پروبیوتیکها یا همان باکتریهای مفید روده اخیرا مورد توجه زیادی قرار گرفتهاند. این باکتریها، که از مواد غذایی تخمیرشده، ماست، یا حتی قرصهای مخمر به دست میآیند، فواید بسیاری برای سلامت و تندرستی از جمله در کاهش ناراحتیهای دستگاه گوارش، عفونت دستگاه ادرار، و اگزما دارند.
اما آیا این باکتریها خلقوخوی ما را هم بهتر میکنند؟ بهرغم پیچیده بودن رفتار و سلامت روان، کارشناسان به این پرسش پاسخ مثبت میدهند.
باکتریهای مفید روده یا پروبیوتیکها در بدن به بخشی از مجموعه موجودات میکروسکوپی دیگری تبدیل میشوند که در دستگاه گوارش زیست میکنند و میکروبیوم- یا میکروبهای همزیست- روده نام دارند. میکروبیوم روده حاوی تریلیونها باکتری، قارچ، و ویروس متنوع است.
همین تنوع باکتریایی نشان میدهد که همه پروبیوتیکها یکسان ساخته نمیشوند. طبق مشاهدات بسیاری از گروههای پژوهشی، سویههای خاص «لاکتوباسیلوس» بر بهبود خلقوخو اثر میگذارند.
تحقیق روی موشها
دکتر آندریا مرچاک از دانشگاه فلوریدا که گزارشی دراینباره در نشریه کانورسیشن منتشر کرده است میگوید: «در کارم بهعنوان عصبشناس روی چگونگی تاثیر روده بر مغز تحقیق میکنم. من و گروهم بهتازگی آزمایشهایی روی موشها کردیم که نتایج آن تاییدکننده تاثیر میکروبیوم روده در مهار و تنظیم استرس است.»
«ما ابتدا باید بفهمیم که موشها تحت تاثیر استرس چه رفتاری میکنند. بنابراین، استرسهای کوتاهمدت به آنها وارد کردیم. آنها را هر روز به مدت دو ساعت محدود کردیم، به این ترتیب که فضای کافی برای حرکت به آنها دادیم، اما فضای کافی برای تمیزکاری و ایستادن نداشتند. ما این حالت را همان وضع استرس در نظر گرفتیم. خود ما نیز وقتی که ساعتها در ماشین یا فضای بسته قرار میگیریم دچار استرسی مشابه این میشویم.»
«موشها تحت این استرس خیلی زود رفتارهایی شبیه به افسردگی و اضطراب نشان دادند. برای اینکه ببینیم آیا رفتار استرسزا میتواند از طریق میکروبیوم منتقل شود، از گروه دیگری از موشها استفاده کردیم که کاملا تمیز بودند. این موشها عاری از هرگونه باکتری، قارچ، یا ویروس بودند و در یک حباب لاستیکی زندگی میکردند. آنها اساسا هیچ میکروبیومی نداشتند.»
«با پخش کردن خاک آلوده به مدفوع در محفظه این موشها، آنها را در معرض مدفوع موشهای تحت استرس یا موشهای معمولی قرار دادیم. دیدیم که میکروبهای موشهای اهداکننده شروع به اشغال میکروبیومهای روده موشهای تمیز کردند. در عرض چند هفته، موشهای تمیزی که در معرض مدفوع موشهای تحت استرس قرار گرفته بودند رفتاری شبیه به استرس و اضطراب نشان دادند، گرچه هیچچیز دیگری تغییر نکرده بود.»
این یافتهها نشان میدهد که میکروبهای موجود در مدفوع رفتار موشها را تغییر داده است.
کدام باکتری بر خلقوخو اثر میگذارد؟
دکتر مرچاک میگوید: «ما در این بررسی متوجه شدیم که مقدار باکتریهایی به نام لاکتوباسیلوس در موشهای تحت استرس بسیار کاهش یافته است. در پژوهشهای قبلی نیز نشانههایی از ارتباط این گروه از باکتریها با کاهش استرس دیده شده بود.»
با این حال، لاکتوباسیلوس بیش از ۱۷۰ گونه و سویههایی حتی از بیشتر از این دارد.
او میگوید: «تا کنون دو سویه را آزمایش کردهایم: لاکتوباسیلوس رودهای ایاساف۳۶۰ و لاکتوباسیلوس مورینوس ایاساف۳۶۱. موشهای دارای این دو سویه لاکتوباسیلوس در برابر استرس مقاومترند و مسیرهای عصبی مرتبط با ترس را آرام میکنند.»
به گفته او: «تحقیق ما درباره چگونگی تاثیر گونههای متعدد لاکتوباسیلوس بر خلقوخو تازه آغاز راه است. امیدواریم که تحقیق ما برای دانشمندان دیگر نیز راههایی را برای آزمایش پروبیوتیکهای مختلف باز کند.»