ایتنا - هر فرد می‌تواند با كنكاش و بازنگری در رفتار خود به اصلاح و بهبود رفتار كل اجتماع اهتمام ورزیده و باعث بهینه‌سازی رفتارهای اجتماع گردد و یا بالعكس می‌تواند به سهم خود از عوامل اشاعه بی‌فرهنگی باشد.

رامین سمسار - 
هنجارها، ناهنجارها و رفتارهای فردی و اجتماعی در هر جامعه وابستگی مستقیم به فرهنگ، پیشینه و میزان آموزش فردی و گروهی در آن جامعه دارد. البته و بدون شك آموزش نقش مؤثر و مفیدی در بهبود رفتار اجتماعی و مدنی اعضای یك جامعه دارا می‌باشد.
اما بی‌تردید نقش بنیادی‌تر بر عهده تك تك افراد جامعه است تا هم برای آموزش،‌ گوشی شنوا داشته باشند و هم به عنوان قاضی بی‌طرف بر رفتار اجتماعی خود نظاره نمایند و صور ناشایست احتمالی آن را مورد بررسی و تجدید نظر قرار دهند تا برای نوجوانان و جوانان تازه وارد به اجتماع نیز الگویی آموزنده و مناسب باشند.

تعمق در مفاهیم ارزش‌ و ضدارزش‌ و تلاش تك‌تك افراد برای وفاداری و پای‌بندی به ارزش‌ها و پرهیز از ضدارزش‌ها است كه می‌تواند در گذر زمان باعث فراشد یا فروشد فرهنگ و مدنیت در جوامع بشری باشد.
بدین‌سان در گذر زمان جوامع و فرهنگ‌های مختلف در حال تغییر و تحول بوده و برخی به سوی پیشرفت و تعالی و بعضی به سوی سقوط و نابودی گام می‌زنند.

به هر روی، اینگونه می‌نماید كه در هر دو روایت نقش‌ اساسی بر عهده عنصر پایه جامعه یعنی فرد است. هر فرد می‌تواند با كنكاش و بازنگری در رفتار خود به اصلاح و بهبود رفتار كل اجتماع اهتمام ورزیده و باعث بهینه‌سازی رفتارهای اجتماع گردد و یا بالعكس می‌تواند به سهم خود از عوامل اشاعه بی‌فرهنگی باشد.

بی‌شك هرگاه در جامعه‌ای آحاد جامعه در راه قانون مداری، رعایت اصول شهر‌نشینی و احترام به حریم شخصی دیگران گام بر‌دارند جامعه به سوی پیشرفت و رعایت احترام متقابل طی طریق خواهد نمود.

به بیانی دیگر جامعه آینه‌ای است تمام‌نما و منعكس كننده رفتار فردی یكایك ما. عدم رعایت اصول اخلاقی و بی‌توجهی به حریم‌ خصوصی و شخصی دیگران نكاتی است كه ما هر روزه و شاید حتی در چندین نوبت به آن مبادرت می‌ورزیم و در بسیاری از موارد دیگر به این نوع رفتار با نگاه ضد ارزش نمی‌نگریم.

اما زمانی كه با آن روبرو می‌شویم گاه به نقد و تفسیر آن می‌پردازیم یا لب به شكایت می‌گشاییم و گاه بی‌تفاوت از كنار آن می‌گذریم. در هنگام رانندگی به اصول و قوانین گردن نمی‌نهیم، اما چنانچه راننده دیگری مرتكب تخلف شود از ناآگاهی وی به قوانین و عدم عملكرد به موقع پلیس و آسمان و زمین و ماه ستارگان خواهیم گفت و گاه به بهانه عدم رعایت قانون توسط دیگران هر چه دل تنگمان می‌خواهد بر زبان می‌رانیم.

حضرت سعدی شیرازی قرن‌ها پیش با وقوف بر این ضعف فرهنگی فرموده‌اند:
ببری مال مسلمان و چو مالت ببرند / بانگ و فریاد برآری كه مسلمانی نیست

در این میان تكنولوژی و پیشرفت‌های ناشی از آن نیز در صورت عدم وجود آگاهی و آموزش‌های كافی مبتلا به همین بلیه است و به قولی، قوز بالا قوز خواهد شد. به هر روی روزانه در اجتماع افراد به تكرار مشغول به نقض حقوق شهروندی و حریم خصوصی یكدیگر هستند كه البته بی‌شك تمام و كمال با نیت خیر و با مد نظر قرار دادن حس نوع‌دوستی صورت می‌پذیرد و نشانی از قصد و غرض در بی‌حرمتی یا بی‌نزاكتی در آن یافت نمی‌شود.

و اما ای ملك جوان بخت شهرزاد قصه‌گو از مردمان سرزمین پارس این‌گونه روایت می‌كند ...
در سرزمین پارس مردمانی مهربان روزگار می‌گذرانند كه...

در صف دستگاه خود‌پرداز به منظور یاری‌رسانی به همشهریان عزیز و گرامی خود در بهره گیری از این دستگاه، حداقل فاصله ممكن را با ایشان حفظ می‌كنند تا اگر شهروندی با نحوه به‌كار‌گیری دستگاه نا‌آشنا بود، به آموزش ایشان اهتمام ورزند و یا اگر شهروندی عینك مطالعه خود را فراموش كرده بود، محتویات صفحه نمایش را برای ایشان بازخوانی ‌كنند و در خاتمه وجه نقد خارج شده از دستگاه را برای ایشان شمارش و با احترام تقدیم ‌نمایند!

ایضاً چنانچه شهروندی گرامی با دستگاه خودپرداز مبادرت به انتقال وجه یا پرداخت قبوض می‌نمود، به ایشان خاطر‌نشان ‌سازند و یادآور ‌شوند كه این دستگاه برای انجام این اعمال ناشایست طراحی نشده است و چنانچه مایل به انجام این اعمال قبیح باشند می‌بایست در خلوت ساعات نیمه شب به دستگاه مراجعه نموده و در طول روز مصدع اوقات شریف دوست‌داران اسكناس نشوند زیرا كه اهم كاربرد این دستگاه تحویل اسكناس است و بس!

در وسایل نقلیه عمومی به منظور رفاه حال همراهان و بهره‌گیری ایشان از دانش و خرد به شكل جمعی و در عین حال جلوگیری از تكدر خاطر دوستان همراه از طول سفر یا توقف در ترافیك، با آوایی بلند و رسا با تلفن همراه خود به مكالمه می‌پردازند و همراهان را از برنامه‌های روزانه خویش مطلع و بهره‌مند می‌گردانند!

در هنگام استفاده از دستگاه‌های پرداخت الكترونیك فروشگاهی (POS) برای جلب رضایت و رفاه حال مشتری دستگاه را در پستو یا پشت پیشخوان فروشگاه مخفی نموده، تا از گزند مشتری در امان باشد و كارت و رمز مشتری را مطالبه می‌نمایند و هم‌زمان رمز را برای استفاده در سنوات آتی به خاطر سپرده یا در محلی مطمئن و ایمن ذخیره می‌سازند!!

در این میان نیز چنانچه یكی از همشهریان محترم و عزیز از زحمات ایشان به نحو مطلوب قدردانی نكرده و یا خدایی ناكرده ایشان را مورد اعتراض یا پرسش قرار داد با پسندیده ترین كلام و برخوردی شایسته و بایسته ایشان را مورد لطف و مرحمت قرار خواهند داد تا برای دیگران نیز سرمشق و موجبات عبرت‌اندوزی فراهم گردد!
و روایت مهربانی‌های مردمان این سرزمین تا شب هزارو یكم ادامه دارد...