وقتی مغزمان «خسته» است، ممکن است انتخاب‌هایی داشته باشیم که حتی به ضررمان باشد.

یک مطالعه جدید نشان می‌دهد اتخاذ چندین تصمیم دشوار به طور هم‌زمان می‌تواند عملکرد ناحیه‌ای از مغز را که مسئول خودکنترلی و خویشتن‌داری است تحلیل ببرد، به‌طوری‌که آن‌ها عملا به خواب می‌روند و این باعث می‌شود فرد رفتارهای تهاجمی، تکانشی یا پرخاشگرانه داشته باشد.

این پژوهش به بررسی نظریه جنجالی «فرسایش اراده» (ego depletion) یا تهی شدن نفس می‌پردازد که می‌‌‌‌گوید انرژی ذهنی ما برای کارهایی مانند تصمیم‌گیری یا مقاومت در برابر وسوسه‌ها محدود است و کاهش این انرژی به کم شدن اراده و انتخاب‌های بد منجر می‌شود.

محققان دانشکده آی‌ام‌تی (IMT) در لوکای ایتالیا برای این مطالعه، چگونگی تاثیر فعالیت مغز را بر فرسایش اراده بررسی کردند.

 آن‌ها در این پژوهش از شرکت‌کنندگان خواستند قبل از پیوستن به بازی‌هایی که به درجات مختلفی از خشم و هیجان و همکاری نیاز داشتند، به مدت یک‌ ساعت کارهای فکری انجام دهند. هدف محققان خسته کردن مغز آن‌ها بود. سپس فعالیت‌های الکتریکی مغز شرکت‌کنندگان را حین بازی ارزیابی کردند. 

به گزارش نیویورک‌پست، محققان با مقایسه نتایج به دست‌آمده از گروه کنترل، متوجه شدند روحیه همکاری شرکت‌کنندگان خسته از نظر ذهنی به طور قابل‌توجهی پایین‌تر بود.  

اریکا اوردالی، پژوهشگر دانشکده آی‌ام‌تی و سرپرست و نویسنده اول این مطالعه، می‌‌‌گوید: «مطالعه ما نشان می‌دهد خستگی ذهنی تاثیر قابل‌اندازه‌گیری بر رفتار دارد و زمانی که سطح خاصی از خستگی ایجاد می‌شود، بیشتر احتمال دارد که افراد خصمانه رفتار کنند.»

تیم تحقیق اوردالی دریافت که صرف ۴۵ دقیقه زمان برای انجام دادن کارهایی مانند برنامه‌ریزی و حل مسائل، احتمال رفتارهای پرخاشگرانه را در موقعیت‌های اجتماعی افزایش می‌دهد.

در این تحقیق، محققان مشاهده کردند که هنگام خستگی ذهنی، در نواحی جلویی مغز که مسئول تصمیم‌گیری و کنترل تکانه‌ها است، فعالیت‌های مشابه زمان خواب افزایش می‌یابد و زمانی که افراد تحت فشار یا خستگی ذهنی قرار می‌گیرند، این نواحی مغز به‌نوعی مانند وقتی که فرد خوابیده است، عمل می‌کنند. این باعث می‌شود که افراد در موقعیت‌های اجتماعی به رفتارهای پرخاشگرانه یا همکاری نکردن تمایل داشته باشند، زیرا توانایی خویشتن‌داری و تصمیم‌گیری منطقی آن‌ها کاهش می‌یابد. 

به باور پیترو پیترینی یکی از نویسندگان این پژوهش، توجه به یافته‌های این مطالعه در موقعیت‌هایی چون انعقاد معامله‌ای اقتصادی یا توافق‌های قانونی می‌تواند تاثیرگذار باشد، زیرا اکنون می‌دانیم وقتی مغزمان «خسته» است، ممکن است انتخاب‌هایی داشته باشیم که حتی به ضررمان باشد.

 البته همه با نظریه «فرسایش اراده» موافق نیستند و مطالعاتی هم وجود دارد که از تاثیر نداشتن خستگی ذهن بر اراده شرکت‌کنندگان خبر می‌دهند.