ايتنا - دوره‌های گرم در مریخ باستان احتمالاً کوتاه‌مدت بوده‌اند

دوره‌های گرم در مریخ باستان احتمالاً کوتاه‌مدت بوده‌اند

ایتنا - مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که مریخ باستان صرفاً به‌طور متناوب گرم بوده و نه به‌صورت درازمدت.

اگرچه سطح مریخ امروز خشک است، اما واضح است که میلیاردها سال پیش آب مایع بر روی آن جاری بوده است. در این سیاره کانال‌های رودخانه‌ای و بستر دریاچه‌های باستانی در کف دهانه‌های مختلف فراوانی وجود دارد – از جمله جزرو که مریخ‌نورد جوان ناسا با نام استقامت، در آنجا سرگرم کاوش است.

اما هنوز چندان روشن نیست که مریخ در زمان‌های پیشین واقعاً چگونه بوده و این مسئله جنجال‌های زیادی را در محافل آکادمیک برانگیخته است. آیا این سیاره مدتها پیش به‌طور مداوم گرم و مرطوب بوده، یا اینکه تقریباً همیشه یخبندان بوده و در آنجا جریان آب گذرا تنها بشکل تصادفی تأمین می‌شده است؟

به گزارش ایتنا و به نقل از Space، مطالعه‌ای جدید، نظر اخیر را تقویت می‌کند، مبنی بر اینکه برای گرم شدن قلب سرد مریخ، اتفاقات چشمگیری لازم بوده و چنین اتفاقاتی در دوران باستان هرگز بصورت درازمدت و پایدار نبوده‌اند.

جوئل هوروویتس (محقق علوم زمین‌شناسی در دانشگاه استونی بروک در نیویورک و نویسنده همکار در این مقاله) در بیانیه‌ای گفته است: «وقتی که ترکیب جوی مریخ با گازهای ورودی ناشی از آتشفشان و شهاب‌سنگ تغییر می‌کرد، در دوره‌هایی متناوب گرم می‌شد».

وی در ادامه افزود: «این اتفاقات گرم باعث می‌شوند آب در سطح آن جاری باشد، و باعث تشکیل رودخانه، دریاچه و سنگ‌ها و مواد معدنی روی مریخ شوند».

این مطالعه جدید به رهبری رابین وردزورث از دانشگاه هاروارد، یک مدل جدید آب‌وهوایی از مریخ باستان ارائه می‌دهد. این مدل عوامل مختلفی را در نظر می‌گیرد، از جمله اثرات فوران آتشفشان که گازهای گلخانه‌ای را به جو مریخ می‌برد و هیدروژن از جو مریخ به فضای بیرون فرار می‌کند.

گفته می‌شود در پی نابود شدن میدان مغناطیسی محافظ جهانی مریخ، این فرار هیدروژنی که توسط باد خورشیدی هدایت می‌شود، به طرز چشمگیری افزایش یافت. در حدود ۳٫۷ میلیارد سال پیش، جو مریخ که زمانی غلیظ بود، متراکم آن تنها به‌اندازه ۱ درصد از جوّ فعلی زمین بود و همان زمان بود که عمر و دورهٔ رودخانه‌ها و دریاچه‌ها در سطح سیاره سرخ رو به پایان و اتمام بود.

این مطالعه جدید که در روز هشتم مارس سال جاری میلادی و در مجله Nature Geoscience به‌صورت آنلاین منتشر شد، به پیشرفت آن دوره و پتانسیل میزبانی زندگی در سیاره سرخ کمک می‌کند. به‌عنوان مثال، این مقاله نشان می‌دهد که مریخ «مرطوب» همچنان بسیار سرد بوده است؛ چون دمای متوسط سطحی سالانه آن زیر منفی ۳۳ درجه سانتیگراد بوده است.

آقای وردزورث و همکارانش در این مقاله می‌گویند: «تاریخچه پویای محیطهای مریخی و مورد بحث در این مقاله، فرصتهایی را برای ظهور حیات در فواصل گرم و مرطوب و در زمان بروز شرایط کاهنده ارائه می‌دهد، اما به چالشهایی هم اشاره می‌کند که تداوم حیات بر روی سطح مریخ و در محیطهای عمدتاً اکسیدکننده سرد و خشک آنهم در دوره‌های طولانی‌مدت، با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کرده است».

در اینجا لازم به توضیح است که منظور از «شرایط کاهنده»، جوّی است که از اکسیداسیون جلوگیری می‌کند و یا آن را به حداقل می‌رساند. در سوی مقابل، اکسیداسیون در محیط‌های اکسیدکننده، بسیار رایج و شایع است.

آنچه که در میان مردم و دانشمندان مورد اتفاق نظر قرار دارد، این است که اکسیژن یک علامت زیستی و یک نشانه احتمالی از زندگی است که می‌توان در جوّ سیارات فراخورشیدی نیز به جستجوی آن پرداخت. اما جالب آنکه مدل جدید موجود در این مقاله پیش‌بینی کرده است که مریخ در اواسط تاریخچه خود، بدون نیاز به حضور حیات، جوّی غنی از اکسیژن داشته است.

نویسندگان در ادامه اشاره می‌کنند که این امر نشان می‌دهد که جست‌جوی صرفاً اکسیژن، می‌تواند برای زندگی در برخی شرایط، یک مورد «مثبت کاذب» باشد.