ایتنا - دامنه‌های مجاز و معتبر در واقع پسوندهایی هستند که توسط کمیته مخصوص تأیید و تصویب پسوندها یعنی آی‌کن (ICANN) تأیید شده باشند.

با ادامه‌دار شدن روند مسدود شدن سایت‌های ایرانی با دامنه دات‌کام و سوءاستفاده آمریکا از دسترسی خود به آی‌کن به‌عنوان نهاد تایید و تصویب پسوندها، مدیران دولتی و حاکمیتی باید تمهیداتی را در نظر بگیرند که ممکن است آمریکا روزی کل دامنه‌های دات‌کام را برای ایران ببندد.

به گزارش ایتنا از ایسنا، دامین یا دامنه (Domain) نامی است که وب‌سایت از طریق آن قابل دستیابی بوده و از دو بخش نام و پسوند تشکیل شده است. پسوندهای مجاز و معتبر در واقع پسوندهایی هستند که توسط کمیته مخصوص تأیید و تصویب پسوندها یعنی آی‌کن (ICANN) تأیید شده باشند. سازمان آی‌کن یک نهاد غیرانتفاعی در آمریکا است که با مجوز وزارت بازرگانی آمریکا، مدیریت تمام دامنه‌های جهان را در اختیار دارد و تخصیص دامنه‌ها و حفاظت از مالکیت این دامنه‌ها بر عهده اوست.

روزهای پایانی دی ماه سال گذشته بود که یک شرکت ایرانی ارائه‌دهنده خدمات صوت و تصویر آنلاین از دسترس خارج شد و مدیرعامل آن علت این اتفاق را تحریم‌های بین‌المللی شرکت ثبت‌کننده‌ دامنه اعلام کرد و یک روز طول ‌کشید تا با جابجایی دامنه به خدمت‌دهنده دیگری، مشکل حل شود. اوایل بهمن‌ماه نیز دامنه دات‌کام‌ یک خبرگزاری به بهانه تحریم‌ها و وابستگی این خبرگزاری به سپاه پاسداران از دسترس خارج شد.

در اقدام دیگری، مدیر مسئول روزنامه «ایران» روز ششم اردیبهشت امسال از مسدود شدن دامنه سایت رسمی این روزنامه توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا خبر داد و گفت: دامنه رسمی سایت روزنامه ایران به آدرس iran-newspaper.com توسط دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (اوفک) مصادره و مسدود شد.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در حساب توییتری خود در واکنش به این موضوع نوشت: جمهوری اسلامی ایران قویا تصمیم خزانه‌داری آمریکا در مسدودسازی دسترسی به دامنه اینترنتی رسانه‌های ایرانی را که مغایر با اعلامیه جهانی حقوق بشر و آزادی بیان است، محکوم می‌کند. اقدام این رژیم در ساکت کردن جریان رسانه‌ای بدیل، آمریکا را به نقض‌کننده اصلی نظم قانون محور بین‌الملل تقلیل داده است.

مالکیت معنوی بخشی از فلسفه اینترنت است
در این راستا پوریا آسترکی -کارشناس فناوری اطلاعات- با بیان اینکه فلسفه اینترنت بر مبنای آزادی دسترسی و انتشار است، گفت: بخشی از این آزادی در مالکیت معنوی تعریف شده است. اگر مالکیت معنوی مورد اعتماد جهانی نباشد، اینترنت معنای خود را از دست می‌دهد. تعریف www یعنی شبکه جهانی وب و اگر قرار باشد این شبکه جهانی مورد  دسترسی من یا مالکیت من در ایران یا هر کشور دیگر با آمریکا فرق کند، دیگر از هویت تعریف‌شده برایش فاصله گرفته است.

وی در ادامه با تاکید بر اهمیت مالکیت دامین بیان کرد: دامنه‌های اینترنتی، آدرس دسترسی به هر سایت و هویت آن سایت است و مالکیت آنها مانند یکی از اساسی‌ترین حقوق در فعالیت آنلاین به شمار می‌رود. حتی زمانی که دو کشور با هم در جنگ باشند یا دولتی با شهروندش در جنگ باشد، لغو مالکیت دامنه موضوع محدودی است. در ایران هم ممکن است دامنه‌ای از دسترس خارج یا سایتی فیلتر شود، اما ضبط دامنه توسط دولت به دلیل‌ تخلف اتفاق نمی‌افتد، زیرا تمام حقوق معنوی یک وب‌سایت به دامنه‌اش بستگی دارد.

