ايتنا - اینترنت ملی با نام تازه

ایتنا - ایده اینترنت پاک هم به مانند نوع ملی آن، ساخته و پرداخته دوران حضور رضا تقی پور در رأس وزارت ارتباطات است؛ ایده‌ای کلی که حتی مورد توجه همین مقام سابق نیز قرار نگرفت و فراموش شد. جالب این‌ که آن زمان نیز تعریف دقیقی از این ایده ‌نشد، بلکه از لکه سیاه اینترنت سخن به میان آمد که به روش نامعلومی باید پاک شود.

تابناک - چند روزی است که ثبت نام کاندیداهای ریاست جمهوری به اتمام رسیده و سرعت اینترنت تا حدود زیادی بهبود یافته اما جالب اینجاست که با فرا رسیدن نخستین نماز جمعه بعد از اتمام نام نویسی -که ناگفته پیداست، انتخاباتی‌ست- وزیر ارتباطات در جمع نمازگزاران حاضر شده و به جای توضیح درباره آنچه این روزها بر کاربران پر شمار اینترنت رفته، از افتخاراتی سخن می‌گوید که سرشار از ابهامند!

دو روز پیش گذشته محمدحسن نامی، در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران در جمع نمازگزاران، ارتباطات و فناوری اطلاعات را به ‌عنوان پیشران سایر صنایع خوانده و از ثبت جهانی پیشنهاد ایران در این راستا برای ایجاد اینترنت پاک خبر داد و گفت: «حوزه ITC به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم حدود ۸۵ درصد سایر صنایع را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این رابطه ما از پتانسیل‌های بالایی برخوردار هستیم به‌طوری که از ۴/۵ میلیون نفر دانشجو ۱۷ درصد در رشته‌های برق و کامپیوتر جذب می‌شوند.»
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: «ظرفیت اقتصادی این بخش در جهان در سال گذشته ۳/۲ تریلیون دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود این سهم امسال به ۳/۸ تریلیون دلار افزایش یابد که سهم ما از این میزان فقط یک دهم درصد است که باید تلاش کنیم با سازمان‌دهی و پشتیبانی این سهم را افزایش دهیم، چراکه درآمدهای این بخش آن‌چنان زیاد است که می‌تواند جایگزین درآمدهای نفتی شود.»
قیاس درآمدهای بالقوه حوزه ITC با درآمدهای بالفعل نفتی از این رو جالب توجه است که طی هفته‌های اخیر اینترنت کشور یکی از بدترین شرایط خود طی سال‌های اخیر را تجربه کرد تا جایی که صرف زمان چند برابر توسط کاربران چند ده میلیونی این زیر ساخت توسعه هم غالبا منجر به نتیجه نشده و گلایه های بسیاری بوجود آورد.
این در حالی است که به رغم امتداد یافتن مشکلات اینترنت در هفته های متمادی، نه تنها وزیر، بلکه هیچ مسئول دیگری در صدد توضیح ماوقع بر نیامده و در نتیجه هر کسی به گمان خود ماجرا را تفسیر می کرد تا جایی که بسیاری تصور می کردند که کندی شدید اینترنت بی ارتباط با وعده وزیر قبلی مبنی بر راه اندازی اینترنت ملی نیست.

ماجرا زمانی عجیب تر می شود که بدانیم آقای وزیر، در اقدامی رو به جلو نه تنها از ملی کردن اینترنت(!) سخن نمی گوید، بلکه خواستار تغییر در بنیان اینترنت جهانی (این قرینه اشتباه صرفا در مقام مقایسه با اینترنت ملی معنا خواهد یافت!) بوده و از مقبول واقع شدن ایده ای به ظاهر متفاوت در نزد جهانیان سخن به میان می آورد؛ «پیشنهاد اینترنت پاک با موافق جهانیان مواجه شد.»

اینترنت پاک از کجا آمد؟
برای آنکه بدانیم منظور نامی از اینترنت پاک چیست، راهی نداریم جز آنکه به گذشته رجوع کنیم چراکه سخنان روز گذشته وزیر، صرفا کلی گویی هایی بود که با مطلع محکوم کردن «گوگل ارث» (نقل به مضمون)، از توسعه بستر ارتباطات در کشور خبر داده و با طرح موضوعاتی مانند افزایش ظرفیت فیبر نوری و یا افزایش پهنای باند بین‌المللی کشور، موکدا بر این ابهام می افزود که با این همه پیشرفت، براستی علت اصلی مشکلاتی که اینترنت کشورمان به آن مبتلاست، چیست؟

