ايتنا - فضانوردان در فضا چه می‌خورند و چگونه؟

از وقتی ناسا مدل جدید لباسی که قرار است فضانوردان در سفر آینده به ماه در سال ۲۰۲۵ به تن کنند را رونمایی کرد، شور و هیجان زیادی درباره سفرهای فضایی ایجادشده است.

لباسی که فضانوردان آمریکایی به تن می‌کنند از سال ۱۹۸۱ تاکنون هیچ‌وقت طراحی مجدد نشده است. این مدل جدید برای فضانوردان زن، لباس راحت‌تری خواهد بود و اگر با تولید آن موافقت شود برای عملیات آرتمیس سه که اولین فرود روی ماه بعد از ۵ دهه خواهد بود، بر تن فضانوردان خواهد بود.

در کنار هیجانی که درباره لباس فضانوردان به وجود آمده، سؤال‌های زیادی برای مردم درباره جنبه‌های دیگر زندگی در فضا ایجادشده است. مثلاً اینکه کارهای ساده‌ای چون غذا خوردن را چطور می‌توان در فضا انجام داد؟

بی‌بی‌سی به سراغ نیکول استات که یک فضانورد بازنشسته است رفته است تا جواب بعضی از این سؤال‌ها را پیدا کند:

«دلم برای پیتزا لک‌زده بود»

نیکول استات می‌گوید در طول دوره کاری طولانی‌اش به‌عنوان فضانورد، در دو عملیات و روی‌هم ۱۰۰ روز در فضا و در پایگاه بین‌المللی فضایی بوده است و در تمام این مدت فقط با کمک غذاهای مخصوص از قبل آماده‌شده زنده مانده است. او می‌گوید «در این مدت همه‌اش به پیتزا فکر می‌کردم.»

او درحالی‌که لب‌هایش را خیس می‌کند می‌گوید: «دلم برای یک برش پیتزا با نان ترد و پنیر آب‌شده و سس گرم رویش لک‌زده بود.»

منو غذای فضانوردان باید به شکلی تغییر پیدا کند که با محیط بدون جاذبه تطابق داشته باشد به همین دلیل در این منو نان وجود ندارد چون خرده‌های آن در فضا شناور می‌شود اما به‌جای آن ترتیلا (نان مکزیکی) گذاشته‌شده که خرده ایجاد نمی‌کند.

نیکول استات می‌گوید هنگام کار در ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) هوس خوردن پیتزا پیدا کرده بود

نیکول استات می‌گوید برای صبحانه می‌توانستید نیمروی هم زده‌شده بخورید. اگر می‌خواستید می‌توانستید چیزی شبیه املت هم بخورید.

پایگاه بین‌المللی فضایی (آی اس اس) تیمی ۴ نفری دارد که از کشورهای مختلف هستند و استات به ما میگوید فضانوردان گاهی مثل بچه‌ها در مدرسه خوراکی خود را باهم عوض میکردند.

استات میگوید: «ناهار معمولاً مخلوطی از سوپ ها بود. بازهم میتوانستید هر چه میخواستید را در نان تردیلا بگذارید. محبوب‌ترین شام من یک‌جور خوراک کاری ژاپنی بود که خیلی دوست داشتم.»

غذاهای شناور
در پایگاه فضایی بین‌المللی (آی اس اس) هیچ بشقاب و کاسه‌ای وجود ندارد چون همه‌چیز شناور است.

غذایی که فضانوردان می‌خورند بسیار فن‌آوری شده است تا وزن آن کم شود. آب غذاها از آن‌ها بیرون کشیده می‌شود. فضانوردان کمی قبل از خوردن غذا با استفاده از مخزن آب سرد یا آب گرم به آن آب اضافه می‌کنند.

غذاها در یک بسته‌بندی مخصوص هستند که فضانوردان آن بسته‌بندی را مثل بشقاب استفاده می‌کنند و با یک قاشق مخصوص از آن غذا می‌خورند.

خانم استات توضیح می‌دهد: «با یک قاشق دسته‌بلند برنج را به سمت خوراک کاری می‌کشید و بعد یک قاشق برنج و کاری آماده و شناور دارید.»

خوردن غذایی که شناور است باید کار سختی باشد. استات چطور از پس آن برمی‌آمد؟

او می‌گوید: «غذاهای شناور خیلی جالب و سرگرم‌کننده‌اند. پرت کردن غذا به همدیگر یا مثلاً خوردنشان درحالی‌که در هوا معلق‌اند، همه کارهایی بودند که انجام دادنشان خیلی مفرح بود.»

