ايتنا - جوّ زمین پر از میکروب است

ایتنا - اگر احساس تنهایی می‌کنید، به خاطر داشته باشید که موجودات زنده و بی‌شماری وجود دارند که ده‌ها هزار پا بالای سر شما شناور هستند!

از آنجا که دانشمندان مطالب بیشتر و بیشتری در مورد زندگی این موجودات و نحوهٔ تعامل آنها با سطح زمین یاد گرفته‌اند، این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا این موجودات می‌تواند در ابرهای زهره یا سیارات عجیب‌وغریب‌تر هم پنهان شوند یا نه.

به گزارش ایتنا و به نقل از Space، دیوید اسمیت که در مرکز تحقیقات ایمز ناسا در کالیفرنیا به مطالعهٔ زندگی در جوّ می‌پردازد، می‌گوید: «ما انسانها ساکنین کف اقیانوس اتمسفر هستیم و واقعاً نمی‌دانیم مرز بیوسفر زمین تا چه ارتفاعاتی امتداد دارد». او می‌افزاید: «تقریباً در هر جایی که با هواپیما و بالن‌های ناسا نمونه‌برداری می‌کنیم، امضاهای حیات میکروبی را پیدا می‌کنیم».

میکروب‌ها در دو لایهٔ جوّ قرار می‌گیرند. دیانا جنتری (یک دانشمند ایمز) می‌گوید: «میکروب‌ها در تروپوسفر پایینی، بیشتر با خطر خشک شدن مقابله می‌کنند. به‌همین سبب، ابرها برای آنان از جذابیت زیادی برخوردارند». او در ادامه می‌گوید: «اگر شما در جوّ معلق شوید، در معرض خطر از دست دادن سریع آب بدن خود خواهید بود. بنابراین ابرها در سطح پایین، مکانی عالی برای زندگی میکروب‌ها هستند».

در همین حال، گفته می‌شود که زندگی در یک سطح بالاتر، یعنی در استراتوسفر، نیازمند مقابله با شرایط سخت‌تر است؛ چرا که آنجا خشک‌تر و حتی اسیدی است. بدین‌ترتیب، میکروب‌ها معمولاً حداقل باید در حالت خفته باشند و پس از بازگشت به سطح زمین می‌توانند از آن خارج شوند. البته برخی هم می‌میرند و برخی هم پیش از اینکه در جوّ جاروب شوند، می‌میرند.

به‌نظر نمی‌رسد که حتی در بهترین شرایط هم، میکروب‌های جوّی کار بیشتری به‌جز تلاش برای زنده ماندن انجام دهند. آقای اسمیت می‌گوید: «ما تازه درک کرده‌ایم که میکروارگانیسم‌های سطح زمین چگونه به جوّ وارد می‌شوند، چه مدت در آن ارتفاع باقی می‌مانند و آیا از نظر فعالیت یا رشد و تولید مثل در سطح معنی‌داری فعالیت می‌کنند یا نه. باید در این زمینه کارهای بیشتری انجام دهیم و مطالب بیشتری بیاموزیم».

یکی از محدودیت‌های اصلی این است که اگرچه ما به خوبی می‌دانیم سطح زمین بهشتی است که میکروب‌ها می‌توانند در آن به ماجراجویی‌های خود بپردازند، اما سایر مناطق سیاره‌ای منظومه شمسی به‌طور حتم یا به‌احتمال زیاد با زندگی چندان سر سازگاری ندارند؛ هرچند که ممکن است در گذشته‌های دور زیست‌پذیر هم بوده باشند. به‌عنوان مثال، مکانی مانند ناهید برای جستجوی زندگی در جوّ آن، می‌تواند جذابیت داشته باشد و برخی دانشمندان هم اظهار داشته‌اند که قطرات مایع در ارتفاع نزدیک به ۴۸ تا ۶۰ کیلومتر بالاتر از سطح آن، می‌توانند در برابر محیط اسیدی و گرم معروف زهره یک پناهگاه ایجاد کنند.

این شرایط نامساعد برای زندگی به این معنی است که در سیاراتی مانند زهره، زندگی به جای اینکه مانند آنچه در زمین شاهد آن هستیم، برای همیشه در جوّ باقی می‌ماند و این ماندگاری به‌معنای آن است که میکروب‌ها می‌توانند مثلاً در هنگام بالا آمدن و رسیدن به سطح آن تولید مثل کنند.

گانتری خاطرنشان می‌کند که جاذبه، مدام برخی از میکروب‌ها را از یک لایه دنج و راحت می‌دزدد. او می‌گوید: «چالش زندگی در جوّ این است که چون شناور هستید، به دلیل جاذبه و با گذشت زمان، مدام زندگی شما در آنجا به خطر می‌افتد. برای اینکه زندگی بتواند در طولانی‌مدت در جوّ پایدار بماند، باید به‌اندازه کافی سریع تولید مثل صورت گیرد تا این خسارات جبران شود».

سپس به مسئلهٔ آب می‌رسیم. ابرهای زمین، بسیار ویژه هستند؛ آنها تنها ابرهای مدرن جوّی در منظومهٔ شمسی هستند که عمدتاً از بخار آب ساخته شده‌اند و باعث می‌شوند که برای زندگی مناسب باشند. اما ابرهای زهره چطور؟ آنها سرشار هستند از اسید سولفوریک. ابرهای مریخ هم دارای دی اکسید کربن هستند. تریتون (قمر نپتون) نیز ابرهای نیتروژن‌دار دارد. همهٔ این ابرها جذاب هستند، اما ابر بدون آب، یک مانع واقعی برای زندگی است.

جنتری اظهار می‌دارد: «یکی از موضوعات اصلی در ستاره‌شناسی این است که پیوسته باید دنبال آب باشید؛ زیرا ما به زندگی بر روی زمین عادت داریم که در آن آب یک نیاز حیاتی است. از آنجا که این ابرها بر پایهٔ آب نیستند، به همین دلیل جالب هم نیستند».