هند در سال ۲۰۱۹، تلاش کرد فضاپیمای چاندرایان۲ خود را روی سطح ماه فرود بیاورد. تلاشی که البته بی‌نتیجه بود و در نهایت این فضاپیما به‌دلیل بروز یک مشکل فنی بر روی سطح ماه سقوط کرد. اینک با گذشت چند سال از آن تاریخ، سازمان تحقیقات فضایی هند با دست پر بازگشت و موفق شد فرودگر چاندرایان ۳ را بدون هیچ مشکلی در نزدیکی قطب جنوب ماه فرود بیاورد.
به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، موفقیت هند، تنها چند روز پس از شکست روس‌ها در ماموریت فضایی «لونا ۲۵» به دست آمد. کاوشگر لونا ۲۵ روسیه بر خلاف چاندرایان ۳، سرگذشت تلخی داشت و در اثر بروز یک مشکل فنی پیش‌بینی‌نشده روی ماه سقوط کرد.
این ماموریت‌های فضایی به ما یادآوری می‌کنند که با گذشت نزدیک به ۶۰ سال از نخستین فرود موفقیت‌آمیز روی ماه، پروازهای فضایی به ماه هنوز هم دشوار و خطرناک‌اند. موفقیت ماموریت‌های فضایی به ماه هنوز در حد شیر یا خط‌اند و در سال‌های اخیر، شاهد چند شکست بزرگ بوده‌ایم. اما به راستی چرا این ماموریت‌ها ناموفق بودند و چرا شکست خوردند؟ آیا رازی برای موفقیت کشورها و سازمان‌های فضایی وجود دارد که به آن‌ها کمک می‌کند در ماموریت فضایی ماه موفق شوند؟
تنها چند کشور توانسته‌اند به ماه برسند
ماه تنها جایی در آسمان است که انسان‌ها (تاکنون) توانسته‌اند از آن بازدید کنند. این منطقی است که انسان برای اکتشافات فضایی خود ابتدا به آنجا برود. ماه نزدیک‌ترین جرم سیاره‌ای به ما است و در فاصله حدود ۴۰۰ هزار کیلومتری از ما واقع شده است.
با این حال، تاکنون تنها چهار کشور فرود آرام و موفقیت‌آمیز، یعنی فرودی که در آن فضاپیما سالم می‌ماند- روی سطح ماه داشته‌اند. اتحاد جماهیر شوروی اولین کشوری بود که موفق به انجام چنین کاری شد. ماموریت لونا ۹ تقریبا ۶۰ سال پیش، در فوریه سال ۱۹۶۶، به طور ایمن بر روی ماه فرود آمد. چند ماه پس از آن، این ایالات متحده آمریکا بود که در ماه ژوئن همین سال در ماموریت «سروِیِر۱» [نقشه بردار۱] (Surveyor 1) روی ماه فرود آمد. چین کشور بعدی بود که در سال ۲۰۱۳ با انجام ماموریت «چانگ‌ای ۳» به باشگاه فرودآمدگان بر ماه پیوست. اکنون نیز هند، با ماموریت فضایی چاندرایان۳ خود، چهارمین عضو این باشگاه محسوب می‌شود.
ماموریت‌های ماه ژاپن، امارات متحده عربی، اسرائیل، روسیه، سازمان فضایی اروپا، لوکزامبورگ، کره جنوبی و ایتالیا نیز کم یا زیاد موفقیت‌هایی به دست آورده‌اند؛ هم در حدی که پرواز از نزدیک به ماه داشته‌اند و حتی در این حد که بالاخره به ماه رسیده‌اند.
برخورد به ماه خیلی زیاد اتفاق می‌افتد
در ۱۹ اوت ۲۰۲۳، روسکوسموس، سازمان فضایی روسیه اعلام کرد که «ارتباط با فضاپیمای لونا ۲۵» در پی ارسال یک فرمان تغییر مومنتوم به فضاپیما برای کاهش ارتفاع مداری خود به دور ماه، قطع شد. تلاش‌ها برای تماس با فضاپیما در ۲۰ اوت ناموفق بود و روسکوسموس به این نتیجه رسید که لونا ۲۵ روی ماه سقوط کرده است.
این ماموریت با وجود بیش از ۶۰ سال تجربه پرواز فضایی از اتحاد جماهیر شوروی تا روسیه مدرن، شکست خورد. ما دقیقا نمی‌دانیم چه اتفاقی برای لونا ۲۵ افتاده است - اما وضعیت فعلی روسیه، که در آن منابع مالی کاهش یافته و تنش‌ها به‌دلیل جنگ طولانی در اوکراین بالا است، ممکن است یک عامل این شکست باشد.
شکست لونا ۲۵ یادآور دو سقوط سال ۲۰۱۹ فضاپیماها روی ماه است
در آوریل سال ۲۰۱۹ ، فرودگر اسرائیلی برعشیت (Beresheet) به‌دلیل بروز مشکل فنی در هنگام ترمز گرفتن نتوانست بر سطح کره ماه فرود بیاید و کارکنان واحد کنترل زمینی نیز به‌دلیل قطع ارتباط با آن موفق به تنظیم مجدد آن نشدند. رسانه‌ها در آن هنگام گزارش دادند که ممکن است کپسولی حاوی موجودات میکروسکوپی به نام «تاردیگرید» در این ماموریت در سطح ماه رها شده باشد.
