ايتنا - ساکنان آینده ماه و مریخ کدام حیوانات را به همراه خود به آنجا خواهند برد؟

ناسا برای ایجاد یک پایگاه دائمی در ماه تا پایان دهه جاری برنامه‌هایی دارد و هدف نهایی آن نیز این است که از ماه به‌عنوان یک ایستگاه بین‌راهی برای رسیدن به مریخ استفاده کند. اما به موازات ساخت پایگاه‌های اقامت انسان در ماه یا مریخ، ساکنان آن در نهایت باید اکوسیستمی شامل حیوانات را نیز همراه خود به آن کرات ببرند.

از این گذشته، حیوانات می‌توانند انجام وظایف مهمی را در پایداری سکونت‌گاه‌های انسانی در ماه و مریخ برعهده بگیرند. وظایفی از جمله گرده‌افشانی حشرات و بسیاری کارهای دیگر. میگو و ماهی را نیز می‌توان در فضاهای کوچک پرورش داد و از آن‌ها به‌عنوان منابع غذایی استفاده کرد یا جانوران آبزی به نام خرس آبی کوچک که می‌توانند به ما بیاموزند چگونه از خود در برابر پرتوهای زیان‌بار محافظت کنیم.

درباره اینکه چه حیواناتی را می‌توان یا باید با خود به ماه و مریخ برد، هنوز اجماع و اتفاق نظری وجود ندارد. دیوید کتلینگ، اخترزیست‌شناس در دانشگاه واشینگتن در سیاتل، در ایمیل خود به لایو‌ساینس، این موضوع را بیشتر در قلمرو داستان‌های علمی‌تخیلی ارزیابی می‌کند و می‌گوید که یک مانع بزرگ برای نگهداری از حیوانات در کرات دیگر مسئله گرانش است.

کریستوفر مک‌کی، دانشمند سیاره‌شناسی در مرکز تحقیقات ایمز ناسا، نیز در همین زمینه به لایو‌ساینس می‌گوید که مسئله مهم، مسئله گرانش کم است. گرانش در مریخ، حدود یک‌سوم گرانش زمین و گرانش در ماه یک‌ششم گرانش زمین است. به گفته مک‌کی می‌توان زیستگاه‌هایی برای سازگاری با دما، فشار و ترکیبات جوی شبیه به زمین ساخت، اما هیچ راهی برای تغییر گرانش وجود ندارد.

مک‌کی می‌گوید بهترین سناریو این است که حیوانات در مریخ و ماه، درست مانند روی زمین رشد کنند، اما هنوز نمی‌توان در این باره اظهار نظر کرد. گرانش تغییریافته می‌تواند بر رشد ماهیچه‌ها و استخوان‌ها اثر بگذارد و ممکن است باعث شود که حیوانات در مریخ، قادر به ایستادن یا راه رفتن نباشند. به گفته او در چنین شرایطی، حیوانات کوچک، شاید موش و یا آبزیان احتمالا بهترین گزینه خواهند بود.

کتلینگ نیز بر این باور است که با توجه به چالش‌های فضا، حیوانات ساده‌تر، مانند حشرات یا سخت‌پوستان، احتمالا در برابر تغییرات گرانش قوی‌تر خواهند بود. مک‌کی می‌گوید با توجه به اینکه ماهی‌ها و سایر جانوران آبزی در آب شناورند، تغییرات گرانشی احتمالا تاثیر زیادی بر رشد آن‌ها نخواهد داشت.

بر اساس یک بررسی سال ۲۰۲۱ در مجله علوم فضایی و ستاره‌شناسی فرانتیرز، ماهی‌ها ممکن است حتی به عنوان منبع مناسبی برای تغذیه نیز در نظر گرفته شوند. چرا که در مقایسه با جانوران خشکی، آلودگی کمتری تولید می‌کنند. از این رو دانشمندان از سال ۲۰۱۹ به این سو، پروژه‌های تحقیقاتی را در نظر دارند که امکان حمل تخم ماهی به فضا را بررسی می‌کنند.

بر اساس مطالعه سال ۲۰۲۱، اگر تخم‌ ماهی‌‌ها بتوانند در شرایط پرتاب و پرواز فضایی دوام بیاورند، می‌توان انتظار داشت که ماهی‌ها منبع غذایی کارآمد، با پروتئین بالا و کم ضایعات در سکونت‌گاه‌های آینده ساکنان فضا باشند. یک مطالعه سال ۲۰۲۰ در استرالیا و فرانسه نیز نشان می‌داد که حشراتی همچون جیرجیرک ممکن است گزینه مناسبی برای منابع پروتئینی در فضا باشند چرا که در مقایسه با منابع دیگر، از فضا و آب کمتری استفاده می‌کنند.

حشرات در چنین زیستگاه مصنوعی فرضی در مریخ می‌توانند همچنین وظایف مهمی از جمله گرده‌افشانی یا زیر و روسازی خاک را انجام دهند و اگر غذایی در دسترس نباشد به‌عنوان منبع غذایی پشتیبان عمل کنند.

به گفته کتلینگ، سخت‌پوستان نیز می‌توانند مانند حشرات در فضاهای کوچک به‌عنوان یک منبع غذایی کارآمد پرورش داده شوند. به گفته او، میگو را می‌توان در یک سیستم آکواپونیک شامل گیاهان، در مخازن کوچک پرورش داد. به گفته دانشمندان، جانور آبزی دیگر یعنی خرس آبی یا خوکچه خزه‌ای را نیز نباید از نظر دور داشت چرا که این موجودات کوچک و مقاوم، پیش از این توانایی تحمل شرایط سخت از جمله گرمای شدید، سرمای شدید، پرتوهای زیان‌بار و خلا در فضا را نشان داده‌اند.

ماموریت‌های فضایی گذشته نشان داده‌اند که این موجودات کوچک پس از قرار گرفتن یک دوره ۱۲ روزه در معرض خلا همچنان زنده مانده‌اند و می‌توانند در طول پرواز فضایی بدون اینکه تحت تاثیر اثرات منفی محیط قرار بگیرند تولید مثل کنند. حتی گفته می‌شود که این موجودات در حال حاضر ممکن است در ماه وجود داشته باشند چرا که در سال ۲۰۱۹، یک فضاپیما که این موجودات را حمل می‌کرد، در فرود ناموفق خود به سطح ماه برخورد کرد و این موجودات را در ماه رها کرد؛ اگرچه به‌دلیل وجود نداشتن آب این موجودات احتمالا مرده‌اند. اگرچه این موجودات به‌طور مستقیم به اکوسیستم شامل انسان کمکی نخواهد کرد، اما بررسی آن‌ها در فضا می‌تواند نشان دهد که چگونه می‌توانیم در شرایط سخت فضا از جمله در برابر پرتوهای زیان‌بار مقاومت کنیم.

به گفته کتلینگ، اگر روزی سکونت انسان در ماه و مریخ ممکن شود، حیواناتی که به این زیستگاه‌های جدید می‌پیوندند، حیواناتی خواهند بود که با اکوسیستم نخستین مهاجران انسانی به کرات دیگر سازگار باشند.