ایتنا - این جرم آسمانی درحال چرخش را نخستین‌بار تایرون اودوهرتی، دانشجوی دوره دکترا، در مارس ۲۰۱۸ مشاهده کرد.
شنبه ۳۱ تير ۱۴۰۲ ساعت ۲۳:۳۲
جرم عجیب آسمانی که هر ۲۲ دقیقه، سیگنال رادیویی پنج‌دقیقه‌ای می‌فرستد
ستاره‌شناسان نوع جدیدی از اجرام ستاره‌ای را کشف کرده‌اند که کشف آن ممکن است شناخت آن‌ها را از اجرام آسمانی این‌چنینی در گیتی تغییر دهد.
به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، این جرم آسمانی در حال چرخش را نخستین بار تایرون اودوهرتی، دانشجوی دوره دکتری دانشگاه کرتین، در مارس ۲۰۱۸ مشاهده کرد و دریافت که این جرم عجیب، با انتشار فوران‌های عظیمی از انرژی، هر ساعت سه بار از خود پرتو گسیل می‌کرد.
این گسیل‌ها در آن لحظات، درخشان‌ترین منبع امواج رادیویی قابل‌مشاهده از زمین بودند که با تلسکوپ‌های رادیویی مشاهده می‌شدند و شبیه به فانوس دریایی آسمانی عمل می‌کردند.
پژوهشگران تصور کردند که این پدیده ممکن است بقایای یک ستاره فروپاشیده یا اصطلاحا رُمبیده - یا یک ستاره نوترونی چگال یا ستاره کوتوله سفید مرده - با میدان مغناطیسی قوی یا حتی به جرمی به‌کلی متفاوت باشد.
اودوهرتی و یک تیم تحقیقاتی از ستاره‌شناسان مرکز بین‌المللی تحقیقات نجوم رادیویی دانشگاه کرتین در استرالیا (آی‌سی‌آراِی‌آر) پس از انتشار مقاله‌ای که این رصد را در ژانویه ۲۰۲۲ توصیف می‌کرد، جست‌وجو برای یافتن نمونه دیگری ازاین‌دست را آغاز کردند.
دکتر ناتاشا هرلی واکر، مدرس گروه آی‌سی‌آراِی‌آر در دانشگاه کرتین، می‌گوید: «ما گیج شده بودیم. ازاین‌رو شروع به جست‌وجوی اجرام مشابه کردیم تا متوجه شویم که آیا این صرفا یک رخداد یک‌باره بوده یا اینکه نوک کوه یخ است.»
این تیم تحقیقاتی با استفاده از «آرایه میدان وسیع مورچیسون»، تلسکوپی رادیویی در «واجاری یاماجی» در غرب استرالیا، بین ماه‌های ژوئیه و سپتامبر ۲۰۲۲ شروع به رصد کرد. دانشمندان جرمی را در فاصله ۱۵ هزار سال نوری از زمین در صورت فلکی «سپر» کشف کردند.
این جرم به نام «جی‌پی‌ام جی ۱۰-۱۸۳۹» هر ۲۲ دقیقه یک‌بار، امواج رادیویی ساطع می‌کرد و این فوران‌های انرژی نیز تا پنج دقیقه طول می‌کشیدند.
ستاره‌شناسان بر این باورند که این جرم ممکن است یک مگنتار یا یک نوع نادر از ستاره با میدان‌های مغناطیسی بسیار قوی باشد که قادر به انتشار فوران‌های قدرتمند و پرانرژی است. اگر این جرم یک مگنتار باشد، با این توضیحات همخوانی ندارد، چراکه تمام مگنتارهای شناخته‌شده، انرژی را حداکثر طی چند ثانیه یا حداکثر چند دقیقه آزاد می‌کنند.
