ایتنا - حباب‌های آبی علاوه بر جمعیت ستاره‌ای جوان و فقدان گاز هیدروژن اتمی، درصد بالایی از عناصر سنگین‌تر از هلیوم دارند.

آن‌ها در واقع کهکشان نیستند. خوشه ستاره‌ای معمولی که می‌شناسید هم نیستند. این «حباب‌های آبی» اسرارآمیز که فقط از ستاره‌های جوان و آبی‌رنگ تشکیل و از کهکشان‌های همسایه خود جدا شده‌اند، ممکن است نوع جدیدی از منظومه ستاره‌ای باشند.

این موضوع بر اساس یافته‌هایی است که اخیرا در دویست‌وچهلمین نشست انجمن نجوم آمریکا در پاسادنای کالیفرنیا مطرح شد. این حباب‌ها در فاصله ۳۰۰ هزار سال نوری از کهکشان‌های دیگر قرار دارند و ممکن است زمانی تشکیل شده باشند که در اثر برخورد با کهکشانی دیگر، به زور از کهکشان مادر خود به بیرون پرتاب شده‌اند.

به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، تیمی از اخترشناسان به سرپرستی دیوید سَند، استاد نجوم دانشگاه آریزونا، همراه با همکارانش در سایر تیم‌های پژوهشی، نخستین حباب‌ها (SECCO1) را طی بررسی ابرهای گازی بین‌کهکشانی به منظور یافتن نشانه‌هایی از ستاره‌های تازه‌تشکیل‌شده، مشاهده کردند. این تیم تحقیقاتی با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل تلسکوپ آرایه بسیار بزرگ در نیومکزیکو و تلسکوپ بسیار بزرگ در شیلی، موقعیت مکانی SECCO1 را در خوشه دوشیزه (Virgo)، یعنی گروهی از کهکشان‌ها در فاصله حدود ۶۵ میلیون سال نوری از زمین، مشخص کردند.

SECCO1 و سایر حباب‌هایی که پژوهشگران شناسایی کردند، فقط شامل ستاره‌های جوان و آبی بودند و هیچ ستاره قرمز پیرتری بین آن‌ها وجود نداشت. همچنین حباب‌ها فاقد شواهدی از وجود هیدروژن اتمی بودند [یعنی فاقد] ابرهایی از اتم‌های هیدروژن منفرد که معمولا به یکدیگر می‌پیوندند تا قبل از تشکیل ستاره، هیدروژن مولکولی تشکیل دهند.

مایکل جونز، پژوهشگر پسادکتری رصدخانه استوارد دانشگاه آریزونا، در سخنانی می‌گوید: «وجود ستارگان اغلب جوان و سیگنال‌های کم حاکی از آن‌اند که این منظومه‌ها باید گاز خود را همین اواخر از دست داده باشند.» دکتر جونز همچنین نویسنده اصلی مقاله‌ای است که منظومه‌های ستاره‌ای حباب آبی را شرح می‌دهد.

او می‌گوید که حباب‌های آبی علاوه بر جمعیت ستاره‌ای جوان و فقدان گاز هیدروژن اتمی، درصد بالایی از عناصر سنگین‌تر از هلیوم دارند که این مسئله در مورد منشا این حباب‌ها، سرنخ‌هایی ارائه می‌دهد.

دکتر جونز در اظهاراتی می‌گوید: «در نظر ستاره‌شناسان، هر عنصری سنگین تر از هلیوم، فلز است. این به ما می‌گوید که این منظومه‌های ستاره‌ای از گازی تشکیل شده‌اند که از یک کهکشان بزرگ جدا شده‌ است؛ چرا که ساخته شدن فلزات در جریان رخدادهای بسیار و پی‌درپی شکل‌گیری ستارگان اتفاق می‌افتد و شما چنین چیزی را در واقع فقط در یک کهکشان بزرگ می‌یابید.»

هنگامی که دو کهکشان از نزدیکی یکدیگر عبور می‌کنند، گاز ممکن است [از یک کهکشان] جدا شود. فرایندی که به عنوان «ربایش کشندی» (tidal stripping) شناخته می‌شود. اما دکتر جونز و همکارانش بر این باورند که حباب‌ها از یک برهمکنش عظیم‌تر سرچشمه می‌گیرند که در آن، اساسا یک کهکشان «به دل کهکشان دیگر می‌زند» و ابرهای گاز را در فرایندی به نام «برهنگی ناشی از فشار ترمزی» (ram pressure stripping) خارج می‌کند.

 [توضیح: فشار رَم (ram-pressure) به یک نیروی پَسار (drag force) گفته می‌شود که بر اجسام در حال حرکت در یک سیال وارد می‌شود. فرایند ربوده‌ شدن گاز (Gas Stripping) از درون کهکشان‌ها ممکن است در محیط‌های متراکمی همچون خوشه‌های کهکشانی رخ دهد. حرکت کهکشان از بین گازهای محیط میان‌خوشه‌ای (Inter Cluster Medium) فشار ایجاد می‌کند (ram pressure) که این موضوع می‌تواند گازهای داخل کهکشان را بیرون بکشد یا دمای آن‌ها را افزایش دهد که در هر دو حالت، به کاهش ستاره‌زایی منجر می‌شود]

این امر می‌تواند این نحوی کاملا جدید شکل‌گیری‌ ستاره‌ها را با آنچه ستاره‌شناسان درباره کهکشان‌های کنونی می‌دانند، مرتبط کند؛ زیرا باور بر این است که «برهنگی ناشی از فشار ترمزی» بر تکامل کهکشان‌هایی اثر می‌گذارد که از حباب‌ها بسیار بزرگ‌ترند. 

دکتر سند در سخنانی می‌گوید: «ما فکر می‌کنیم که این فرایند در دل هم رفتن بسیاری از کهکشان‌های مارپیچی را تا حدی به کهکشان‌های بیضی‌شکل تبدیل می‌کند. از این رو، یادگیری بیشتر در خصوص فرایند عمومی آن به ما در مورد شکل‌گیری کهکشان‌ها و «ماجرای بازیافت گاز و ستارگان در کیهان» اطلاعات بیشتری ارائه می‌کند.»