ايتنا - آمار كاربران اينترنت: ارائه اعداد كاذب و دل خوش‌كنك

جمال صوفیه- مدت‌هاست که آمار ضد و نقیضی در مورد ضریب نفوذ اینترنت و تعداد کاربران اینترنت در ایران ارائه می‌شود.
جالب اینجا است که بعضی از نهادها و مراجع داخلی برای اثبات صحت آمارهای خود به آمارهای برخی مراکز بین‌المللی و پژوهشی معتبر در سطح دنیا استناد می‌کنند در حالی که به خوبی مشخص است که به دلیل محدودیت‌های خاص در ایران، منبع آمارهای نهادهای بین‌المللی در واقع همان آمار و ارقام اعلام شده توسط مراجع رسمی در ایران است، زیرا آنها هیچ‌گونه ابزار و امکاناتی برای نظرسنجی و یا محاسبات آماری در داخل ایران دراختیار ندارند و البته ادعایی هم در مورد صحت و سقم این آمارها ندارند.

به عنوان نمونه‌ای از آمارهای اعلام شده در ایران می‌توان به آمار تازه منتشر شده مرکز مدیریت اینترنت (متما) اشاره کرد که بر طبق آن، تعداد کاربران اینترنت در سال ۸۹ حدود ۲۵ میلیون نفر گزارش شده است و این عدد جمع کل کاربران سرویس‌های dial-up و ADSL و GPRS و فیبر نوری در محل کار یا محل آموزش است.

آمار مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت در رابطه با تعداد کاربران اینترنت – اردیبهشت ۹۰(ارقام به میلیون)

اگرچه مشخص نیست همین آمار و ارقام چگونه به دست آمده است، اما نکته بسیار مهمی که ظاهرا لحاظ نشده، همپوشانی نسبتاً زیادی است که بین افرادی که از دو یا چند نوع از سرویس‌های فوق استفاده می‌کنند وجود دارد.

به عنوان مثال، تعداد زیادی در محل کار و یا مراکز علمی و دانشگاهی ممکن است از خدمات ADSL و یا فیبر نوری استفاده کنند ولی در عین حال ممکن است بخش مهمی از آنها در منزل و در موقعیت‌های ضروری از خدمات dial-up یا GPRS هم استفاده کنند، اما در آمار ارائه شده توسط متما این همپوشانی‌ها و اشتراکات به حساب نیامده و تنها به یک جمع ساده بسنده شده است؛ در واقع فرمول اساسی و پایه‌ای علم آمار لحاظ نشده است که طبق آن:

(N(AUB)=N(A) N(B)-N(A∩B

بگذریم از این که حتی در مورد تعداد مشترکین اپراتورها هم هیچ‌گونه اتفاق نظری وجود ندارد و مثلا تعداد مشترکین ایرانسل بنا بر روایت‌های مختلف از حدود ۱۵ میلیون تا ۳۲ میلیون متغیر است و هر منبعی آمار مخصوص به خودش را دارد.
یا مثلاً در مورد کاربران اینترنت که از فیبر نوری استفاده می‌کنند معمولاً ملاک، تعداد خطوط فیبر کشیده شده به ساختمان‌ها و واحدهای مسکونی یا اداری است که معلوم نیست رقم حدود شش میلیون کاربر برای این نوع سرویس از کجا آورده شده است درحالی که حتی تعداد کل پورت‌های نصب شده ADSL حدود یک میلیون پورت است و به طریق اولی تعداد مراکز و ارگان‌ها و مؤسساتی که از فیبر استفاده می‌کنند رقم ناچیزی است.

درصحبت‌هایی که با برخی مسئولین می‌شود، گاهی برخی از آنها به این نکته اشاره دارند که «هر کس به هر نحوی و با هر سرعتی حتی اگر یک بار درماه به اینترنت وصل شود، کاربر اینترنت محسوب می‌شود» غافل از این که امروزه روز و در آستانه سال ۲۰۱۲ در بسیاری از کشورها دسترسی dial-up یا منسوخ شده است و یا اگر هم باشد جزو ضریب نفوذ اینترنت به حساب نمی‌آید و دسترسی به اینترنت در کشورهای مطرح و پیشرو و پیشرفته، مترادف با دسترسی باند پهن به اینترنت است.

به نظر می‌رسد برخی نهادها سعی دارند با آمارسازی و استفاده از برخی تعاریف و فرمول‌های قدیمی در مورد ضریب نفوذ و تعداد کاربران اینترنت، این واقعیت را که کشور ما جزو کشورهای بسیار ضعیف در زمینه دسترسی به اینترنت است بپوشانند و با ارائه آمار و ارقام خوشایند، دل خوش‌کُنکی کاذب به دست‌اندرکاران و برنامه‌ریزان کشور ارائه دهند، هر چند پُرواضح است که ارائه آمار واقعی و دقیق است که می‌تواند پشتوانه خوبی برای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی درست در کشور باشد.