ایتنا - دانشمندان می‌گویند مجموعه‌ای عظیم و بی‌سابقه از سنگ‌های اعماق زمین می‌تواند از چگونگی شکل‌گیری سیاره‌مان پرده بردارد.

این سنگ‌ها نخستین بخش دیرین و پیوسته از سنگ‌هایی به شمار می‌روند که از گوشته زمین، لایه‌ای زیر پوسته و بزرگ‌ترین بخش سیاره‌مان، به دست آمده‌اند.

این سنگ‌ها از عمقی بیش از شش برابر رکورد قبلی برداشته شده‌اند: نزدیک به هزار و ۲۶۸ متر، عمقی که پژوهشگران به سنگ‌های گوشته نفوذ کرده‌اند رکورد پیشین که ۲۰۰ متر بود را پشت سر گذاشته است.

محققان می‌گویند که سنگ‌های بازیابی‌شده از گوشته، به سنگ‌هایی که در زمین اولیه وجود داشته‌اند شباهت بیشتری دارند تا سنگ‌های رایج‌تری که امروزه قاره‌ها را تشکیل می‌دهند.

این سنگ‌ها کمک خواهند کرد تا نقش گوشته در پیدایش حیات روی زمین و فعالیت‌های آتشفشانی که درپی ذوب آن ایجاد شده‌‌اند روشن شود.

به گفته گروه تحقیقاتی، که پژوهشگرانی از دانشگاه کاردیف نیز جزو آنان‌اند، این نمونه همچنین به روشن شدن اینکه گوشته چگونه چرخه‌های جهانی عناصر مهمی مانند کربن و هیدروژن را هدایت می‌کند کمک خواهد کرد.

این سنگ از یک پنجره تکتونیکی، بخشی از بستر دریا که در آن سنگ‌های گوشته در امتداد خط‌‌الراس میانی اقیانوس اطلس نمایان شده‌اند، در جریان سفر ۳۹۹ [پروژه] «اجزای سازنده حیات، آتلانتیس مسیف» از کشتی حفاری اقیانوسی جی‌اوآی‌دی‌ئی‌اس رزولوشن در بهار ۲۰۲۳ بازیابی شده است.

[توضیح : پنجره تکتونیکی اصطلاحی است در زمین شناسی و به حالتی گفته می‌شود که بخشی از لایه‌‌های رانده‌شده زمین فرسایش پیدا کرده و از درون این بخش فرسایش‌یافته طبقات زیرین نمایان شده باشد.]

نویسنده اصلی، پروفسور یوهان لیسنبرگ از دانشکده علوم زمین و محیط زیست دانشگاه کاردیف، گفت: «وقتی سال گذشته این سنگ‌ها را بازیابی کردیم، این یک دستاورد بزرگ در تاریخ علوم زمین بود، اما فراتر از آن، ارزش آن در این است که هسته‌های سنگ‌های گوشته می‌توانند به ما درمورد ساختار و تکامل سیاره‌مان اطلاعاتی ارائه دهند.»

«مقاله ما با ثبت کانی‌شناختی سنگ‌های بازیابی‌شده و همچنین ترکیب شیمیایی آن‌ها به بررسی ترکیب گوشته آغاز می‌‌کند.»

از اوایل دهه ۱۹۶۰ تلاش‌هایی صورت گرفت و این بازیابی به سرپرستی برنامه بین‌المللی اکتشافات اقیانوسی انجام شد. این گروه پژوهشی دریایی بین‌المللی، که شامل بیش از ۲۰ کشور است، نمونه‌های استوانه‌ای از رسوبات و سنگ‌ها را از کف اقیانوس استخراج می‌کند تا تاریخچه زمین را بررسی کند.

از آن زمان، این تیم اکتشافی فهرستی از سنگ‌های گوشته بازیابی‌شده را تهیه کرده است.

این یافته‌های ارائه‌شده در مجله ساینس، تاریخ جامع‌تری را از ذوب شدن سنگ‌های بازیابی‌شده نشان می‌دهند.

پروفسور لیسنبرگ گفت: «نتایج ما با آنچه انتظار داشتیم متفاوت است.»

«مقدار کانی پیروکسن در سنگ‌ها بسیار کمتر است و سنگ‌ها انباشتگی‌های بسیار بالای منیزیم دارند، درنتیجه، هر دو این‌ها مقادیر بسیار بالاتر ذوب‌شدگی در قیاس با مقدار پیش‌بینی‌شده ما است.»

این ذوب‌شدگی زمانی رخ داده است که گوشته از بخش‌های عمیق‌تر زمین به سوی سطح پوسته بالا آمد.

محققان می‌گویند تجزیه و تحلیل بیشتر می‌تواند نتایج مهمی برای شناخت این داشته باشد که ماگما چگونه تشکیل و به فعالیت‌های آتشفشانی منجر می‌شود.

این مطالعه همچنین نتایج اولیه‌ای درباره چگونگی واکنش کانی فراوان موجود در سنگ‌های گوشته به نام الیوین با آب دریا ارائه می‌دهد، که به مجموعه‌ای واکنش شیمیایی منجر می‌شود که هیدروژن و مولکول‌های دیگری را تولید می‌کند که می‌توانند به تامین انرژی برای حیات کمک کنند.

دانشمندان بر این باورند که این ممکن است یکی از فرایندهای اساسی در پیدایش حیات روی زمین بوده باشد.

دکتر سوزان کیو لنگ، دانشمند دانشیار در زمین‌شناسی و ژئوفیزیک در موسسه اقیانوس‌شناسی وودز هول و یکی از دانشمندان اصلی این اکتشاف، می‌گوید: «سنگ‌هایی که در دوران اولیه زمین وجود داشتند به سنگ‌هایی که ما در طول این اکتشاف بازیابی کردیم شباهت بیشتری دارند تا به سنگ‌های رایج‌تر که امروزه قاره‌ها را تشکیل می‌دهند.»

«تحلیل این سنگ‌ها به ما دید مهمی درباره محیط‌های شیمیایی و فیزیکی که در اوایل تاریخ زمین وجود داشته‌اند می‌دهد، و اینکه این سنگ‌ها می‌توانسته‌اند منبع پایداری از انرژی و شرایط مطلوب را در طول بازه‌های زمانی طولانی زمین‌شناسی برای میزبانی از نخستین اشکال حیات فراهم کنند.»