ایتنا - بیست سال پیش، وزارت پست و تلگراف و تلفن وقت برای نجات نقاط مداری ایران، میلیون‌ها دلار به روس‌ها داد تا ماهواره‌ کهنه و بی‌مصرف خود را جابجا کرده و آن را بطور متناوب و موقت در هر یک از نقاط مداری ما مستقر کنند.

عباس پورخصالیان - عصر ارتباط - سازمان فضایی ایران به مناسبت هفته جهانی فضا از دوازدهم تا هجدهم مهر ماه سال جاری(۱۳۹۳) اقدام به برگزاری مسابقه نقاشی و مقاله‌نویسی با موضوع «فضا، راهنمای راه» برای نوجوانان کشور در رده‌های سنی ۸ تا ۱۸ سال کرده و می‌گوید ساخت و پرتاب یک ماهواره را برای پخش برنامه‌های رادیوتلویزیونی با ظرفیت ۶۰ شبکه تا سال ۱۳۹۷ در دست اقدام دارد؛ تنها نکته‌یی که قائم‌مقام سازمان فضایی ایران در باره وضعیت نقطه مداری ایران برای استقرار ماهواره مذکور گفت، این بود که «براساس قوانین و مقررات بین‌المللی مالکیت در حوزه فضا، مالکیت معنوی (ما) مشروط به بهره‌برداری از نقاط (مداری بوده) است و به همین دلیل و با توجه به مشکلات ناشی از تحریم ها و عدم امکان تأمین ماهواره مخابراتی، حق بهره-برداری ایران از یکی از نقاط مداری توسط ITU سلب شد ولی در نقطه‌یی دیگر (۲۶ درجه شرقی)، ماهواره «ایران‌ست ۲۱» را مشترکاً با «عرب ست» (بدر ۵) داریم و در تلاشیم با خرید ماهواره و با طراحی بسیار کامل‌تر، نقطه ۳۴ درجه را هم حفظ کنیم.»

اما با احترام به قائم‌مقام سازمان فضایی ایران می‌خواستم بپرسم این نکات تا چه اندازه درست و دقیق بیان شده‌اند؟

برای آگاه‌سازی نوجوانان کشور مایلم بگویم که اولاً؛ «ایران‌ست ۲۱»، اصطلاحی غیررسمی است و درهر صورت «ماهواره» نیست، بلکه (همانطور که قائم‌مقام محترم سازمان فضایی بطور ضمنی می‌گوید) بخشی از سامانه پخش ماهواره بدر ۵ است که در مالکیت شرکت عرب‌ست است.
ثانیاً؛ نقطه مداری داشتن ایران، در حالی که بدر ۵ مال ما نیست، جای شک و تردید دارد.
ثالثاً؛ از دست رفتن orbital slots یا نقاط مداری ایران برای استقرار ماهواره‌های مخابراتی پخش برنامه‌های رادیوتلویزیونی از دولت ششم تاکنون، امری حیثیتی، رازی مگو و سِری سر به مُهر بوده و هست (نمی‌دانم چرا؟) بطوری که گزارشی رسمی در باره چرایی و چگونگی از دست رفتن نقاط مداری کشور ایران در دست نیست. من هم مایل نیستم دانسته‌هایم را بال و پر بدهم و لذا در این باره سکوت اختیار می‌کنم، اما نمی‌توانم نگویم که ما اکنون، در مدار زمین‌آهنگ برای استقرار ماهواره‌یی که قول ساخت و پرتابش را تا سال ۱۳۹۷ می‌دهند، "بی‌جا" هستیم. در حالی که در زمان‌های دور، یعنی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، دارای سه نقطه مداری بودیم. لیکن در اثر سیاست use-it-or-lose-it یعنی «بکاربگیرش یا ولش کن» که اتحادیه بین‌المللی مخابرات در دهه نهم سده گذشته اتخاذ کرد، نه توانستیم آن نقاط مداری را در مهلت مقرر بکار بگیریم و نه آنها را به مزایده بگذاریم.

