ايتنا - نشانه‌های ام‌اس و اثرات متفاوت بر زنان

ایتنا - بیماری ام‌اس یا «مالتیپل اسکلروزیس» در زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان رایج است و نشانه‌ها، عوارض، سیر و پیشرفت بیماری هم فرق می‌کند.

این تفاوت‌ها می‌تواند به دلیل تفاوت هورمون‌های جنسی مانند استروژن، یا عوامل ژنتیکی، محیطی و اجتماعی باشد. البته نشانه‌های ام‌اس از فردی به فرد دیگر متغیر است. اما تشخیص نشانه‌های اولیه مانند تغییرات بینایی یا اختلالات حسی، به فرد امکان می‌دهد که آن را زودتر تشخیص دهد.

علامت‌های اولیه ام‌اس در زنان
بیماری ام‌اس ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما معمولا بزرگسالان بین ۲۰ تا ۴۰ سال را درگیر می‌کند. همچنین، به نظر می‌رسد که زنان در قیاس با مردان، زودتر به این بیماری دچار می‌شوند.

یکی از نمودهای اولیه این بیماری در زنان، «نوریت اپتیک» یا التهاب یکی از دو عصب بینایی است.

عصب بینایی چیست؟
عصب بینایی یک عصب جمجمه‌ای است که مسئولیت انتقال سیگنال‌ها را به مغز - از آنچه چشم می‌بیند - بر عهده دارد.

در بیماری ام‌اس، نوریت اپتیک زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن فرد دچار اختلال می‌شود و به پوشش محافظ عصب یا غلاف میلین حمله می‌کند.

نشانه‌های اولیه نوریت اپتیک عبارتند از:
• درد چشمی که در پی حرکت چشم به وجود می‌آید
• دید تار یا دید مه‌آلود
• دیدن رنگ‌ها با وضوح کمتر
• از دست دادن بینایی کامل یا جزئی، که البته کمتر رایج است

این نکته مطرح است که مردان مبتلا به ام‌اس بعید است به نوریت اپتیک دچار شوند. در عوض آن‌ها با عوارض حرکتی، سفتی عضلات و از دست دادن هماهنگی در حرکات مواجه می‌شوند.

عوارض ام‌اس در اکثر موارد در هر دو جنس زن و مرد مشابه است و افزون بر مشکلات بینایی و حرکتی، موارد زیر را در برمی‌گیرد:
• دوبینی
• مشکل تعادل
• خستگی
• سردرد
• سرگیجه
• مشکل مثانه

علامت‌هایی که نشان می‌‌دهد ام‌اس در زنان در حال پیشرفت است
اکثر افراد مبتلا به ام‌اس، از جمله زنان، در آغاز با عارضه‌های اوج‌گیرنده – فروکش‌کننده مواجه می‌شوند؛ به این صورت که این عارضه‌ها عود می‌کنند یا بدتر می‌شوند، و سپس بهبود می‌یابند یا رفع می‌شوند.

۶۵ درصد افراد مبتلا به ام‌اس در طول زمان با تغییر روند بیماری و حرکت آن به سمت مراحل پیش‌رونده یا مرحله ثانویه مواجه می‌شوند. در مرحله پیش‌رونده، سلول‌های عصبی به آرامی از کار می‌افتند و می‌میرند و عوارض ام‌اس و عملکرد عصبی را بدتر می‌کنند.

مطالعات پیشین نشان می‌دهد که این تغییر ۱۰ تا ۲۰ سال طول می‌کشد؛ هرچند، کشف و پیدایش درمان‌های اصلاحی برای این بیماری، احتمالا این روند را به تاخیر انداخته است.

اثرات ام‌اس بر چرخه تولیدمثل در زنان
زنان مبتلا به ام‌اس ممکن است متوجه تغییراتی در دوران عادت ماهانه، بارداری یا یائسگی شوند.

عادت ماهانه
بسیاری از افراد مبتلا به ام‌اس، از بدتر شدن موقت عوارض ام‌اس در ایام نزدیک به چرخه عادت ماهانه خبر می‌دهند.

هنوز مشخص نیست که چرا نشانه‌های ام‌اس در این ایام بدتر می‌شود. کارشناسان حدس می‌زنند که این موضوع به نوسان‌های هورمون‌های استروژن و پروژسترون برمی‌گردد که البته نیازمند تحقیقات بیشتر است.

