سندرم پای بی‌قرار یک اختلال عصبی است که نوعی حس ناخوشایند در پاها ایجاد می‌کند و میل مقاومت‌ناپذیری برای حرکت‌ دادن آن‌ها به‌ وجود می‌آورد.

سندرم پای بی‌قرار یک اختلال عصبی است که نوعی حس ناخوشایند در پاها ایجاد می‌کند و میل مقاومت‌ناپذیری برای حرکت‌ دادن آن‌ها به‌ وجود می‌آورد. با وجود شایع بودن، این عارضه اغلب درست تشخیص داده نمی‌شود و درک درستی از آن وجود ندارد. بنابراین پزشکانی که به درمان این عارضه مشغول‌اند، تاکید دارند که افزایش آگاهی‌‌ها دراین‌باره بسیار ضروری است.

جنیفر گلداشمیت، استادیار روانپزشکی در بیمارستان دانشگاه پنسیلوانیا، به یاهولایف می‌گوید: «بسیاری از مردم از این اختلال آگاهی ندارند. چیزی که من اغلب می‌شنوم این است که مردم سندرم پای بی‌قرار را با لرزش عصبی و از روی عادت پا اشتباه می‌گیرند.»

سندرم پای بیقرار یک مشکل واقعی است
پزشکان از این شکایت دارند که باید به‌طور مرتب به مردم یادآوری کنند سندرم پای بی‌قرار واقعا وجود دارد.

دکتر رونیل ملکانی، متخصص خواب در نورت‌وسترن مدیسن (Northwestern Medicine) می‌گوید: «من شنیده‌ام که مردم می‌گویند سندرم پای بی‌قرار را شرکت‌های داروسازی ساخته‌اند تا داروهای بیشتری بفروشند، اما واقعا این‌طور نیست.»

دکتر دبلیو کریستوفر وینتر، متخصص مغز و اعصاب، هم می‌گوید که مدام مجبور است تصورات نادرست را نظیر اینکه سندرم پای بی‌قرار «خیالی» یا «عادی» است، اصلاح کند: «وقتی ما آن را سندرم پای بی‌قرار می‌نامیم، مردم فکر می‌کنند چندان جدی نیست در حالی که جدی است. برای برخی افراد، این اختلال می‌تواند به‌قدری شدید باشد که نتوانند بخوابند. این موضوع بر کیفیت زندگی و حالت روحی آن‌ها تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل جامعه پزشکی در تلاش است سندرم پای بی‌قرار را با اسم دیگر آن یعنی بیماری ویلیس‌ــ‌اکبوم (Willis-Ekbom) بنامند.»

کمبود آهن یکی از دلایل اصلی است
به گفته دکتر اندرو آر اسپکتور، سطح آهن افراد مبتلا به سندرم پای بی‌قرار اغلب پایین است. در نتیجه، ممکن است وقتی مکمل‌های آهن مصرف کنند، وضعیتشان بهبود یابد. او می‌افزاید حتی افرادی که سطح آهن خونشان در محدوده طبیعی قرار دارد هم می‌توانند از مکمل‌های آهن بهره‌مند شوند: «مردم فکر می‌کنند که چون سطح آهن خونشان خوب است، سطح آهن مغزشان هم خوب است. اما گاهی اوقات ما آن‌ها را با آهن درمان می‌کنیم و بهتر می‌شوند.»

با این حال مکمل‌های آهن یا غذاهای غنی از آهن همه را درمان نمی‌‌کنند. اسپکتور توضیح می‌دهد: «این روش درمانی محدودیت‌هایی دارد. برخی افراد به سطح بسیار بالایی آهن نیاز دارند که رسیدن به آن تنها با رژیم غذایی یا مکمل‌ دشوار است. بر همین اساس ممکن است برای آن‌ها از تزریق آهن استفاده کنیم.»

برخی داروهای خاص می‌توانند عامل سندرم پای بی‌قرار باشند
برخی از داروها از جمله داروهای ضدافسردگی، داروهای تیروئید، داروهای ضدروان‌پریشی و داروهای مسکن می‌توانند باعث تحریک یا تشدید سندرم پای بی‌قرار شوند.

