ايتنا - عکس خیره‌کننده ناسا از «دَمبل کیهانی»

ایتنا - سازمان فضایی آمریکا، ناسا، به مناسبت سی و چهارمین سالگرد پرتاب تلسکوپ فضایی هابل تصویری منحصر به فرد را از یک ستاره در حال مرگ منتشر کرده است.

سحابی «دمبل کوچک» که با نام «مسیه ۷۶» نیز شناخته می‌شود، در فاصله ۳۴۰۰ سال نوری از زمین و در صورت فلکی برساووش قرار دارد. این دمبل کیهانی در واقع پوسته‌ای از گازهای در حال انبساط است که توسط یک ستاره غول سرخ در حال فروپاشی به بیرون پرتاب شده‌اند.

نام دمبل به خاطر ظاهر این سحابی به آن داده شده است، چرا که یک حلقه به عنوان ساختار میله مرکزی و دو بخش متصل به هر دهانه حلقه دارد. این جرم کیهانی به عنوان یک «سحابی سیاره‌نما» شناخته می‌شود، هرچند این نام هیچ ارتباطی با سیاره‌ها ندارد.

سحابی‌های سیاره‌نما معمولاً ساختاری کروی دارند و به این دلیل به این نام نامیده می‌شوند که به قرص‌های تشکیل‌دهنده سیاره‌ها شبیه هستند.

شارل مسیه، ستاره‌شناس فرانسوی، برای اولین بار در سال ۱۷۶۴ یکی از آن‌ها را کشف کرد. با این حال نمای دقیق از آن بیش از یکصد سال بعد در سال ۱۸۹۱ به دست آمد. از آن زمان این سحابی فتوژنیک به دلیل شکل منحصر به فردش مورد علاقه ستاره‌شناسان حرفه‌ای و آماتور بوده است.

قبل از فروپاشی، ستاره غول سرخ حلقه‌ای از گاز و غبار را با سرعت ۳.۲ میلیون کیلومتر در ساعت در فضا آزاد کرده است و اخترشناسان بر این باورند که حلقه میانی احتمالاً توسط یک ستاره همراه شکل گرفته است.

با این حال ستاره همراه، که تصور می‌شود زمانی به دور غول سرخ می‌چرخیده است، در هیچ کجای تصویر هابل دیده نمی‌شود. اخترشناسان گمان می‌کنند که غول سرخ ستاره همراه خود را بلعیده است.

از زمان فروپاشی، ستاره غول سرخ به یک بقایای ستاره‌ای مرده تبدیل شده است که به عنوان یک ستاره کوتوله سفید فوق متراکم شناخته می‌شود. این کوتوله سفید با دمایی در حدود ۱۴۰ هزار درجه سانتی‌گراد (۲۴ برابر داغ‌تر از سطح خورشید ما) یکی از داغ‌ترین ستاره های کوتوله سفید شناخته شده است.

تشعشعات فرابنفش از ستاره داغ سوزان باعث می‌شود گازها به رنگ‌های مختلف بدرخشند که این رنگ‌ها نشان‌دهنده عناصر مختلف هستند؛ مانند قرمز که نشان‌دهنده نیتروژن و آبی که نشان‌دهنده اکسیژن است.

اخترشناسان تخمین می‌زنند که در طی ۱۵ هزار سال آینده این سحابی به تدریج تاریک و از آسمان شب ناپدید خواهد شد.

سحابی دمبل کوچک تنها یکی از ۵۳ هزار جرم نجومی است که هابل طی ۳۴ سال رصد کرده است. این تلسکوپ تا به امروز ۱.۶ میلیون رصد انجام داده است.