ایتنا - وقتی در یک شب مهتابی به آسمان خیره می‌شویم، همان منظره‌ای از ماه را می‌بینیم که پیشینیانمان می‌دیدند و چه بسا با دیدن آن، احساسات و ذوق شاعرانه‌شان برانگیخته می‌شد و در وصفش شعر هم می‌سرودند.

در واقع ما ساکنان زمین همیشه تنها یک روی کره ماه را می‌بینیم و سمت دیگر ماه از نظرمان پنهان است. به گزارش وب‌سایت کانورسیشن، تا پیش از سال ۱۹۵۹ که فضاپیمای لونا۳ متعلق به اتحاد جماهیر شوروی دور ماه گشت و تصاویری به زمین ارسال کرد، هیچ کسی آن سوی ماه را ندیده بود.

به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، دلیل اینکه همواره یک سوی ماه به سمت زمین قرار دارد، پدیده‌ای فیزیکی به نام قفل کشندی است. زمین و تنها قمر آن یعنی ماه در همسایگی یکدیگر قرار دارند و از این رو نیروهای گرانشی قابل‌توجهی بر یکدیگر اعمال می‌کنند. این نیروهای کشندی چرخش هر دو جسم را کند می‌کند. به گفته اخترشناسان، این نیروها چرخش ماه را در همان اوایل شکل‌گیری‌اش در هماهنگی با دوره مداری آن قفل کرده‌اند. دانشمندان معتقدند ماه زمانی که منظومه شمسی ۱۰۰ میلیون سال داشت، در اثر برخورد یک جسم به اندازه مریخ با زمین شکل گرفت.

اکنون ماه در همان مدت زمانی که به دور زمین می‌گردد، یک دور هم به دور محور خودش می‌چرخد؛ یعنی حدود ۲۸ روز. از این رو، ما همیشه یک چهره ثابت از ماه را مشاهده می‌کنیم.

دانشمندان تاکنون سمت نزدیک ماه را به‌خوبی مشاهده و بررسی کرده‌اند. فضانوردان نیز تاکنون در سمت نزدیک ماه فرود آمد‌ه‌اند تا بتوانند از آنجا با ناسا و تجهیزات مستقر در زمین ارتباط برقرار کنند. تمام کاوشگرهای ارسالی ماموریت‌های آپولو نیز با سمت نزدیک ماه سروکار داشته‌اند.

اگرچه قسمت دور ماه از منظر ما قابل‌مشاهده نیست، درست نیست که آن را سمت تاریک ماه بنامیم. از این رو اصطلاح سمت تاریک ماه که پینک‌فلوید سال ۱۹۷۳ در آلبوم مشهورش درباره آن سوی ماه به کار برد، از نظر علمی درست نیست و در واقع، شب و روز در هر دو طرف ماه دقیقا مانند زمین است.

امروز می‌دانیم که سمت موسوم به سمت تاریک ماه دارای سطحی ناهموار با تعدادی فرورفتگی است که در اثر برخورد شهاب‌ پدید آمده‌اند. با این حال کلمه «تاریک» ممکن است به ماهیت ناشناخته و کمتر بررسی‌شده این سمت از ماه هم اشاره داشته باشد.

سمت تاریک ماه چند ناحیه مسطح معروف به «دریا» هم دارد؛ از جمله حوضه آپولو که در حوضه وسیع قطب جنوب‌ــ‌آیتکن (SPA) قرار دارد؛ این یک دهانه برخوردی عظیم با قطر حدود دو هزار و ۵۰۰ کیلومتر و عمق ۱۳ کیلومتر است که نزدیک به یک‌چهارم دور ماه را پوشش می‌دهد.