وقتی یک ستاره مانند خورشید ما به پایان عمر خود می‌رسد و سوخت هسته‌ای آن تمام می‌شود، هسته آن منقبض و لایه‌های بیرونی آن از ستاره جدا می‌شوند. این لایه‌های جداشده به شکل گاز و غبار در فضا پخش و به سحابی سیاره‌ای تبدیل می‌شوند. این سحابی‌ها در بسیاری از موارد شکل‌های زیبایی دارند که ستاره‌شناسان و عکاسان آسمان به آنها علاقه دارند
صورت فلکی قو
ابیل ۷۸ یک سحابی سیاره‌ای است که حدود ۵۰۰۰ سال نوری از ما در صورت فلکی قو (Cygnus) قرار دارد. این سحابی، به ویژه به دلیل ویژگی‌های خاصش که ناشی از یک فرآیند نادر در ستارگان است، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اما باید ابتدا سحابی سیاره‌ای را بشناسیم. ابیل ۷۸ در واقع یک سحابی سیاره ای دوست داشتنی است که حدود ۴۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. مانند همه نوع خود، زمانی که ستاره ای شبیه به خورشید شروع به مردن کرد، شکل گرفت.
ستاره "دوباره متولد شده"
ابیل ۷۸ کمی متفاوت است. این سحابی نتیجه یک ستاره "دوباره متولد شده" است. این به این معنی است که هرچند هسته ستاره دیگر سوخت هسته‌ای ندارد، سطح آن به طور موقت دوباره شروع به سوختن می‌کند و انفجارهایی بسیار قدرتمند تولید می‌کند که باعث می‌شود لایه‌های گازی به شکل‌هایی پیچیده و غیرمعمول در اطراف ستاره پراکنده شوند.
چرا ابیل ۷۸ خاص است؟
ابیل ۷۸ یکی از نمونه‌های نادر از سحابی‌های سیاره‌ای است که به دلیل یک پدیده به نام "دوباره متولد شدن" ستاره به وجود آمده است. در این فرآیند، حتی پس از اینکه ستاره به پایان عمر خود می‌رسد و سوخت هسته‌ای‌اش تمام می‌شود، یک فرآیند انفجاری در سطح ستاره آغاز می‌شود. این انفجار مواد جدید را با سرعت‌های بسیار زیاد به بیرون پرتاب می‌کند. این مواد با مواد قدیمی‌تر سحابی برخورد کرده و آن را به اشکال پیچیده‌ای مانند فیلامنت‌های گازی و پوسته‌های نامنظم شکل می‌دهند.
می‌توان گفت ابیل ۷۸ یک سحابی است که از ترکیب این دو فرآیند: انقباض ستاره و انفجارهای سطحی آن، به وجود آمده است. به همین دلیل، این سحابی با دیگر سحابی‌های سیاره‌ای متفاوت است و ظاهری پیچیده‌تر و شگفت‌انگیزتر دارد.
تصاویر هابل از ابیل ۷۸
تلسکوپ فضایی هابل یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که می‌تواند جزئیات دقیقی از سحابی‌ها و اجرام آسمانی دوردست را ثبت کند. تصاویر هابل از ابیل ۷۸ یکی از واضح‌ترین و بهترین تصاویری است که تابه‌حال از این سحابی گرفته شده است. این تصاویر به ما کمک می‌کنند تا ببینیم چگونه مواد گازی از سطح ستاره پرتاب می‌شوند و چگونه با مواد قدیمی‌تر سحابی تعامل می‌کنند.
تصاویر این تلسکوپ دقیقاً نشان می‌دهند که چگونه فیلامنت‌ها یا همان رشته‌های گازی در اطراف ستاره مرکزی شکل می‌گیرند و چطور مواد به اشکال نامنظم و پیچیده‌ای در فضا پخش می‌شوند. این جزئیات که با استفاده از ابزارهایی مانند دوربین میدان وسیع ۳ هابل و PANSTARRS گرفته شده، یکی از بی‌نظیرترین مشاهدات از یک سحابی سیاره‌ای به‌حساب می‌آید.
درک فرآیند دوباره متولد شدن ستاره می‌تواند به ما کمک کند که بدانیم چرا ابیل ۷۸ این‌قدر خاص است. هنگامی که یک ستاره سوخت هسته‌ای خود را تمام می‌کند، در ابتدا به نظر می‌رسد که آن به پایان عمر خود رسیده است. اما در این لحظه، در برخی از ستارگان یک فرآیند شگفت‌انگیز رخ می‌دهد: یک انفجار هسته‌ای سطحی اتفاق می‌افتد که باعث می‌شود مواد به‌شدت به بیرون پرتاب شوند.
این انفجارها می‌توانند به حدی شدید باشند که مواد جدید را با سرعت‌های بسیار بالا به اطراف بفرستند. در سحابی‌هایی مانند ابیل ۷۸، این مواد تازه با مواد قدیمی‌تر که قبلاً از ستاره بیرون ریخته شده‌اند، برخورد می‌کنند و نتیجه این برخوردها، شکل‌های پیچیده و فیلامنتی است که در تصاویر به‌وضوح قابل‌مشاهده است.
مقایسه با دیگر سحابی‌های سیاره‌ای
به گزارش سایت scitechdaily سحابی‌های سیاره‌ای زیادی در آسمان وجود دارند که از ستارگان در حال مرگ به وجود آمده‌اند. اما آنچه ابیل ۷۸ را متمایز می‌کند، همان پدیده "دوباره متولد شدن" ستاره است که باعث می‌شود این سحابی از دیگر سحابی‌ها متمایز باشد. اکثر سحابی‌های سیاره‌ای به شکل‌های معمولی و ساده‌ای ایجاد می‌شوند، اما ابیل ۷۸ به دلیل انفجارهای سطحی و تعامل‌های پیچیده گازی، ساختارهایی پیچیده و غیرمعمول دارد.
مطالب مشابه:
- تصویر جدید جیمز وب از سحابی شکارچی دانشمندان را شگفت‌زده کرد
- پای شکارچی و سحابی سر جادوگر
- ستون‌های تولد ستاره‌ها: M16
تبلور زیبایی و پیچیدگی‌های کیهان
کشف‌ها و مشاهدات دقیق از سحابی‌های سیاره‌ای مانند ابیل ۷۸ نشان‌دهنده زیبایی و پیچیدگی‌های کیهان است. این سحابی که در واقع نتیجه یک فرآیند نادر از "دوباره متولد شدن" ستاره‌ها است، نمایانگر یک جنبه شگفت‌انگیز از زندگی ستارگان است.
به کمک ابزارهایی مانند تلسکوپ فضایی هابل و با درک بهتر فرآیندهای فیزیکی ستارگان می‌توانیم اطلاعات بیشتری از چگونگی تکامل ستارگان و سحابی‌های اطراف آنها به دست آوریم. این تحقیقات به ما کمک می‌کنند تا پاسخ‌های بیشتری برای سوالات بی‌پایان درباره کیهان پیدا کنیم.
منبع: همشهری آنلاین