مقاله‌ای که جزئیات این کشف را توضیح می‌دهد، روز چهارشنبه در مجله «نیچر» منتشر شده است. هارلی واکر، نویسنده اصلی این مقاله، می‌گوید: «این جرم فوق‌العاده، شناخت ما از ستاره‌های نوترونی و مگنتارها را که ازجمله عجیب‌ترین اجرام در کیهان محسوب می‌شوند، به چالش می‌کشد.» در ادامه، از سایر تلسکوپ‌های زمینی و فضایی برای مشاهدات تکمیلی از این جرم تازه‌کشف‌شده استفاده شد؛ تلسکوپ‌هایی ازجمله تلسکوپ رادیویی «مرکات» (MeerKAT) در آفریقای جنوبی و تلسکوپ فضایی «ایکس‌ام‌ام-نیوتون» (XMM-Newton).
پالس‌های قدرتمند از یک جسم کند
مشاهدات تکمیلی جزئیات بیشتری از مکان دقیق و ویژگی‌های این مگنتار احتمالی ارائه کرد و اخترشناسان به کمک آن‌ها، آرشیو تلسکوپ‌های رادیویی را که از دهه‌ها پیش فعال بوده‌اند، بررسی کردند.
هرلی واکر در اظهاراتی با اشاره به مشاهدات تلسکوپ رادیویی «جی‌ام‌آر‌تی» (GMRT) در هند و «آرایه بسیار بزرگ» (وی‌اِل‌اِی) در ایالات متحده در سال ۱۹۸۸ می‌گوید: «آن لحظه برای من کاملا باورنکردنی بود. من پنج ساله بودم که تلسکوپ‌های ما برای نخستین بار، پالس‌های این جرم را ثبت کردند، اما هیچ‌کسی متوجه آن نشد و به مدت ۳۳ سال در داده‌ها پنهان ماند. آن را از دست دادند، چراکه انتظار نداشتند چیزی شبیه به این پیدا کنند.»
برخی از مگنتارها در زیر آنچه «خط مرگ» خوانده می‌شود قرار دارند، به این معنی که میدان‌های مغناطیسی آن‌ها ضعیف‌تر از آن است که امواج پرانرژی رادیویی انتشار دهد. به نظر نمی‌رسد این موضوع در مورد «جی‌پی‌ام جی ۱۰-۱۸۳۹» که به‌آرامی می‌چرخد صدق کند.
هرلی واکر می‌گوید: «جرمی که ما کشف کرده‌ایم خیلی آهسته در حال چرخش است و نمی‌تواند امواج رادیویی تولید کند – این جرم، زیرخط مرگ است.»
«این جرم با فرض اینکه یک مگنتار باشد، نباید بتواند امواج رادیویی تولید کند. اما ما شاهد این امواج رادیویی هستیم. ما فقط درباره یک لحظه کوتاه از انتشار امواج رادیویی صحبت نمی‌کنیم. این جرم هر ۲۲ دقیقه، یک پالس پنج دقیقه‌ای از انرژی طول‌موج رادیویی ساطع می‌کند و دست‌کم ۳۳ سال است که این کار را انجام می‌دهد. هر سازوکاری که پشت این کار باشد، فوق‌العاده است.»
درحالی‌که این کشف، پرسش‌هایی را در‌خصوص چگونگی شکل‌گیری و تکامل مگنتارها پیش می‌آورد، این جرم ممکن است با سایر پدیده‌های مرموز کیهانی ازجمله فوران‌های سریع رادیویی (اف‌آر‌بی) نیز مرتبط باشد. خاستگاه این انفجارهای شدید و چند میلی‌ثانیه‌ای امواج رادیویی ناشناخته است، اما مگنتارها به‌عنوان یک علت احتمالی برای چنین پدیده‌ای شناخته شده‌اند.
این تیم پژوهشی خود را برای رصدهای بیشتر «جی‌پی‌ام جی ۱۰-۱۸۳۹» در آینده آماده می‌کند و همچنین قصد دارد به جست‌وجوی اجرام مشابه با آن بپردازد تا مشخص شود که آیا چنین پدیده‌ای فقط در مگنتارهای غیرعادی رخ می‌دهد یا دلیل آن چیز دیگری است.
کد مطلب: 73898
