ايتنا - پنجره‌ای که دنیای کامپیوتر را متحول کرد

روز چهارشنبه هفته گذشته، مایکروسافت اولین نگاه جامعش به ویندوز ۱۰، نسخه بعدی از مشهورترین محصولش را ارائه داد. انتظار می‌رود که مایکروسافت از تغییرات افراطی و اساسی که در ویندوز ۸ اعمال کرده بود فاصله گرفته و تفاوت‌های میان ویندوز روی کامپیوتر شخصی، تبلت و گوشی موبایل را ساده‌تر کند.

با این اوصاف بد نیست نگاهی بیندازیم به مسیری که مایکروسافت با ویندوز از سال ۱۹۸۵ تا حالا برای متحول کردن دنیای کامپیوتر و تجربه‌های دیجیتالی کاربران، طی کرده است.

سال ۱۹۸۵: ویندوز ۰/۱- اولین نسخه از ویندوز به‌طور اساسی یک لایه ساده روی سیستم‌عامل MS‌DOS بود؛ کاراکتری بر اساس سیستم‌عاملی که از آن پس روی اغلب کامپیوترهای شخصی اجرا می‌شد. اولین نسخه از سیستم‌عامل ویندوز چندان به‌طور گسترده‌ مورد استفاده قرار نگرفت.

سال ۱۹۸۷: ویندوز ۰/۲-این نسخه از ویندوز در واقع اولین سیستم‌عاملی بود که امکان اجرای برنامه‌های Microsoft Word و Excel را داشت. دومین نسخه ویندوز همچنین باعث شد تا اپل شکایتی را با نام «نگاه و احساس کن» علیه مایکروسافت مطرح کند. اپل که معتقد بود مایکروسافت بعضی عناصر مکینتاش و لیزا را کپی‌برداری کرده است، در این دادگاه برنده نشد.

سال ۱۹۹۰: ویندوز ۰/۳- در این نسخه ویندوز مایکروسافت توانست با بعضی آیکون‌های گرافیکی مانند Program Manager جزئیات اساسی باقی مانده از MS‌DOS را پنهان کند. با این اوصاف هیچ تعجبی ندارد که این نسخه از ویندوز اولین نسخه واقعا محبوب آن باشد.

سال ۱۹۹۱: ویندوز ۱/۳- نسخه‌ای از ویندوز که واقعا بر اساس استانداردهای سازگار با اغلب کامپیوترهای شخصی ساخت شرکت IBM در اوایل دهه ۱۹۹۰، طراحی و تولید شده بود. این نسخه ویندوز همچنین آخرین نسخه‌‌ای بود که شباهت‌های MS‌DOS را با خود داشت.

سال ۱۹۹۵: ویندوز ۹۵-ویندوز ۹۵ تحول بزرگی در مقایسه با نسخه‌های قبلی بود. این نسخه ویندوز تاکید زیادی روی فضای دسکتاپ و معرفی آیکون‌هایی برای تقریبا هر چیزی داشت. Internet Explorer، Recycle Bin و کلید Start همه در همان جا ارائه شده بودند.
طراحی اولیه ویندوز از اینجا تا زمان ارائه ویندوز ۸ که در سال ۲۰۱۲ به بازار آمد، به سختی تغییر کرد. درک اینکه ویندوز ۹۵ در زمان ارائه‌اش چقدر محصول بزرگ و مهمی بود، شاید سخت باشد.
در رویداد معرفی این نسخه ویندوز «جی لنو» به بیل گیتس روی صحنه پیوست. آهنگی ویژه برای تبلیغات این محصول ساخته شد و مردم برای خرید آن صف کشیدند؛ درست مانند آنچه این روزها برای iPhone می‌بینیم.

سال ۱۹۹۸: ویندوز ۹۸- اگر چندان با ویندوز ۹۵ مشکلی ندارید، آن را تغییر ندهید. این جمله‌ای بود که در آن روزها از اغلب کارشناسان و کاربران حرفه‌ای شنیده می‌شد. ویندوز ۹۸ در واقع نسخه به روز شده ویندوز ۹۵ بود و درست مانند همان نسخه قبلی کار می‌کرد، اما چند قابلیت بیشتر داشت.

سال ۲۰۰۰: ویندوز ME یا Millennium Edition- این نسخه ویندوز اساسا همان ویندوز ۹۸ بود با بعضی امکانات و قابلیت‌های مصرفی جدید. این نسخه ویندوز چندان فروش خوبی نداشت. اغلب مردم منتظر ورود ویندوز XP بودند که در آن زمان قرار بود به‌زودی روانه بازار شود.

سال ۲۰۰۰: ویندوز برای Pocket PC- تقریبا در همان زمان مایکروسافت شروع به عرضه نسخه‌هایی از ویندوز برای ابزارهای موبایل و قابل حمل کرد. این سیستم‌عامل در واقع کاملا متفاوت و بر اساس تکنولوژی به نام ویندوز CE بود. مایکروسافت تلاش می‌کرد تا جایی که می‌تواند برند خودش را در این صنعت توسعه بدهد.

سال ۲۰۰۱: ویندوز XP- در این سال بالاخره ویندوز XP به بازار عرضه شد. این نسخه ویندوز در واقع بزرگ‌ترین به‌روزرسانی ویندوز از زمان عرضه ویندوز ۹۵ بود و اولین نسخه مصرفی ویندوز که کاملا از MS‌DOS مجزا و متمایز شده بود.
ویندوز XP از همان تکنولوژی بهره می‌برد که در ویندوز NT هم به‌کار می‌رفت. ویندوز NT نسخه‌ای از ویندوز بود که در سرورها و کامپیوترهایورک استیشن به‌کار می‌رفت.