 به نظر می‌رسد برخی از این تداخل‌ها حول تعادل دوپامین در بدن می‌چرخند. به گفته گلداشمیت، اختلال در دوپامین یکی از سازوکارهای کلیدی و عامل زیرساختی سندرم پای بی‌قرار شناخته می‌شود، هرچند تحقیقات در این زمینه هنوز ادامه دارد.

آنتی‌هیستامین‌ها هم می‌توانند تعادل دوپامین را تغییر دهند. اگر شما برای تسکین آلرژی به آنتی‌هیستامین‌ها وابسته‌اید، اسپکتور توصیه می‌کند دارویی را انتخاب کنید که خواب‌آور نباشد.

البته حل این مسئله در مورد داروهای ضدافسردگی کمی سخت‌تر است. اگر متوجه شدید که داروی ضد افسردگی روی شما خوب جواب داده و نمی‌خواهید تغییری ایجاد کنید، پس تغییرش ندهید، زیرا درمان افسردگی پیچیده‌تر و مهم‌تر است. اما اگر سندرم پای بی‌قرار شما تحت کنترل بود و وقتی شما یک داروی ضد افسردگی جدید شروع کردید، باعث تحریک آن شد، شاید بتوانید دارو را تغییر دهید.

زنان بیشتر از مردان با سندرم پای بی‌قرار مواجه‌اند
برخی تحقیقات نشان داده است که زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به سندرم پای بی‌قرارند. متخصصان می‌گویند که دلیل آن «تا حد زیادی ناشناخته» است.

یک نظریه این است که هورمون جنسی استروژن بر انتقال دوپامین و گلوتامات (یک انتقال‌دهنده عصبی که در عملکرد مغز دخالت دارد) تاثیر می‌گذارد و در برخی زنان موجب بروز سندرم پای بی‌قرار می‌شود. از دست دادن خون در دوران قاعدگی نیز ممکن است در این موضوع نقش داشته باشد، زیرا به از دست دادن آهن منجر می‌شود.

سندرم پای بی‌قرار با افزایش سن شایع‌تر می‌شود
سندرم پای بی‌قرار معمولا در افراد ۴۵ سال به بالا شایع‌تر است و موارد ابتلای قبل از ۴۵ سالگی زودرس نامیده می‌شوند. البته این مشکل در کودکان هم مشاهده شده است.

سندرم پای بی‌قرار ممکن است با سایر مشکلات سلامتی مانند نوروپاتی، بیماری نخاعی و بیماری کلیوی که با افزایش سن بروز می‌کنند، مرتبط باشد.

پتوهای سنگین ممکن است راه چاره باشند
اسپکتور می‌گوید که پتوهای سنگین می‌توانند به برخی افراد کمک کنند، اما این فقط در حد توصیه‌ عمومی و مبتنی بر تجربه شخصی است و پشتوانه تحقیقی و علمی ندارد. در مواردی، تحریک مکانیکی مانند ماساژ سخت و پتوهای سنگین این حس غیرعادی را در پاهای بسیاری از مبتلایان از بین می‌برد.

او توصیه می‌کند از مصرف برخی مواد مانند کافئین، الکل، تنباکو و شکر قبل از خواب پرهیز کنید، زیرا همین عوامل محرک کلاسیک کافی‌اند تا برخی افراد را با مشکل مواجه کنند.

در نهایت، پزشکان تاکید می‌کنند که سندرم پای بی‌قرار واقعی و مهم است و باید در صورت مواجهه با علائم، از پزشک کمک گرفت. اسپکتور می‌گوید: «بسیاری از افراد مدت طولانی بابت آن عذاب می‌کشند و فکر می‌کنند این رنج برای همیشه ادامه خواهد داشت، اما این درست نیست. ما اغلب می‌توانیم مشکل را درمان کنیم یا دست‌کم تسکینش دهیم.»