ایتنا - دانشمندان می‌گویند گرازماهی احتمالا نخستین نمونه از مهره‌داران است که با سلول‌های خاص تشخیص نور در خارج از دستگاه عصبی مرکزی قادر به دیدن است.

یک بررسی جدید در دانشگاه کارولینای شمالی نشان می‌دهد نوع عجیبی از توانایی بینایی در ماهی خوکی یا گرازماهی وجود دارد که این ماهی‌ها به وسیله آن می‌توانند رنگ خودشان را تشخیص دهد.

به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، لوری شوایکرت، زیست‌شناس دانشگاه کارولینای شمالی، می‌گوید: «به‌نظر می‌رسد این ماهی‌ها تغییر رنگ خود را می‌بینند. شما اگر آینه نداشته باشید و نتوانید گردنتان را خم کنید، از کجا متوجه می‌شوید لباستان مناسب است یا نه؟ البته اینکه چه رنگی باشیم، برای ما به مد مربوط می‌شود، اما برای گرازماهی که مدام از هر زاویه‌ای در معرض تهدید است و ممکن است شکار شود، این مسئله مهمی است و هماهنگی رنگ بدن با پس‌زمینه محیط به معنی واقعی کلمه موضوع مرگ و زندگی است.»

این نوع ماهی تقریبا در سه سالگی از ماده به نر تبدیل می‌شود و گروهی از ماهی‌های ماده‌ جوان را برای جفت‌گیری و حفاظت دور خود جمع می‌کند. به گفته شوایکرت، توانایی ماهی در تغییر رنگ پوست در اینجا نیز ممکن است سودمند باشد و باعث جلب نظر جفت شود یا تهدیدی برای رقبا باشد.

گرازماهی نیز مانند جانورانی دیگر چون هشت‌پا یا آفتاب‌پرست که تغییر رنگ می‌دهند، برای این کار، از سلول‌های پر از رنگدانه به نام کروماتوفورها استفاده می‌کند. ترکیبات مختلف رنگدانه‌های قرمز، زرد یا سیاه به ایجاد سایه‌های رنگی مختلف کمک می‌کنند.

تحقیقات روی ماهی دیگری به نام تیلاپیای نیل (Oreochromis niloticus) نشان داد که مولکول‌های حساس به نور به نام اپسین می‌توانند بر رنگ سلول‌های رنگدانه‌ای اثر بگذارند. از این رو شوایکرت و تیمش با استفاده از روش برچسب‌گذاری پروتئین و تصویربرداری میکروسکوپی الکترونی عبوری (TEM)، نمونه‌های پوست گرازماهی را بررسی کردند.

آن‌ها مولکول‌های اپسین را در سلول‌هایی که مستقیم زیر سلول‌های رنگدانه‌ای ماهی قرار داشتند، شناسایی کردند. سلول‌های ایجادکننده اپسین نسبت به طول موج‌های کوتاه نور آبی که می‌توانند از سلول‌های رنگدانه‌ای عبور کنند، بیشترین میزان حساسیت را دارند. افزون بر این، مقدار نور میزان اپسین آزادشده را تغییر می‌دهد.

در ادامه، اپسین‌ها نیز احتمالا سطح رنگدانه در سلول‌های رنگدانه‌ای را تنظیم می‌کنند و درست به همان صورت که در «تیلاپیای نیل» شاهد بودیم، هر سلول در پاسخ به نشانه‌های محیطی، سلول دیگر را تنظیم می‌کند. چگونگی تاثیر اپسین‌ها بر سلول‌های رنگدانه‌ای هنوز مشخص نیست.

سونکه جانسن، دانشمند زیست‌شناسی دریایی از دانشگاه دوک، می‌گوید این جانوران می‌توانند از داخل، در واقع به نوعی از پوستشان عکس بگیرند. این تصاویر می‌توانند به حیوان بگویند که پوست او چگونه به نظر می‌رسد. چرا که این جانور در عمل و واقعا قادر نیست خم شود و به بدنش نگاه کند.

داشتن بینایی پوستی مستقل احتمالا در مقایسه با تکیه بر چشم برای مشاهده، به پردازش بسیار کمتری نیاز دارد، چرا که این فقط به عنوان یک سازوکار تشخیص نور عمل می‌کند نه اینکه دربرگیرنده تصاویر واقعی و پیچیده‌ای باشد که مغز باید آن‌‌‌‌ها را تجزیه و تحلیل کند.

به گفته جانسن، بازخورد حسی یکی از شگردهایی است که فناوری امروز همچنان تلاش می‌کند آن را به دست بیاورد. این مطالعه و مقاله‌ای که در مجله «نیچر کامینیوکیشنز» منتشر شد، توضیحات خوبی از یک سیستم بازخورد حسی در اختیار دانشمندان می‌گذارد.