دانشمندان می‌گویند در پژوهشی جدید ویژگی‌های ژنتیکی را کشف کرده‌اند که ممکن است ابتلا به بیماری اسکلروز چندگانه (ام‌اس) را مدت‌ها پیش از بروز علائم نشان دهد.

ام‌اس یک بیماری خودایمنی است که سبب التهاب در مغز و نخاع می‌شود. این التهاب به غشای میلین‌ــ پوششی که از سلول‌های عصبی محافظت می‌کند‌ــ آسیب می‌زند و به بروز علائمی مانند درد، خستگی، بی‌حسی یا ضعف، و همین‌طور مشکلات بینایی یا حرکتی منجر می‌شود.

افراد مبتلا به ام‌اس سطح بالایی از سلول‌های ایمنی موسوم به لنفوسیت تی کشنده (cytotoxic T cells) دارند که معمولا سلول‌های سرطانی و سلول‌های آلوده به میکروب را می‌کشند. اما در بیماری ام‌اس، این سلول‌ها در مناطقی که آسیب مشهود به میلین وارد شده است تجمع می‌کنند، هرچند تا امروز نقش این سلول‌ها در بیماری ام‌اس تا حد زیادی معما باقی مانده بود.

در پژوهشی که به‌تازگی در نشریه ایمنی‌شناسی علوم (Science Immunology) منتشر شده است، پژوهشگران سلول‌های تی ۱۲ جفت دوقلوی همسان را بررسی کردند. در هر جفت، یکی از دوقلوها به ام‌اس مبتلا بود. در دوقلوها، وقتی یک قل مبتلا به ام‌اس باشد، احتمال ابتلا در دیگری حدود ۱ به ۴ است. بنابراین، سلول‌های تی قل دوم اطلاعاتی در مورد سیستم ایمنی فردی ارائه می‌دهد که احتمالا در نهایت به ام‌اس مبتلا خواهد شد.

دکتر لیسا آن گردس، عصب‌ایمنی‌شناس در دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان در مونیخ و نویسنده این پژوهش، به لایو ساینس گفت تحقیق روی دوقلوها فرصتی منحصربه‌فرد در اختیار ما قرار می‌دهد که بیماران را در مرحله پیش‌بالینی بررسی کنیم، کاری که در شرایط واقعی امکان‌پذیر نیست. معمولا علائم زمانی بروز می‌کند که سیستم ایمنی وارد مغز شده است، بنابراین برای بررسی عوامل اصلی و اولیه ایجاد التهاب دیر شده است.

پژوهشگران با اندازه‌گیری آر‌ان‌ای (RNA)، مولکولی که به سلول‌ها کمک می‌کند بر اساس دی‌ان‌ای پروتئین بسازند، ژن‌هایی را بررسی کردند که در سلول‌های تی دوقلوها فعال شده بودند. یافته‌ها نشان داد که سلول‌های تی در افراد مبتلا به ام‌اس یا التهاب سیستم عصبی مرکزی فعال‌تر بودند و پیام‌های ایمنی بیشتری برمی‌انگیختند. به عبارت دیگر، به نظر می‌رسید این سلول‌های تی واکنش‌پذیری بیشتری داشتند. این افزایش فعالیت در ژن‌هایی که به حفظ فعالیت سلول‌های تی کمک می‌کردند نیز مشاهده شد.

به‌طور کلی، هرچه مرحله بیماری در فرد پیشرفته‌تر بود، سلول‌های تی بیشتری این تغییرات ژنتیکی را نشان می‌دادند، موضوعی که فرضیه نقش سلول‌های تی در ایجاد التهاب در ام‌اس را تقویت می‌کند.

پژوهشگران امیدوارند که شناخت بیشتر از فعالیت ژنی در مراحل اولیه بیماری ام‌اس به ارزیابی دقیق‌تر افرادی که در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند کمک کند و به تشخیص سریع‌تر و درمان‌های هدفمندتر منجر شود.