سال ۲۰۰۵: ویندوز موبایل ۵- در همین حال مایکروسافت همچنان نسخه‌های جدیدی از ویندوز موبایل را ارائه می‌کرد و سعی داشت با گوشی‌های BlackBerry و Nokia که در آن زمان بازار را در دست داشتند، رقابت کند. آن موقع تصوری از ورودی iPhone به بازار و تغییر همه چیز وجود نداشت.

سال ۲۰۰۶: ویندوز Vista-پنج سال طول کشید تا مایکروسافت این نسخه ویندوز را تولید کند و با این حال اشتباهات و مشکلات مختلفی هم در آن وجود داشت. بنابراین این ویندوز چندان مورد توجه قرار نگرفت و استیو بالمر مدیرعامل وقت مایکروسافت گفت که زمان و تلاشی که این شرکت برای تولید Vista صرف کرده است به جای آنکه همان را صرف یافتن فرصت‌های جدید در حوزه موبایل کند‌ یکی از بزرگ‌ترین حسرت‌های او خواهد بود.

سال ۲۰۰۷: ویندوز موبایل ۶- این زمان، زمانی بود که همه چیز واقعا شروع به تغییر کرد. ویندوز موبایل ۶ ادامه پلت‌فرم موبایلی پنج ساله مایکروسافت بود و در ماه فوریه سال ۲۰۰۷ به بازار آمد؛ درست بعد از معرفی اولین گوشی iPhone.
این سیستم‌عامل همچنان برای استفاده با قلم و کیبورد طراحی شده بود و نه لمس انگشتی و به طرز عجیبی در برابر iPhone ، ابتدایی و ناقص به نظر می‌رسید. اما مایکروسافت سعی داشت رقابت را نبازد و استیو بالمر می‌گفت که باید به کسی که برای یک موبایل هوشمند ۵۰۰ دلار می‌پردازد، شک کرد.
سال ۲۰۰۹: ویندوز ۷- خوشبختانه مایکروسافت توانست بعد از شکست ویندوز Vista با عرضه ویندوز ۷ خودش را بازیابی کند.
این نسخه جدید ویندوز اساسا نسخه‌ای تمیزتر از Vista با طراحی پایدارتر بود. ویندوز ۷ هنوز هم در میان کاربران تجاری بسیار محبوب است. در واقع یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی ویندوز ۱۰ این است که چطور می‌توان کاربران تجاری را قانع کرد تا ویندوز ۷ خودشان را به ویندوز ۱۰ به‌روزرسانی کنند.

سال ۲۰۱۰: ویندوزفون- در همان زمانی که مایکروسافت به دنبال یافتن پاسخی به iPhone بود، اولین نسخه از ویندوز فون را به بازار عرضه کرد.
نسخه‌ای تمیز و کامل از ویندوز موبایل با طراحی سازگار با تماس لمسی و قابلیت‌های جدید. با این حال اما iPhone و اندروید از مدتی پیش در حال رشد بودند و پلت‌فرم‌های جدید چندان فرصتی برای رقابت نداشتند.

سال ۲۰۱۲: ویندوز ۸- iPad در سال ۲۰۱۰ به بازار آمده بود و موفقیت‌های اولیه‌اش مایکروسافت را وارد چالش دیگری کرده بود. مایکروسافت به جای آنکه به موفقیت ۳۰ ساله‌اش در عرصه کامپیوترهای شخصی ادامه بدهد، مفاهیم مختلفی را از سیستم‌عامل ناموفق ویندوزفون آورد و آنها را در نسخه اصلی ویندوز ارائه کرد.
هدف این بود که سیستم‌عاملی ساخته شود که در تبلت‌های صفحه لمسی هم قابل استفاده باشد تا بتواند با iPad رقابت کند و هم در کامپیوترهای شخصی معمولی به‌کار رود. رابط اصلی این ویندوز هیچ کلید Start نداشت و پر از آیکون‌های جعبه‌مانند رنگی و بزرگ بود که فقط کارهای ساده و اساسی را که با ویندوز انجام می‌شد تغییر دادند.

سال ۲۰۱۲: ویندوزفون ۸- مایکروسافت همچنین در این سال پلت‌فرم موبایل خودش را هم به روز کرد و همزمان با ویندوز ۸ به بازار معرفی و عرضه کرد. در ابتدا ویندوزفون ۸ مانند نسخه‌های قبلی به نظر می‌رسید، اما قابلیت‌های جدید زیادی در آن اضافه شده بود که همه براساس همان تکنولوژی ویندوز NT بودند اما این تغییر هم کمک زیادی به مایکروسافت نکرد. ویندوزفون همچنان با فاصله زیادی از iOS و اندروید در جایگاه سوم بازار ابزارهای موبایل قرار دارد.

سال ۲۰۱۴: ویندوز و ویندوزفون ۱/۸- سال گذشته میلادی هم مایکروسافت هر دو سیستم‌عامل‌های ویژه کامپیوترهای شخصی، تبلت‌ها و موبایل خود را به روز کرده و تلاش کرد تا آنها را به هم نزدیک‌تر کند. در این سیستم‌عامل جدید تغییرات مختلفی مانند بازگرداندن منوی Start به صفحه اصلی اعمال شد.