در ماه سپتامبر همین سال، هند فرودگر ویکرام خود را به سطح ماه فرستاد - اما این فضاپیما نیز در مرحله فرود دچار مشکل شد و سقوط کرد. ناسا بعدا تصویری را منتشر کرد که «مدارگرد شناسایی ماه» این سازمان آن را ثبت کرده بود و محل برخورد فرودگر ویکرام با ماه را نشان می‌داد. در تصاویر، قطعات ناشی از برخورد این فضاپیما به ماه در مکانی به طول چند کیلومتر پراکنده شده بودند.
فضا هنوز هم خطرناک است
ماموریت فضایی کاری پرخطر است. تنها بیش از ۵۰ درصد از ماموریت‌های ماه موفقیت‌آمیز بوده‌اند. حتی ماموریت‌های ماهواره‌ای کوچک به مدار زمین نیز به طور ۱۰۰ درصدی موفق نمی‌شوند و و میزان موفقیت آن چیزی بین ۴۰ تا ۷۰ درصد است.
در همین راستا، می‌توان ماموریت‌های بدون سرنشین را با ماموریت‌های باسرنشین مقایسه کرد. حدود ۹۸ درصد از ماموریت‌های فضایی سرنشین‌دار با موفقیت انجام می‌شوند، زیرا سرمایه‌گذاری بیشتری روی این ماموریت‌ها صورت می‌گیرد. کارکنان مستقر در زمین که برای پشتیبانی از ماموریت سرنشین‌دار کار می‌کنند، تمرکز بیشتری دارند. در چنین ماموریت‌هایی، منابع بیشتری سرمایه‌گذاری می‌شود و هچنین این را هم باید در نظر گرفت که در ماموریت‌های سرنشین‌دار، اینکه پروازها به‌دلیل ملاحظات ایمنی به تعویق بیفتند، مسئله‌ای پذیرفته‌شده است.
می‌توان درباره جزئیات اینکه چرا بسیاری از ماموریت‌های بدون‌سرنشین شکست می‌خورند، صحبت کرد. می‌توانیم در مورد مشکلات فناوری، کمبود تجربه و حتی چشم‌اندازهای سیاسی تک‌تک کشورها صحبت کنیم. اما صرف‌نظر از اینکه در هر ماموریت به‌خصوص چه گذشته است کافی است که به آمارهای کلی نگاه کنیم و ببینم آمار در این‌باره چه می‌گوید.
تصویر بزرگ
پرتاب موشک و اصولا پرتاب‌‌های فضایی در یک قاب بزرگ، رخدادهای چندان متداولی نیستند. حدود ۱.۵ میلیارد خودرو در جهان وجود دارد و شاید چیزی حدود ۴۰ هزار هواپیما. اما کافی است در نظر بگیریم که تا کنون تنها کمتر از ۲۰ هزار پرتاب فضایی در تمام تاریخ وجود داشته است.
با گذشت بیش از یک قرن از تجربه کار با ماشین‌ها و هواپیماها، هنوز حتی در بهترین هواپیماها هم ایراد فنی پیش می‌آید. از پیچ‌های شل گرفته تا خیلی چیزهای دیگر. بنابراین شاید توقعی غیرواقعی باشد که انتظار داشته باشیم پرواز فضایی - چه در مرحله پرتاب موشک، چه در مرحله سخت فرود بر روی یک سیاره بیگانه – بدون مشکل پیش برود. درواقع ما هنوز در روزهای اولیه اکتشافات فضایی به سر می‌بریم.
چالش‌های آینده
اگر بشر بخواهد یک تمدن تمام‌عیار در فضا ایجاد کند، باید بر چالش‌های بسیاری غلبه کند. در واقع، برای امکان‌پذیر کردن سفرهای فضایی طولانی‌مدت و مسافت‌های طولانی، تعداد زیادی مشکل وجود دارند که باید حل شوند. به نظر می‌رسد برخی از این مشکلات در قلمروی ممکن‌ها قرار داشته باشند. برای مثال، مشکلاتی نظیر محافظت بهتر در برابر تشعشعات، اکوسیستم‌های خودپایدار، ربات‌های خودکار، استخراج هوا و آب از منابع و ساخت ابزار و قطعات و تجهیزات در شرایط گرانش صفر.
اما برخی دیگر از چالش‌ها نظیر سفر سریع‌تر از نور، ارتباط لحظه‌ای و نه با تاخیر، ایجاد گرانش مصنوعی و مسائلی شبیه به این، همچنان در حد گمان و خیال باقی خواهند ماند و پرداختن به آن‌ها به این سادگی‌ها نیست.
پیشرفت‌ها آهسته‌آهسته و به تدریج رخ می‌دهند؛ از گام‌های کوچک تا گام‌های بزرگ. مهندسان و علاقه‌مندان به فضا همچنان توان مغزی، زمان و انرژی خود را برای پیشبرد برنامه‌های فضایی صرف می‌کنند و از این رو، برنامه‌های فضایی به تدریج قابل اعتمادتر و مطمئن‌تر خواهند شد. شاید روزی شاهد فرا رسیدن زمانی باشیم که سوار شدن به فضاپیما به همان اندازه سوار شدن در ماشین ایمن باشد.
دریافت لینک صفحه با کد QR