این کارشناس فناوری اطلاعات با بیان اینکه این اتفاق از دیدگاه مالکیت معنوی در اینترنت پدیده‌ای مهم و کمیاب است که کل سازمان مدیریت دامنه‌های جهانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و مخدوش می‌کند، گفت: سازمان آی‌کن یک نهاد غیرانتفاعی در آمریکا است که با مجوز وزارت بازرگانی آمریکا، مدیریت تمام دامنه‌های جهان را در اختیار دارد و تخصیص دامنه‌ها و حفاظت از مالکیت این دامنه‌ها بر عهده اوست. اینکه آمریکا بخواهد از دسترسی خود به آی‌کن سوءاستفاده کند، نشان‌ می‌دهد مدیریت دامنه‌های جهانی باید از انحصار آمریکا به این شکلی که وجود دارد خارج شود.

فیلترینگ از داخل و تحریم‌ها از خارج
آسترکی با اشاره به مشکلات مربوط‌به تحریم‌های فناوری بیان کرد: کسانی که در حوزه ICT در ایران فعالیت می‌کنند عمدتا با دو مشکل روبه‌رو هستند؛ یکی موضوع فیلترینگ داخلی است که ما را از امکانات و فرصت‌های حرفه‌ای، تجاری، فرهنگی و علمی محروم می‌کند و موضوع دوم، تحریم‌های فناوری یا فناتحریم است. ضبط دامنه‌های رسانه‌های ایرانی، برگ جدیدی در کتاب مفصل تحریم‌های فناوری است.

وی با بیان اینکه تحریم‌های فناوری چند حوزه مهم را دربرمی‌گیرد، توضیح داد: دسترسی به بسیاری از پلتفرم‌ها و نرم‌افزارها و منابع آنلاین برای افرادی که می‌خواهند در ایران از آنها استفاده کنند، چه استفاده فنی و تکنیکی، چه استفاده علمی و رسانه‌ای و چه استفاده تجاری، محدود است. قانونی که آمریکا به آن اتکا می‌کند برای بسیاری از این محدودیت‌ها و تحریم‌ها، قانونی است که قبل از ورود اینترنت به ایران منعقد شد است و مربوط‌به سال‌ ۱۹۹۶ میلادی است.

این کارشناس فناوری اطلاعات ادامه داد: با وجود این، تا کنون کمتر درگیر چنین مساله‌ای بودیم که آمریکا دامنه یک سایت ایرانی را مصادره کند. چند ماه پیش در مورد خبرگزاری فارس به بهانه وابستگی آن به سپاه پاسداران، این کار انجام شد که آن هم قابل توجیه نبود و اما درباره روزنامه ایران، مالکیت دامنه را به اوفک منتقل کردند و در شناسنامه دامنه، اوفک‌هولدینگ مالک دامنه شده است و دامنه یک نهاد رسانه‌ای معتبر را به دفتر کنترل دارایی خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا منتقل کردند.

آسترکی با بیان اینکه این وضعیت بسیار نگران‌کننده است و نشان می‌دهد امنیت اینترنت ما در خطر است، افزود: چه فعالان حوزه در بخش خصوصی و چه مدیران دولتی و حاکمیتی باید مراقب باشند و تمهیداتی را در نظر بگیرند که ممکن است آمریکا روزی کل دامنه‌های دات‌کام را برای ایران ببندد. این موضوع برای سایت‌های حاکمیتی یا سایت‌های بخش خصوصی که اهمیت کلیدی دارند در کشور باید انجام شود و خود را از قید دامنه‌های دات‌کام خلاص کنند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: البته برای اکثر رسانه‌ها و شرکت‌های خصوصی محتمل نیست که چنین مشکلی به وجود بیاید؛ مگر اینکه از طرف سرویس‌دهنده‌ای که دامنه را خریداری کرده اند، به دلیل اینکه آی‌پی وب‌سایتی در ایران است، مورد تحریم قرار بگیرند و به احتمال زیاد برای مالکیت دامنه آنها ریسکی وجود ندارد، اما شرکت‌های خصوصی که سرویسشان در سطح ملی ارائه می‌شود و سازمان‌های دولتی، با تهدیداتی که وجود دارد حتما باید از دامنه‌های آی‌آر استفاده کنند.

این کارشناس فناوری اطلاعات درباره مشکلات مسدود شدن دامنه توضیح داد: روزنامه ایران به ‌عنوان یک نهاد رسانه‌ای که سال‌ها فعالیت داشته و این دامنه ۸۲۰۰ روز تا پیش از اینکه مصادره شود، در مالکیت روزنامه ایران بوده است، سال‌ها روی دامنه‌اش کار شده و محتوا روی آن منتشر شده است. اکنون در این شرایط روزنامه ایران علاوه بر اینکه باید دامنه‌اش را عوض کند، باید از متخصصان موتور جست‌وجو و سئو برای بازآفرینی وضعیت خودش در وب مشورت بگیرد تا نفوذی که طی سال‌ها برایش در وب ایجاد شده بود را برای خود بازسازی کند و شاید بعد از چند ماه با انجام اقدامات مناسب به موقعیت قبل از از دست دادن دامنه اصلی‌اش برگردد.