اینترنت بر خلاف ذات آزادانه‌اش در ایران به لحاظ ماهیت اقتصادی در بستر غیررقابتی و غیر آزادانه‌ای به سر می‌برد

مجتبي محمودي
براي اينكه بتوانيم به اين دو سؤال كه «چرا قيمت اينترنت در ايران نسبت به سطح درآمد خانوار بالاست»، و «كيفيت آن نسبت به استانداردهاي بین‌المللی پایین است» پاسخ بدهیم باید به چند نکته زیر توجه کنیم:

۱- در حال حاضر ورود پهنای باند به کشور تنها از طریق شرکت ارتباطات زیرساخت میسر است، در واقع تنها نهاد یا شرکتی که اجازه دارد پهنای باند مورد نیاز کشور را تامین کند شرکت ارتباطات زیرساخت است که زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. پس می‌توان گفت خرید پهنای باند و خرید و فروش پهنای باند به صورت عمده در اختیار یک شرکت قراردارد از همین‌رو امکان هیچ نوع رقابتی در این عرصه وجود ندارد.

۲- انتقال پهنای باند به شرکت‌های توزیع‌کننده اینترنت در کشور تنها از مسیر شبکه زیرساخت و شرکت مخابرات ایران میسر است برای انتقال پهنای باند از دروازه‌های بین‌المللی باید از این دو شبکه الزاما استفاده کرد پس در این حوزه نیز باتوجه به اینکه مسیرهای جایگزین دیگری وجود ندارد پس شرایط در انتقال پهنای باند نیز غیر رقابتی است. از همین‌رو حتی اگر شرکت‌های عرضه‌کننده اینترنت در داخل کشور نیز امکان خرید پهنای باند را پیدا کنند و آن‌را تحویل شرکت زیرساخت بدهند با این حال هزینه‌های انتقال همانی خواهد بود که هست.

۳- بزرگ‌ترین بازار مصرف اینترنت در دنیا متعلق به کاربران عمومی است که از شبکه اینترنت و خدمات مبتنی بر آن استفاده می‌کنند از آنجایی‌که شرکت‌های ارایه‌کننده خدمات اینترنت اجازه ارائه سرعتی بیش از ۱۲۸کیلوبیت با کاربران عمومی را ندارند پس شرایط در این عرصه نیز به دلیل محدودیت در ارائه سرویس و کیفیت غیر رقابتی است.

۴- فقدان محتوای دندانگیر ایرانی یا فارسی(منظور از محتوا همه نوع خدمات اینترنتی است) روی شبکه اینترنت عملا استفاده از اینترنت در ایران را برای کاربران عمومی تبدیل به یک شبکه اطلاع‌رسانی صرف کرده است. نتیجه اینکه به‌دلیل کمبود یا نبود خدمات جدی لزوم استفاده فراگیر و رقابتی از اینترنت نیز در میان شهروندان ایجاد نشده است.

ماحصل چهار دلایل فوق نشان می‌دهد اینترنت بر خلاف ذات آزادانه‌اش در ایران به لحاظ ماهیت اقتصادی در بستر غیررقابتی و غیر آزادانه‌ای به سر می‌برد، از همین‌رو تا زمانی‌که قید و بندهای فوق به لحاظ اقتصادی و فنی از دست و پای اینترنت و خدمات اینترنتی گشوده نشود نمی‌توان انتظار داشت که کیفیت و قیمت اینترنت در ایران به وضعیت مطلوبی دست یابد چرا که مهم‌ترین عامل موثر در کاهش قیمت و افزایش کیفیت ایجاد بسترهای رقابتی در عرضه کالا و خدمات است.
در حال حاضر اینترنت ایرانی در شرایط شبه انحصاری به سر می‌برد.