ارزش مالکیت معنوی هر نقطه در مدار زمین‌آهنگ برای استقرار ماهواره مخابراتی پخش برنامه‌های رادیوتلویزیونی برای مناطقی که جمعیت زیادی ندارند، چیزی حدود ۱۰۰ میلیون دلار آمریکا است و در خاورمیانه بیش از ۱۰۰ میلیون دلار ارزش دارد.

این را هم اضافه کنم که بیست سال پیش، وزارت پست و تلگراف و تلفن وقت برای نجات نقاط مداری ایران، میلیون‌ها دلار به روس‌ها داد تا ماهواره‌ کهنه و بی‌مصرف خود را جابجا کرده و آن را بطور متناوب و موقت در هر یک از نقاط مداری ما مستقر کنند. همین طور هم شد، اما، از یک‌سو اتحادیه بین‌المللی مخابرات اعلام کرد که استقرار ماهواره در یک نقطه نباید موقتی باشد، پس ماهواره کهنه روس‌ها تنها در یک نقطه باید توقف می-کرد و دو نقطه دیگر خالی ماند و آنها را از دستمان در آوردند و از سوی دیگر، ماهواره روسی مستقر در آن یک نقطه، بالاخره اسقاط و به گورستان فضایی فرستاده شد و تنها نقطه مداری ما، خالی ماند و پس از انقضای مهلتی که اتحادیه برای پُر کردنش به ما داده بود، آن را هم از دست ما درآورد و آنها را به عرب‌ست و یوتلست فروخت و از سودی که برد یک سنت هم بما نداد. سپس، هفت سال پیش، از یک‌سو با روس‌ها قراردادی برای ساخت و پرتاب ماهواره زهره بستیم که از نتایج و آثار آن هم گزارشی افشا نشد و از سوی دیگر با عرب‌ست قرارداد استفاده از قسمتی از تجهیزات بدر ۵ را امضا کردیم.
بالاخره در سال ۲۰۱۲ در کارزاری شوک‌برانگیز برای غاصبان نقاط مداری ما، به کنفرانس جهانی رادیو یورش بردیم و موفق شدیم، مهلتی جدید برای استفاده از یکی از نقاط مداری مان بگیریم، به این شرط که بتوانیم تا تابستان ۱۳۹۳ ، یا جولای ۲۰۱۴ ، ماهواره اسقاطی دیگری را اجاره کنیم یا ماهواره فعالی را بسازیم و در آن نقطه مداری (۳۴ درجه شرقی) مستقر کنیم و بخدمت بگیریم. ولی تا آنجا که می‌دانم در تابستان ۱۳۹۳ و تاکنون هیچ اتفاق قابل عرضی نیفتاد و هنوز هم نیفتاده است.

حال اگر شما خواننده عزیز، سنی از ۸ سال تا ۱۸ سال یا فرزندانی در این بازه سنی دارید، و مایلید (مایلند) در مسابقه نقاشی و مقاله‌نویسی با موضوع " فضا، راهنمای راه" شرکت جوئید (جویند)، می‌توانید (می‌توانند) بازی «ماهواره، پَر!» را نقاشی کنید (کنند) یا در این باره بنویسید (بنویسند) که همه کشورهای پیرامون ما، ماهواره مخابراتی پخش برنامه‌های رادیوتلویزیونی دارند ولی ما هنوز از ماهواره‌های دیگران استفاده می‌کنیم، در حالی که ادعا می‌کنیم ماهواره ملی داریم، آنهم بنام ایران‌ست ۲۱. یا بنویسید (بنویسند): کشورهایی که دارای ماهواره مخابراتی پخش برنامه‌های رادیوتلویزیونی هستند، دیگر معقول نیست، قانون منع استفاده از آنتن بشقابی و گیرنده تلویزیون ماهواره‌یی داشته باشند. یا بنویسید (بنویسند): اسلام مخالف ابزار یا مخالف استفاده از ابزار نیست، بلکه مخالف سوء استفاده انسان از ابزار است!

در هرصورت اگر هندی‌ها در هفته جهانی فضا، تسخیر فضا را جشن می‌گیرند، ما هم بیاییم بلوغ فکری‌مان را جشن بگیریم.

به امید آن که شعار «فضا، راهنمای راه»، ما را به حقیقت سوق دهد.