ايتنا - انبساط کیهان چه پیامدهایی خواهد داشت؟

ایتنا - آیا انبساط کیهان به‌ این معناست که سیاره‌ها دیگر به‌دور ستاره‌ها گردش نخواهند کرد؟

انبساط کیهان مطمئناً موضوع بسیار جذابی است. اما با قضاوت از روی مشاهدات جاری بر نرخ انبساط، نمی‌توانیم آینده‌ای قابل پیش‌بینی تصور کنیم مبنی بر اینکه اشیاء آنچنان از یکدیگر دور شوند که گرانش دیگر بر آنها تأثیری نداشته باشد. در واقع، قمرها همچنان به گردش خود دور سیارات ادامه خواهند داد، سیارات به چرخش خود به‌دور ستارگان ادامه خواهند داد و ستارگان نیز همچنان سبب شکل‌گیری کهکشان‌ها خواهند شد تا اینکه همان ستارگان منفجر شوند و سیارات و قمرهای اطرافشان را نابود کنند.

چرا؟ فرض کنیم دو اتومبیل در بزرگراه در حال حرکت هستند و یکی ۱۰ متر از دیگری جلوتر است. اگر کیهان در حال انبساط باشد، در اینصورت از لحاظ تئوری، با گذشت زمان فاصلهٔ میان این اشیاء بیشتر و بیشتر خواهد شد. ولی اگر دومین خودرو با شتاب نه‌چندان زیادی حرکت کند، خواهد توانست بر اثر انبساط غلبه کند و همان فاصلهٔ ۱۰ متری را از نخستین اتومبیل حفظ نماید.

در مقیاس‌های بزرگ نیز، به‌نظر نمی‌رسد که گرانش بر اثر انبساط غلبه کند. گرانش برخی از ساختارها همچون ابَرخوشه‌های کهکشانی را درهم‌فشرده نکرده و این ساختارها تا ابد به هم نخواهند چسبید. سرانجام آنها نیز از یکدیگر فاصله خواهند گرفت و دیگر ابرخوشه نخواهند بود؛ بلکه به کهکشان‌های انفرادی تبدیل خواهند شد.

اما وقتی که راجع به اشیاء کوچکتری همچون ستارگان، سیارات و خود کهکشان‌ها صحبت می‌کنیم، اثرات نیروها همچون نیروهای الکترومغناطیسی و هسته‌ای، بسیار نمایان‌تر می‌شوند. این نیروها و حتی خود گرانش، به غلبه بر اثرات انبساط کیهان در مقیاس‌های کوچکتر، کمک شایانی می‌کنند. تنها لازم است نیروهایی داشته باشیم که بزرگتر یا برابر با سرعت انبساط باشند و البته هنگامی که فاصلهٔ میان اشیاء کمتر است، این امر بسیار ساده‌تر خواهد بود.

از سوی دیگر، باید گفت تمامی این فرضیه‌ها بستگی به این دارند که نرخ انبساط با گذشت زمان تغییرات قابل ملاحظه‌ای داشته باشد. اما تا آنجا که می‌دانیم، کهکشان راه شیری کلیت خود را حفظ خواهد کرد. کرهٔ زمین همچون دیگر سیارات به‌دور خورشید خواهد چرخید، تا زمانی که خورشید منفجر شود و به یک ابرنواختر تبدیل گردد. همین امر دربارهٔ دیگر سامانه‌های ستاره‌ای و کهکشان‌ها نیز صادق است.

اما چیزی که از دست خواهیم داد، خوشه‌های بزرگتر متشکل از صدها هزار کهکشان خواهد بود؛ چرا که نمی‌توانند از نرخ انبساط کیهان پیشی بگیرند و سرانجام آنقدر از یکدیگر فاصله خواهند گرفت که دیگر تأثیری بر روی هم نخواهند داشت.