ایتنا - باستان‌شناسان فرانسوی و ایرانی قدیمی‌ترین شواهد سکونت در فلات مرکزی ایران را در غار قلعه کرد قزوین کشف کرده‌اند، که قدمت سکونت انسان در این منطقه را بیش از ۳۰۰ هزار سال افزایش می‌دهد.

فلات مرکزی ایران که با رشته‌ کوه‌های البرز و زاگرس احاطه شده است، به‌دلیل موقعیت راهبردی‌اش در تقاطع مناطق شام، قفقاز، آسیای مرکزی و شرق آسیا، به گذرگاهی حیاتی برای مهاجرت و تعامل انسان در دوره پلیستوسن تبدیل شده بود و منطقه‌ای کلیدی از لحاظ باستان‌شناسی به شمار می‌رود.

بر اساس پژوهش جدیدی که در نشریه باستان‌شناسی پارینه‌سنگی (Journal of Paleolithic Archaeology) منتشر شده است، این کشف شگفت‌انگیز یک دندان شیری انسان و مجموعه‌ای غنی از مواد سنگی و جانوری را شامل می‌شود که شناخت تازه‌ای در مورد پراکندگی انسان اولیه در سراسر منطقه به دست می‌دهد.

یافته‌های پروژه مشترک ایران و فرانسه در زمینه انسان‌شناسی پارینه‌سنگی نشان داد این غار، که در لبه غربی فلات مرکزی در نزدیکی کوه‌های زاگرس واقع شده است، تقریبا در فاصه ۴۵۲ هزار تا ۱۶۵ هزار سال قبل سکونتگاه انسان بوده است.

این یافته اکنون قدمت سکونت انسان در این منطقه را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. شواهد پیشین قدمت سکونت انسان در این منطقه را حدود ۸۰ هزار سال برآورد می‌کرد.

دندان کشف‌شده، که دندان آسیاب بالایی اول است، همراه مجموعه‌های سنگی و جانوری نشان می‌دهد که این غار به‌صورت مکرر محل سکونت فرهنگ‌های اوایل دوره پارینه‌سنگی میانه بوده است.

علاوه بر این، استخوان‌های اسب یافته‌شده در این غار حاکی از قصابی گسترده در این مکان و اهمیتش به‌عنوان مرکزی برای فعالیت‌های زیستی و معیشتی انسان اولیه است.

کشف این دندان ۴۵۰ هزار ساله در غار قلعه کرد نشان‌دهنده یک نقطه عطف مهم در تلاش‌ برای رمزگشایی پیچیدگی‌های تکامل و مهاجرت انسان است. با ادامه کشف شواهد جدید و افزایش شناخت در مورد تمدن‌های باستانی در فلات مرکزی ایران، نقش محوری این منطقه در شکل‌دهی تاریخ بشر بیش از پیش روشن خواهد شد.

به‌رغم اهمیت باستان‌شناسی ایران، افزایش میزان بارندگی در سال‌های اخیر مشکلاتی در محوطه‌های تاریخی ایجاد کرده است. گزارش‌ها در اکتبر ۲۰۲۳ حاکی از آن بود که نقش رستم در استان فارس به‌دلیل بارندگی سنگین و نشست زمین، در معرض خطر ریزش قرار دارد.

ایران با ۲۷ محوطه، یکی از ۱۰ کشور برتر جهان با بیشترین شمار میراث فرهنگی در فهرست میراث جهانی یونسکو است. با وجود این، دولت جمهوری اسلامی در میانه بحران اقتصادی شدید، هزینه برای میراث فرهنگی کشور را از اولویت خارج کرده و بودجه نظامی‌اش را افزایش داده است.