ایتنا - در دو دهه گذشته، پژوهشگران شبکه‌ای از مناطق مغز را شناسایی کرده‌اند که هنگام سرگردانی ذهن یا عدم مشغولیت به کاری خاص، فعال می‌شود. این شبکه به «حالت پیش‌فرض مغز» مشهور است.

مارکوس ریچل، متخصص مغز و اعصاب در دانشکده پزشکی دانشگاه واشینگتن، نخستین بار در سال ۲۰۰۱ حین بررسی الگو‌های فعالیت مغز افرادی که چشمانشان بسته بود و ذهنشان سرگردان، متوجه الگوی خاصی از فعالیت شد که آن را «حالت پیش‌فرض عملکرد مغز» نامید.

طی سال‌های بعد، مشخص شد این الگوی فعالیت، شبکه‌ای منسجم از تعامل بین مناطق ظاهراً نامرتبطی از مغز است که امروزه با عنوان «شبکه حالت پیش‌فرض» شناخته می‌شود.

شبکه حالت پیش‌فرض شامل بخش‌هایی از لوب فرونتال، قشر سینگولیت خلفی، پرکونئوس و شکنج زاویه‌دار است که با حافظه، بازیابی خاطرات، پیش‌بینی و پردازش پاداش ارتباط دارند.

فعال‌سازی این شبکه هنگام سرگردانی ذهن، منجر به پدیده‌هایی همچون خیال‌بافی، یادآوری خاطرات گذشته و درنهایت ایجاد یک روایت درونی منسجم در فرد می‌شود.

با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد خلل در عملکرد طبیعی این شبکه و ارتباط آن با سایر شبکه‌های مغزی، ممکن است در بروز اختلالات روان‌پزشکی همچون افسردگی و اسکیزوفرنی نقش داشته باشد.

وینود منون، محقق دانشگاه استنفورد، تئوری «شبکه سه‌گانه» را مطرح کرده است که بر اساس آن، تعامل ناهنجار شبکه حالت پیش‌فرض با دو شبکه دیگر به نام‌های «برجسته» و «فرونتوپاریتال» می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های روانی باشد.

درک بهتر عملکرد و تعاملات این شبکه مغزی می‌تواند راه را برای درمان مؤثرتر اختلالات روان‌پزشکی هموار کند.