آیا فردی هستید که به موقعیت‌های زندگی با بدبینی نگاه می‌کند یا اینکه نیمه‌ پر لیوان را می‌بیند؟ آیا فرد دقیقه ۹۰ هستید و تا آخرین لحظه در انجام کار تعلل می‌کنید یا از قبل برنامه می‌ریزید و بعد سراغ انجام آن می‌روید؟

آیا تا به حال شخصیتتان را آزموده‌اید؟ شاید پاسخ برخی از شما مثبت باشد و متوجه شده باشید که نتایج آزمون شما را در یکی از گونه‌های مختلف شخصیتی مانند برون‌گرا، درون‌گرا، شهودی یا احساسی قرار می‌دهد. برخی مدارس و سازمان‌ها به کمک این آزمون‌های شخصیت افراد را به سوی آینده شغلی ایده‌‌آل سوق می‌دهند، اما مطالعات علم شخصیت‌ مدرن می‌گوید قرار نیست تا آخر عمرتان با همان شخصیتی که با آن به دنیا آمده‌اید زندگی کنید، زیرا ویژگی‌های شخصیتی با گذر زمان قابل تغییر است. 

شخصیت چه چیزهایی را دربر می‌گیرد؟
به‌گفته روان‌شناسان شخصیت، شیوه تفکر، احساس و رفتار مخصوص به خود شما را نشان می‌دهد. آیا فردی هستید که به موقعیت‌های زندگی با بدبینی نگاه می‌کند یا اینکه نیمه‌ پر لیوان را می‌بیند؟ آیا فرد دقیقه ۹۰ هستید و تا آخرین لحظه در انجام کار تعلل می‌کنید یا از قبل برنامه می‌ریزید و بعد سراغ انجام آن می‌روید؟

می‌توانید شخصیت را مجموعه‌ای از برچسب‌ها در نظر بگیرید که پاسخ‌های شما به این سوالات را دربر گیرد. بنابراین بسته به پاسخ‌هایتان ممکن است به شما برچسب خوش‌بین، همدل یا قابل اعتماد بزنند. بنابر مطالعات، تمامی این برچسب‌‌های توصیفی را می‌توان در پنج مشخصه کلی خلاصه کرد؛ چیزی که روان‌شناسان آن را «پنج مشخصه بزرگ» می‌نامند. 

به گزارش کانورسیشن، در اوایل دهه ۱۹۳۰، روان‌شناسان یک فرهنگ لغت را بررسی کردند تا تمامی کلماتی را که طبیعت انسان را توصیف می‌کنند استخراج کنند. آن‌ها این کلمات را در گروه‌هایی با مضامین مشابه قرار دادند. برای مثال، آن‌ها کلماتی مانند «مهربان»، «متفکر» و «دوستانه» را با هم در یک گروه قرار دادند و درنهایت دریافتند که می‌توان هزاران کلمه را در پنج گروه با ویژگی‌های مشخص جای داد. این کلمات عبارتند از: روان‌رنجوری، برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی، موافقت و همراهی، و گشودگی به تجربیات. 

چه مواردی جزو شخصیت نیستند؟
مردم معمولا از شخصیت خودشان محافظت می‌کنند و آن را هسته اصلی وجودی‌شان می‌دانند، در حالی که طبق تعریف علمی، شخصیت، علایق، دوست داشتن‌ها یا نداشتن‌ها و ترجیحات‌ نیست. شخصیت حس شوخ‌طبعی‌ یا ارزش‌هایی را که در زندگی دارید و فکر می‌کنید برایتان مهم است دربر نمی‌گیرد. به بیان دیگر، تغییر ویژگی‌های این «پنج مشخصه بزرگ» هسته اصلی شخصیتتان را تغییر نمی‌دهد. این تنها به معنای یادگیری پاسخ‌گویی و واکنش به موقعیت‌های زندگی با افکار احساسات و رفتارهای مختلف است.

آیا می‌توان شخصیت‌ را تغییر داد؟
به یاد داشته باشید شخصیت شیوه تفکر، احساسات و رفتار مشخص یک فرد است و با آنکه تغییر شخصیت دشوار به نظر می‌رسد افراد همواره قادرند نحوه تفکر، احساس و رفتارشان را تغییر دهند. 

برای مثال، فرض کنید که فرد چندان قابل اعتمادی نیستید. اگر اندیشیدن به این موضوع را شروع کنید که «با به‌موقع رفتن سر قرار با دوستانم، به آن‌ها احترام می‌گذارم»، قبل از دوستانتان سر قرار حاضر می‌شوید و احساس غرور و افتخار می‌‌کنید و رفتارهای جدید بروز می‌دهید که سر‌وقت بودن شما را تقویت ‌می‌کند؛ مانند برخاستن با زنگ ساعت یا برنامه‌ریزی دقیق. با همه این رفتارها شما در حال تجسم و ارائه ویژگی‌های یک فرد قابل اعتماد هستید و اگر این تغییرات را در طول زمان حفظ کنید شخصیت شما تغییر خواهد کرد و فرد قابل اعتمادی می‌شوید. 

داده‌ها تغییرات شخصیت را تایید می‌کنند. شخصیت افراد به‌طور کلی و در گذر زمان دستخوش تغییر می‌شود. با بیشتر شدن سن، افراد از احساسات منفی دور می‌شوند و به افکار و نگرش مثبت گرایش پیدا می‌کنند، آن‌ها کمتر دیگران را قضاوت می‌‌کنند، وظیفه‌شناس‌تر می‌شوند و بر روابط مثبت تاکید بیشتری می‌کنند.  

البته از تفاوت‌ها نباید غافل شد. برخی از افراد بسیار تغییر می‌کنند و برخی از افراد کاملا بی‌تغییرند. علاوه بر این، مطالعات به عامل مداخلات شخصیتی در تغییر ویژگی‌های فردی در طول زمان نیز اشاره می‌کنند. به باور محققان، افراد می‌توانند با تغییرات عامدانه در تفکر و رفتار‌شان، بر سرعت تغییر شخصیت بیفزایند. این ترفندها می‌تواند به جای ۲۰ سال، در کمتر از ۲۰ هفته تغییرات معناداری در افراد ایجاد کند و خبر خوب اینجاست که برای این‌کار نیازی به مراجعه به روان‌درمانگر نیست و می‌توان با تکنیک‌های شناختی - رفتاری نسبتا ساده به هدف رسید. 

اولین مولفه تغییر الگوی فکری است که بخشی از قابلیت شناختی شما است. باید درمورد افکارتان آگاهی داشته باشید و متوجه باشید که آیا این افکار شما را از مشخصه رفتاری خاصی بازمی‌دارد یا نه. برای مثال، اگر الگوی فکری‌تان این باشد که مردم فقط به خودشان فکر می‌کنند و خودخواهند، احتمالا دربرابر دیگران حالت تدافعی به خود می‌گیرید و اگر در مقابل دیگران حالت تدافعی داشته باشید آن‌ها به شما پاسخ منفی خواهند داد. بدین ترتیب اگر این نگرش را تغییر دهید می‌توانید در ارتباط با دیگران به ‌آنان اعتماد کنید و شاهد رفتار متفاوتشان باشید. 

این راهبردهای شناختی-رفتاری در تغییر شخصیت بسیار مهم‌اند،‌ زیرا شخصیت درواقع شیوه تفکر و رفتار است. بر همین اساس، با ایجاد تغییرات پیوسته در دیدگاه و رفتارتان می‌توانید عادت‌های پایداری بسازید که درنهایت تغییر شخصیتتان را به دنبال داشته باشد.