یکی از خطرناک‌ترین ماده‌ها را در خود جا داده‌اند.

از آنجایی که این روزها بحران آب به صورت جدی جهانیان را تهدید می‌کند و پیش‌بینی می‌شود تا چند سال آینده مردم به خاطر به‌دست آوردن آب بیشتر با یکدیگر وارد نبرد شوند، سازمان ملل متحد در گزارش خود اعلام کرده است که بازیافت یک باتری لیتیوم-یونی می‌تواند از هدر رفتن ۶۰ هزار لیتر آب جلوگیری کند که این رقم معادل ۳ برابر تمام استخرهای شنا در مسابقات جهانی المپیک است.


منبع: روزنامه ایران - میثم لطفی