باروری
ارتباط بین ام‌اس و باروری هنوز مشخص نشده است.

مثلا یکی از پژوهش‌ها نشان می‌‌دهد که زنان مبتلا به ام‌اس با کاهش ذخیره تخمدان یا کیفیت و کمیت تخمک‌ها مواجه می‌شوند که باعث کاهش توان باروری می‌شود.

در مجموع، متخصصان باور دارند که باروری در زنان مبتلا به ام‌اس به میزان چشمگیری مختل نمی‌شود. اگر هم چنین باشد، عواملی مانند وضعیت تهاجمی و پیشرفت بیماری احتمالا دخالت دارند.

بارداری
تحقیقات نشان داده‌اند که مراحل آخر بارداری با کاهش شرایط عود‌کننده بیماری ام‌اس در ارتباط است. به باور کارشناسان، با توجه به بالا بودن سطح استرروژن در نیمه دوم بارداری، این هورمون تاثیر محافظتی بر بیماری ام‌اس خواهد داشت.

در همین راستا، در دورران پس از زایمان، یعنی زمان بازگشت سطح استروژن به سطح قبل از بارداری، نیز نشانه‌های عود‌کننده ام‌اس افزایش می‌یابند.

برخی پژوهش‌ها هم حاکی از آن است که شیردهی، که سطح استروژن را پایین نگه می‌دارد، بر این روند تاثیر می‌گذارد، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.

یائسگی
دوران موسوم به یائسگی، بخشی طبیعی از روند افزایش سن و پیری در زنان است و به وضعیتی اشاره دارد که در آن، زنان دست‌کم یک سال عادت ماهانه نداشته‌اند. عادت ماهانه به این دلیل قطع می‌شود که تخمدان‌ها تولید استروژن را متوقف می‌کنند.

تحقیقات نشان می‌دهد که ام‌اس بر شروع یائسگی تاثیر نمی‌گذارد و کمبود استروژن ناشی از یائسگی، تاثیری بر ام‌اس ندارد.

برخی افراد می‌گویند که عوارض ام‌اس در دوران یائسگی بدتر می‌شود. با این حال، تشخیص اینکه عوارض و نشانه‌ها به ام‌اس‌ مربوط می‌شود یا یائسگی، دشوار است، زیرا این عوارض، مانند مشکلات خواب و تغییرات خلق‌وخو بر یکدیگر همپوشانی دارند.

تاخیر‌های تشخیصی و عوارض
تشخیص بیماری ام‌اس چالش برانگیز است، زیرا نشانه‌های بیماری اغلب مبهم‌اند، می‌آیند و می‌روند، و در افراد مختلف نیز متفاوت‌اند.

افزون بر این، هنوز آزمایش مشخصی برای تشخیص ابتلا به ام‌اس وجود ندارد. در نتیجه، ممکن است فردی به اشتباه مبتلا تشخیص داده شود، یا بیماری در فردی دیگر سال‌‌ها پنهان بماند.

اما در هر حال، تشخیص زود‌هنگام این بیماری بسیار حائزاهمیت است.

اگر متخصص بهداشت و درمان شما احتمال می‌دهد که به ام‌اس مبتلا شده‌اید، یا اگر با نشانه‌ها و عوارضی مانند تاری دید، بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن اندام‌ها مواجه شدید، حتما به متخصص مغز و اعصاب رجوع کنید.

متخصصان با بررسی تاریخچه پزشکی کامل، معاینه عصبی و استفاده از انواع آزمایش‌های تشخیصی مانند ام‌آر‌آی و گاهی هم ضربه زدن به ستون فقرات، به تشخیص بیماری کمک می‌کنند. همچنین، ممکن است توصیه کنند که آزمایش خون بدهید.

دلیل اصلی تفاوت ام‌اس در زنان و مردان دقیقا مشخص نیست، اما می‌دانیم که این بیماری زنان را زودتر دچار می‌کند، ولی روند پیشرفت آن در زنان در قیاس با مردان، کندتر است.

تشخیص این بیماری کمک می‌کند که حمله‌های آن به سیستم ایمنی و مغز و نخاع کاهش یابد، و روند ناتوان‌تر شدن افراد را به تاخیر می‌اندازد.