آب بازیافت شده

حفظ آب بدن در فضا بسیار اهمیت دارد اما از کجا می‌توان آب پیدا کرد؟
طبعاً فضانوردان مقداری آب از زمین همراه خود می برند اما بقیه آب به شکل بازیافتی تأمین می‌شود. آب حاصل از پس آمد سلول‌های سوختی شاتل فضایی، رطوبت موجود در هوا و حتی ادرار از منابع تأمین آب هستند.

ممکن است به نظر ما مشمئزکننده برسد اما ناسا ادعا می‌کند این آب از آبی که بیشتر ما در روی زمین مصرف می‌کنیم، تمیزتر است. البته جنبه مهم دیگری درباره غذایی که فضانوردان مصرف می‌کنند وجود دارد و آن ارزش غذایی و مواد مغذی موجود در آن است.
داشتن یک رژیم غذایی متعادل در فضا می‌تواند تأثیرات شدیدی که سفر فضایی بر بدن انسان دارد را تا حد تعدیل کند.

اسکات اسمیت، متخصص تغذیه ارشد ناسا توضیح می‌دهد: «بدن ما در فضا وارد روند پیری سریع‌تری می‌شود.» و به دنبال آن عوارضی چون از دست دادن وزن و تراکم استخوانی ایجاد می‌شود.

او ادامه می‌دهد: ما متوجه شده‌ایم که افراد در طول پرواز وزن از دست می‌دهند. گمان می‌کنیم دلیلش این است که غذا نمی‌تواند به‌درستی و آن‌طور که وقتی روی زمین هستیم در شکم جا بگیرد. شکم به اشتباه و قبل از آنکه شما واقعاً سیر شده باشید به مغز پیغام می‌فرستد که سیرشده‌اید. ما برای مطالعه بیشتر روی این موضوع یک اپلیکیشن روی آی پد در اختیار فضانوردان گذاشته‌ایم تا آن‌ها داده‌های خود را روی آن ثبت کنند. مشکل دیگری که برای سلامت ایجاد می‌شود از دست دادن استخوان‌ها است.

از دست دادن توده استخوانی در پرواز فضایی ۱۰ برابر بیشتر از کاهش تراکم استخوانی در زنان پس از دوران یائسگی است.

به همین دلیل رژیم غذایی حاوی مقدار مناسبی از ریزمغذی‌ها، کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی برای سلامت فیزیکی فضانوردان بسیار اهمیت دارد اما اسمیت اضافه می‌کند این عوامل در حفظ سلامت روانی آن‌ها هم بسیار نقش مهمی دارند.

«هر بار که موشکی به فضا و به سمت پایگاه فضایی می‌رود ما همراه آن بسته های کوچک میوه و سبزی‌های تازه، سیب، پرتقال، فلفل دلمه‌ای و توت‌های های قرمز برای فضانوردان می‌فرستیم. این میوه‌ها و سبزی‌ها زیاد در فضا دوام نمی‌آورند اما از جهت روانی تأثیر مثبتی روی آن‌ها دارند.»

شکلات و خربزه
اسمیت می‌گوید درمجموع غذای فضایی خیلی بهتر از آن چیزی است که اغلب مردم تصور می‌کنند و استات هم با این نظر موافق است. خانم استات می‌گوید: «من یادم نمی‌آید هیچ‌وقت حوصله‌ام از غذایی که داشتیم سر رفته باشد.»

معمولاً اعضای خانواده فضانوردان در دوران عملیات تکمیلی مشتاقانه برای آن‌ها بسته‌های غذا می‌فرستند. همسر استات یک‌بار برایش از لندن شکلات تلخ با روکش آب‌نباتی فرستاد. بعضی دیگر از همکاران استات شراب و یا ماهی سالمون دریافت می‌کردند و آن‌ها را با بقیه گروه تقسیم می‌کردند. اگر فضانوردی به‌شدت دلش برای غذایی تنگ می‌شد می‌توانست امیدوار باشد که به‌محض قدم گذاشتن به زمین به آن خواهد رسید. مثل فضانورد روسی آلکسی اووچنین بعد از سفر فضایی‌اش در سال ۲۰۱۶ در لحظه ورود با هندوانه مورد استقبال قرار گرفت.

ناسا در حال کار روی سیستم غذایی جدیدی برای سفرهای فضایی آینده است. ناسا در یک پروژه مشترک با آژانش فضایی کانادا همکاری می‌کند. این پروژه چالش غذا در اعماق فضا نام دارد.

آقای استات می‌گوید: «فکر می‌کنم پیشرفت‌های زیادی پیش روداریم.» او گمان می‌کند غذاهای آینده فضانوردان به شکل قرص و یا حجم‌های کوچک اسفنج مانند باشد که با اضافه کردن کمی آب برای خوردن آماده می‌شوند.

منبع: بی‌بی‌سی