ایتنا - آنچه برای جوهان هاری، نویسنده انگلیسی بارها اتفاق افتاده، برای ما نیز آشنا است. او نقل می‌کند که چطور دسته‌ای از گردشگران به‌جای لذت بردن از مناظر زیبای طبیعت، درگیر تلفن‌های هوشمند خود بودند. او از افرادی حرف می‌زند که در مجلس دوستانه با فیس‌بوک و اینستاگرام مشغول‌اند.

هاری به گروهی از پژوهشگران و نویسندگان حوزه فناوری به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی تعلق دارد که نسبت به تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر تمرکز، روابط انسانی و استفاده معنادار از اوقات فراغت هشدار می‌دهند. برخی از آنان مهندسان موفقی‌اند که با شرکت‌هایی چون گوگل و فیس‌بوک کار می‌کردند و در توسعه محصولات این شرکت‌های بزرگ نقش داشتند. آن‌ها در اعتراض به این تاثیرات و بی‌تفاوتی غول‌های فناوری، از کار خود استعفا دادند.

برای یک کاربر عادی که از امکانات جذاب اینستاگرام و فیس‌بوک لذت می‌برد، هشدار نویسنده در مورد «بحران جهانی زایل شدن تمرکز فکری» در نگاه اول یک مقدار غریبه یا اغراق‌شده به نظر می‌آید. ولی هاری تاکید دارد که در عصر شبکه‌های اجتماعی، قدرت تفکر عمیق و تمرکز مداوم کاربران در حال زایل شدن است.

او در کتابش به یافته‌های یک تحقیق در مورد دانشجویان اشاره می‌کند که میزان تمرکزشان بر یک کار فقط ۶۵ ثانیه است. همچنین، «آمریکایی‌ها به‌طور متوسط سه ساعت و ۱۵ دقیقه در روز مشغول [تلفن‌های خود] هستند. ما بیش از ۲۶۱۷ بار در یک شبانه‌روز به تلفن‌های خود دست می‌زنیم.»

این حواس‌پرتی تصادفی نیست که در وسط کار و صحبت با دوستان به شبکه‌های اجتماعی سر می‌زنیم. او این فقدان تمرکز را به‌خصوص در کودکان خطرناک می‌داند که باید با حواس‌ جمع به درس‌هایشان برسند و روابط اجتماعی خود را توسعه دهند. شبکه‌های اجتماعی به‌راحتی از میزان روابط حقیقی می‌کاهند.

هاری از صحبت با پژوهشگران حوزه فناوری و روانکاوی دریافته است که وابستگی به شبکه‌های اجتماعی و تلفن‌های هوشمند بخشی از طراحی و عملیات شرکت‌های بزرگ فناورانه است و هیچ ربطی به اراده و انضباط فردی ندارد. او به نقل از یک مهندس سابق گوگل می‌نویسد که موفقیت آنان در شرکت‌های بزرگ فناوری در طرح و توسعه محصولاتی است که مخاطب را جذب خود کند تا او بیشترین وقت را در وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی بگذراند؛ زیرا، این شرکت‌ها داده‌های مربوط به علایق کاربران را در اختیار شرکت‌های تجاری دیگر قرار می‌دهند تا آن‌ها با شناختی بهتر، محصولات خود را برای مصرف‌کنندگان طراحی و تبلیغ کنند.

این روزها در نقد شبکه‌های اجتماعی تنها موضوعاتی چون از دست رفتن تمرکز فکری یا آزار و اذیت کاربران به‌وسیله اوباش‌های اینترنتی که در برخی مواقع منجر به خودکشی افراد نیز شده است، مطرح نیست. آنچه این روزها ذهن پژوهشگران و سیاست‌گذاران را دست‌کم در کشورهای غربی مشغول کرده‌، نقش شبکه‌های اجتماعی در گسترش اخبار و اطلاعات جعلی، نفرت‌پراکنی و پاک‌سازی نژادی و گرایش‌های افراطی سیاسی است.