با اندکی کنکاش درخواهیم یافت که ایده اینترنت پاک هم به مثابه نوع ملی آن ساخته و پرداخته دوران حضور رضا تقی پور در راس وزارت ارتباطات است؛ ایده ای کلی که در آخرین روزهای دی ماه سال ۸۹ توسط وی بیان شد اما در ادامه حتی مورد توجه همین مقام سابق نیز قرار نگرفت تا فراموش شده و اکنون بعد از گذشت حدود دو و نیم سال توسط وزیر جدید غبار روبی شود.
نکته جالب ماجرا اینجاست که وزیر سابق هم تعریف دقیقی از اینترنت پاک ارائه نکرده بلکه به صورت کلی، از لکه سیاه اینترنت سخن به میان آورده و خواستار اتخاذ شیوه های خاصی برای هدایت کاربران به سمت درست شده بود تا در نهایت اینترنت پاک در اختیار کودکان، نوجوانان و جوانان قرار گیرد.
این سخنان مبهم که حکایت از عدم اشراف وزیر سابق به چگونگی اتصال کاربران ایرانی به اینترنت داشت، در ادامه به طرح جاسوسی موتورهای جست و جویی مانند یاهو و گوگل گره می خورد تا بومی سازی امثال آنها توجیه شود؛ موضوعاتی بسیار شبیه به سخنرانی روز گذشته وزیر فعلی!

اینترنت پاک چیست؟
آنچه از شواهد و قرائن برمی‌آید، اینترنت پاک در حد موضوعی انتزاعی بیان شده که اگر نگوییم برای وزیر سابق و وزیر فعلی هم مبهم بوده، دست کم روش اجرایی کردن آن مبهم است چراکه اگر بپذیریم اینترنت فعلی ناپاک است، می بایست برای پاک کردن آن اقداماتی انجام دهیم.
این گزاره ما را به دو رویکرد ذهنمون می سازد: نخست آنکه می بایست به سراغ پالایش ناپاکی ها برویم که در این صورت ناگزیر از فیلترینگ (لیست سیاه) خواهیم بود. اتخاذ این رویکرد ما را به شرایطی رهنمون می سازد که بی نهایت نسبی است چراکه از یک سو می توان همین اینترنت فعلی کشورمان را به دلیل مشمول شدن فیلترینگ، پاک دانست و یا به دنبال سطحی بسیار بالاتر از فیلترینگ گشت که تحقق آن می تواند منتج به فیلتر شدن تمامی شبکه های اجتماعی مجازی، آپلود سنترها و ... باشد چراکه وجود این گونه سایت ها می تواند هر آن بر پاکی اینترنت خدشه وارد کند!

رویکرد دوم به ماجرا نیز این خواهد بود که به جای پالایش ناپاکی ها که امری محال می نماید، به سراغ ارائه محتوای پاک برویم که لازمه این امر، مجاز دانستن برخی سایت ها (لیست سفید) بوده که به طور کلی از اینترنت، اینترانت ساخته و مفهوم اینترنت پاک را خدشه دار می کند.
اکنون کافی است به آخرین اظهار نظر ایده پرداز اینترنت پاک (وزیر سابق) درباره این موضوع دقت کنیم که گفته بود: «اینترنت پاک یک ایده است و باید دانشمندان، متفکران و متخصصان حوزه فناوری اطلاعات راجع به این ایده نظرات خود را به ما ارائه کنند.»؛
اینجاست که به نظر می رسد آنچه وزیر ارتباطات با افتخار از ثبت آن در جهان سخن می گوید، ایده ای به ظاهر زیبا اما خام و ابتدایی است که هیچ تاثیری در افزایش سهم کشورمان در بهره برداری از ثروت های جابجا شده در حوزه ITC نداشته و صرفا کلی گویی هایی بی ارتباط و انتزاعی به دست شنونده می دهد.
به عبارت بهتر، به نظر می رسد که اینترنت پاک نه تنها تفاوتی با آنچه درباره اینترنت ملی بیان شده ندارد، بلکه به همان اندازه ابهام آفرین و گنگ بوده و عجیب اینجاست که ادعا می شود این ایده گنگ و مبهم به جهانیان ارائه شده و مورد تایید ایشان قرار گرفته است!

با این تفاسیر شاید بد نباشد که از وزیر ارتباطات بخواهیم به جای طرح موضوعاتی از این دست، به احترام مخاطبان پر شمار و روزافزون اینترنت در کشور هم که شده، علت نوسانات غیر قابل قبول در این بستر پول ساز(!) را تشریح کرده و از وعده های قابل اجرایش برای ایجاد ثبات در این بستر سخن بگوید.