امروزه، چشمان ما اغلب ساعات زیادی از روز – چه در محل کار، چه در مدرسه یا حتی اوقات فراغت – به صفحهنمایش کامپیوتر، تلفن و تلویزیون دوخته شده است. اما پس از ساعتها تماشای این صفحهنمایشها، متوجه درد در اطراف چشم خود میشویم و در بلندمدت، وضعیت بیناییمان با مشکلات جدی روبهرو میشود.
تماشای زیاد صفحهنمایش چگونه میتواند آسیبزننده باشد؟
نیما قربانیمجرد، استادیار دانشگاه برادفورد در بریتانیا، به لایوساینس گفت: «ما با چشمان دوربین به دنیا میآییم؛ به این معنی که نوزادان اشیاء دور را واضحتر از اشیای نزدیک میبینند. هنگامی که رشد میکنیم، چشمهای ما به محیط بینایی و سیگنالهای ژنتیکی واکنش نشان میدهند و به بینایی کامل میرسیم.»
قربانیمجرد میگوید: «در افراد مبتلا به نزدیکبینی، چشم نمیتواند این فرایند تنظیمی را متوقف کند. به این ترتیب فاصله بین عدسی و شبکیه حساس به نور در چشم بیشتر میشود. انجام کارهایی در فاصلههای نزدیک، ماننده خیرهشدن به صفحهنمایش، به این تغییرات مضر دامن میزند.»
وقتی روی چیزی در نزدیکی صورت تمرکز میکنیم، ماهیچههای مژگانی چشم - که شکل عدسی را تنظیم میکنند - منقبض میشوند و به عدسی شکل کرویتر میدهند، تا تصویر را روی شبکیه متمرکز کند. استفاده بیش از حد از ماهیچههای مژگانی، به ضخیم شدن آنها منجر میشود و توانایی چشم را برای شلکردن عدسی و بازگرداندن آن به وضعیت صاف، تضعیف میکند.
همین امر، کره چشم را کشیده میکند و باعث تغییرات دائمی در ساختار و توانایی تمرکز نور بر روی شبکیه چشم میشود. هنگامی که از صفحهنمایش استفاده میکنیم، این ازارها معمولا در نزدیکی صورتمان قرار دارند، و به همین دلیل است که استفاده بیش از حد از صفحهنمایش موجب نزدیکبینی میشود.
خطر بیشتر استفاده از صفحهنمایش، متوجه کودکانی است که چشمهایشان هنوز کامل رشد نکرده است.
نتایج پژوهشهایی در ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ نشان داد که افزایش استفاده از دستگاههای دیجیتال برای یادگیری از راه دور در طول همهگیری کووید-۱۹، باعث ایجاد یا تشدید اختلالات بینایی در کودکان، از جمله پیشرفت سریع نزدیکبینی، شده است.
قربانیمجرد گفت: «عواملی مانند نبودن در فضای باز و گسترده، درگیرشدن مکرر در کارهای نزدیک و نیز سوابق ژنتیکی، خطر نزدیکبینی را در افراد افزایش میدهد.»
در ۲۰۱۶، پژوهشی در مورد شیوع نزدیکبینی در دنیا انجام شد. بنا به این پژوهش، تا ۲۰۵۰ احتمالا نیمی از جمعیت دنیا به نزدیکبینی مبتلا میشوند و این امر، میتواند عامل اصلی نابینایی در سراسر دنیا باشد.
نزدیکبینی میتواند باعث کوری دائمی شود، زیرا عاملی برای بروز سایر بیماریهای چشمی است.
سازمان بهداشت جهانی بیش از یک ساعت در روز استفاده از صفحهنمایش را برای کودکان زیر پنج سال توصیه نمیکند، و بنا به این رهنمود، کودکان زیر یک سال اصلا نباید به صفحهنمایش خیره شوند.
قربانیمجرد توصیه میکند: «برای به تاخیر انداختن شروع و پیشرفت نزدیکبینی چشم، زمان نگریستن به صفحهنمایش و کار در نمای نزدیک را محدود کنید و زمان بیشتری را در فضای باز بگذرانید.»