ایتنا - در دوردستترین نواحی کیهان، کهکشانها در حال مرگ هستند؛ دیگر ستارهای در آنها تشکیل نمیشود و ستارهشناسان مشتاقاند دلیل این پدیده را بدانند.
نخستین پروژه بزرگ کانادایی امیدوار است بتواند با استفاده از یکی از تلسکوپهای پیشتاز جهان، از این مسأله سر در بیاورد. این برنامهٔ جدید که بررسی وریتیکو (VERTICO) نامیده میشود، با جزئیات تمام به این مورد میپردازد که چطور کهکشانها توسط محیط اطرافشان از بین میروند.
به گزارش ایتنا و به نقل از Space، این گروه پژوهشی متشکل از بیش از ۳۰ متخصص است که برای نقشهبرداری از گاز هیدروژن مولکولی، از تلسکوپی بزرگ و پیشرفته با نام آلما (ALMA) استفاده میکنند. ستارگان جدید با وضوح بالا در میان ۵۱ کهکشان در نزدیکترین خوشهٔ کهکشانی موسوم به «خوشهٔ سنبله» (Virgo)، از سوخت حاصل از این گاز پدید میآیند.
تلسکوپ آلما که در سال ۲۰۱۳ با هزینهای بالغ بر ۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار ساخته شد، مجموعهای است از بشقابهای متصل رادیویی که در ارتفاع ۵ هزار متری در صحرای آتاکاما واقع در شمال کشور شیلی قرار گرفته است. در واقع آلما پروژهای بینالمللی است میان اروپا، ایالات متحده، کانادا، کره جنوبی، تایوان و شیلی.
گفتنی است حضور کهکشانها در کنار دیگر کهکشانهای واقع در یک خوشه، سبب میشود تا پلاسمای میانکهکشانی بهسرعت گاز آنها را در فرایندی خشن از میان ببرد. به گزارش ایتنا، این بدان معنی است که هنگامی که سوخت لازم را از فرایند شکلگیری ستاره خارج کنید، در واقع زمینه لازم برای کشتن آن کهکشان را فراهم کردهاید.
افزون بر این، دمای بالای خوشهها نیز میتواند سبب توقف سرمایش گاز داغ و جلوگیری از تراکم آن بهشکل کهکشان گردد. در این حالت، اگرچه گاز موجود در کهکشان بهطور فعال توسط محیط از بین نمیرود؛ بلکه در هنگام تولید ستاره، مصرف میگردد. این فرایند منجر به توقف آهسته و گریزناپذیر تشکیل ستاره میشود که «انسداد» نامیده میشود.
با اینکه این فرایند تا حد قابلملاحظهای متغیر است، ولی در هر حالت، نشانی یکتا و قابلشناسایی از گاز مولد ستاره در کهکشان برجای میماند. ورتیکو نیز بهعنوان یک همکاری بینالمللی، کوشش میکند با کنار هم قرار دادن این نشانها، از چگونگی ایجاد تغییرات در کهکشانها توسط خوشهها، تصویری مناسب ترسیم کند. در این راه، تجارب چندین سالهٔ دانشمندان میتوانند به آنها کمک کنند تا بهمنظور دریافتن نحوه مشارکت محیط اطراف در تکامل کهکشان، اطلاعات و بینش لازم برای حل این معمای علمی را بدست بیاورند.